Jak możemy przygotować się do pierwszych inwestycji na giełdzie? Na co należy zwrócić uwagę? W cyklu #PoProstuEkonomia na te pytania odpowiada dr Carlos Lenczewski Martins z Instytutu Ryzyka i Rynków Finansowych z Kolegium Zarządzania i Finansów.
Jak zarabiać na giełdzie? ... nie tracąc. Chociaż taka odpowiedź może brzmieć trywialnie, to rzeczywistość pokazuje jak błache mogą być niektóre z błędów popełnianych przez inwestorów. Pokazują one zarazem, jak trudno jest zapobiec stratom finansowym z inwestycji na rynku kapitałowym.
Dlaczego tak trudno jest osiągnąć zysk?
Powody, dla których inwestorom trudno jest osiągać zyski z podjętych inwestycji są wielorakie – od czynników psychologicznych, po niewystarczającą znajomość struktury i zasad funkcjonowania rynku kapitałowego czy ogólnie rynku finansowego oraz specyfiki instrumentów finansowych.
Czynniki psychologiczne
Z punktu widzenia czynników psychologicznych, najczęściej występującym błędem jest przetrzymanie bieżących strat w nadziei, że w przyszłości zamienią się one w zysk. Z czasem one tylko się pogłębiają, w przypadku transakcji, gdzie występuje dźwignia finansowa może to nawet doprowadzić do zamknięcia wszystkich otwartych pozycji.
Gdy chodzi o posiadanie odpowiedniej znajomości i wiedzy dotyczącej rynku kapitałowego, to luki w tym zakresie są znacznie bardziej kompleksowe, ponieważ zahaczają nie tylko o znajomość samej struktury rynku i zasad jego funkcjonowania, ale dotykają również samych instrumentów na nim występujących i odpowiedniego stosowania metod prognozowania cen tych instrumentów czy odpowiedniego zarządzania ryzykiem – np. poprzez dywersyfikację portfela inwestycyjnego inwestora.
Horyzont inwestycyjny
Z powyższego wynika, że nie ma jednoznacznej odpowiedzi na to jak „zarabiać” na rynku kapitałowym (giełdzie), bowiem występuje tak wiele rodzajów strategii inwestycyjnych, na które składa się też horyzont inwestycyjny. Strategie stosowane w krótkim horyzoncie inwestycyjnym nie są i nie powinny być takie same jak te, stosowane w długim horyzoncie inwestycyjnym. Przykładowo, dla bardzo krótkich okresów inwestycyjnych można wymienić strategie „intraday”, w których inwestor zamyka wszystkie swoje pozycje inwestycyjne do końca danego dnia.
Na drugim biegunie dla strategii bardzo długoterminowych inwestor może stosować strategię „buy and hold”, w której instrumenty są w jego posiadaniu przez wiele lat. Warto przy tym wskazać, że badania pokazują, jak średni okres utrzymania pozycji (ang. Holding period) uległ znacznemu skróceniu się do zaledwie 3-4 miesięcy na największych giełdach światowych, co wiąże się z koniecznością stosowania bardziej agresywnych strategii inwestycyjnych.
Z powyższego wynika, że postawione pytanie powinno być sformułowane „Giełda. Jak się do niej przygotować?”, a wiedza, potrzebna aby przeprowadzić skuteczne inwestycje na rynku kapitałowym powinna być jak najbardziej szeroka. Szkoła Główna Handlowa w Warszawie w swojej ofercie udostępnia wiele przedmiotów, po ukończeniu których można uzyskać odpowiednią i dogłębną wiedzę dotyczącą inwestowania na rynku finansowym.
Skuteczny inwestor powinien, na samym początku, posiadać wiedzę o strukturze poszczególnych rynków (w tym organizowanych rynków w postaci giełdy), zasad i zależności zachodzących na tych rynkach, oraz o tym, jakie instrumenty finansowe są dostępne dla inwestora na każdym z nich.
Przedmioty występujące w SGH oferują taką wiedzę. Można w tym miejscu wymienić przykładowo: politykę pieniężną (prowadzoną przez dr S. Kluza), rynek kapitałowy (dr S. Frydrych), czy prawo finansowe i podatkowe (dr hab. J. Wierzbicki).
Wraz z podstawową wiedzą o rynku finansowym, nabytą przy pomocy przedmiotów jak te wymienione powyżej, inwestor powinien uzupełnić wiedzę o specyficzną problematykę zarządzania finansami przedsiębiorstw (będących celem inwestycji inwestora) i umiejscowieniu tych przedsiębiorstw na rynku finansowym, w tym na arenie międzynarodowej, co przedstawia taki przedmiot jak np. międzynarodowe finanse przedsiębiorstw (prof. dr hab. A. Duliniec).
Dla znających już strukturę i mechanizmy zachodzące na rynku finansowym, kluczowa staje się specjalistyczna wiedza związana z wyborem i prognozowaniem cen instrumentów finansowych, czy też ich zarządzaniem. W tym celu takie przedmioty jak: analiza fundamentalna i techniczna (dr hab. K. Borowski) czy teoria gier (dr P. Kuszewski) mogą być niezwykle istotne, aby zrozumieć jak dokonać odpowiedniego wyboru docelowych instrumentów finansowych, będących podmiotami inwestycji.
Kluczowym dla wspominanych wyżej aspektów psychologicznych, jest zrozumienie zachowania inwestorów – wiedza, którą oferują wykłady w takim przedmiocie jak analiza behawioralna (dr hab. K. Borowski). Wiedza, zdobyta na wyżej wymienionych przedmiotach pozwala nie tylko zapobiegać błędom czynnika ludzkiego, ale również pomaga przy identyfikacji zjawiska występującego na rynku finansowym, wynikającego z zachowania pozostałych inwestorów.
Zarządzanie portfelem inwestycyjnym
W momencie gdy inwestor posiada już portfel inwestycyjny, to wówczas istotne staje się odpowiednie nim zarządzanie. Nie tylko dokonuje się tego za pośrednictwem metod prognozowania cen instrumentów finansowych, bezpośredniego zarządzania nimi czy też zabezpieczenia przed wahaniami cenowymi, przy użyciu takich kontraktów jak Forwardy czy Opcje, które często są albo pomijane przez inwestorów albo nieskutecznie stosowane.
Takie przedmioty jak portfel inwestycyjny (dr P. Czapiewski, dr hab. I. Pruchnicka) czy inżynieria finansowa (dr hab. I. Pruchnicka) pozwalają uzyskać niezwykle specjalistyczną wiedzę związaną z zarządzaniem portfelem inwestycyjnym i jego zabezpieczaniem przed ryzykiem o wielorakim charakterze. Przyszłościowym przedmiotem, który przedstawia trend i nowoczesne mechanizmy zastosowania algorytmów na rynku finansowym oraz wprowadza do teorii mikrostruktury rynku stanowiącej, w wielu przypadkach, podstawę do podejmowania decyzji transakcyjnych jest handel algorytmiczny na rynku finansowym (dr C.Lenczewski).
Być może ostatnia kwestia, o której warto wspomnieć i która jest prawdopodobnie często niedoceniana, to posiadania ww. wiedzy w języku angielskim. Obecnie, jest to niemal niezbędną umiejętnością na rynku finansowym. Umożliwia to poszerzenie słownictwa branżowego, co w wielu przypadkach staje się konieczne nie tylko w późniejszej pracy zawodowej, ale umożliwia także bardziej skuteczne śledzenie wiadomości z zagranicznych giełd, instrumentów finansowych na nich występujących, oraz pozagiełdowych instrumentów finansowych.
DR CARLOS LENCZEWSKI MARTINS,
adiunkt w Zakładzie Spekulacji i Inwestycji na Rynkach Finansowych,
Instytut Ryzyka i Rynków Finansowych,
Kolegium Zarządzania i Finansów
Dr Carlos Jorge Lenczewski Martins ukończył studia magisterskie w 2004 r. w Szkole Głównej Handlowej w Warszawie, w której uzyskał również stopień doktora nauk ekonomicznych w 2006 r.
Od ponad 13 lat związany jest z rynkiem kapitałowym i nadzorem nad rynkiem finansowym, w których pracował jako dyrektora audytu wewnętrznego domu maklerskiego oraz jako specjalista w Urzędzie Komisji Nadzoru Finansowego. Tutaj objął m.in. stanowisko wiceprzewodniczącego międzyinstytucjonalnego zespołu roboczego ds. stabilności sektora finansowego komitetu ds. wprowadzenia Euro w Rzeczpospolitej Polskiej. Brał też udział w licznych spotkaniach z międzynarodowymi instytucjami jak EBC, IMF czy Bank Światowy.
Od wielu lat skupia się w zagadnieniach handlu algorytmicznego i o wysokiej częstotliwości, wynikiem czego jest pierwsza w Polsce książka na temat handlu o wysokiej częstotliwości – nominowana jako publikacja roku w FxCuffs 2018.
Autor licznych publikacji m.in. w Europejskim Uniwersytecie Skt. Petersburgu, „Journal of Trading”, Bank i Kredyt czy zeszytach Kolegium Zarządzania i Finansów Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie.
