Giełda w czasach VUCA

„Czarny łabędź” gospodarki

Ekonomista i filozof Nassim Nicholas Taleb zdefiniował to zjawisko jako nieoczekiwane i mało prawdopodobne, a jednocześnie mające ogromny wpływ – pozytywny lub negatywny – na rzeczywistość. Wielu naukowców uznaje za takiego „czarnego łabędzia” pandemię koronawirusa, która wstrząsnęła globalną gospodarką i zmusiła nas do społecznej separacji na niespotykaną dotychczas skalę. Czy jesteśmy w stanie określić jej długofalowe skutki? Dopóki sytuacja nie jest opanowana, a szczepionka na COVID-19 nie jest powszechnie dostępna, wydaje się to wątpliwe. Jednak możemy ocenić, jaki wpływ miała pandemia na polską gospodarkę i giełdę.

Technologie cyfrowe na ratunek

W drugim kwartale 2020 r. nastąpił gwałtowny spadek PKB, a w trzecim mocne odbicie, co ukształtowało koronowirusową recesję w literę V. Jednym z czynników, który zdecydował o względnie wysokiej odporności na szok, była zdolność polskich przedsiębiorców oraz administracji do szybkiego przestawienia się na rozwiązania cyfrowe. Kluczowa dla przetrwania firm na rynku była implementacja nowych technologii, które umożliwiły zdalny dostęp do systemów, automatyzację i robotyzację procesów wytwórczych. Wielu przedsiębiorców zrozumiało, że stosowanie takich rozwiązań jak IoT, AI czy Big Data jest opłacalne i poprawia  elastyczność działania. 

Nie było to jednak wcale oczywiste: w rankingu konkurencyjności Światowego Forum Gospodarczego za rok 2019 w kategorii ICT Adoption Polska zajęła 51. miejsce. Dużo lepiej zostały ocenione działania rządu: ONZ w najnowszym E-Government Development Index umieścił polską administrację na 24. pozycji. Cieszy zatem, że wykorzystanie narzędzi technologicznych przez rząd i przedsiębiorstwa było zdecydowanie lepsze niż wskazywał na to poziom technologii w Polsce. 

Jak w tych trudnych okolicznościach radzi sobie Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie?

Z jednej strony mamy rekordowe wyniki finansowe, dzięki wzmożonej aktywności inwestorów na rynkach GPW, z drugiej strony wiele spółek notowanych na giełdzie boryka się z trudnymi warunkami gospodarczymi. Widać tutaj wyraźny podział na dwie grupy: Covid-winners i Covid-loosers. Warszawska giełda zdecydowanie należy do tej pierwszej.

Rekordy na giełdzie

W trzecim kwartale tego roku przychody Grupy GPW z rynku finansowego były o jedną czwartą wyższe niż przed rokiem – jesteśmy drugą giełdą w Europie pod względem wzrostu płynności mierzonej wartością obrotów akcjami w ramach arkusza zleceń. Zawdzięczamy to m.in. aktywności inwestorów indywidualnych, których udział w obrotach na Głównym Rynku w pierwszym półroczu niemal się podwoił rok do roku i wyniósł 22%.

W listopadzie łączna wartość obrotu akcjami na Głównym Rynku GPW wzrosła dwukrotnie rok do roku do 31,3 mld zł. Możemy się także pochwalić, że GPW jest obecnie światowym numerem jeden pod względem liczby notowanych spółek gamingowych, wyprzedzając dotychczasowego lidera – giełdę w Tokio.

Pandemia pośrednio doprowadziła też do wielu rekordów na rynku NewConnect. W tym roku zanotował on najwyższe w swojej historii obroty półroczne, miesięczne, jak i dzienne. Od początku roku do końca listopada obroty na NewConnect wyniosły 13,8 mld zł, co niemal równa się wartości obrotów na tym rynku w całej dekadzie 2010–2019 (14,1 mld złotych). W samym listopadzie wzrosły one rok do roku o 926%, osiągając 1,5 mld złotych. Przeprowadziliśmy też pierwszy w historii GPW wirtualny debiut – spółka SimFabric „wirtualnie wkroczyła” na NewConnect w kwietniu.

To jednak październikowy debiut Allegro rozpalił w tym roku parkiet GPW. Wartość oferty tej spółki wyniosła 9,182 mld zł, co okazało się największym debiutem w historii warszawskiej giełdy. Według IPO Watch Allegro było też drugim co do wielkości IPO w Europie w III kwartale 2020 roku i jednym z 10 największych tegorocznych IPO na świecie. W dniu debiutu kurs akcji spółki wzrósł o 51% tylko podczas otwarcia i o 62,8% w ciągu dnia, a wynikająca z ceny ofertowej kapitalizacja rynkowa Allegro wyniosła 44 mld złotych. Warto też wspomnieć, że na akcje spółki w ramach oferty publicznej zapisało się ponad 36 tys. inwestorów indywidualnych.

Liczymy, że spektakularny sukces tego debiutanta zachęci inne spółki, w tym zwłaszcza „jednorożce” (technologiczne start-upy wyceniane na minimum 1 mld USD) w naszym regionie do wejścia na warszawską giełdę.

Realizacja strategii #GPW2022

Dwa lata temu na łamach SGH Insight przedstawiałem inicjatywy strategiczne, które miały wesprzeć dynamikę wzrostu GK GPW, stając się również motorem innowacji w polskiej gospodarce. Z żadnej nie zrezygnowaliśmy i systematycznie realizujemy kolejne etapy naszych projektów. 

W marcu tego roku uruchomiliśmy Rynek Towarów Rolno-Spożywczych (RTRS), co było jedną z najważniejszych inicjatyw strategicznych GK GPW, a zarazem przełomowym projektem dla polskiego rolnictwa. Realizujemy też projekt „Wdrożenie Strategii ESG”, którego efektem będzie m.in. przygotowanie ujednoliconych wytycznych dotyczących raportowania czynników ESG przez spółki giełdowe. Uruchomiliśmy także kompleksowy program edukacyjny GPW Growth. Jego głównym założeniem jest wsparcie spółek w budowaniu ich wartości poprzez ekspansję z wykorzystaniem zewnętrznych źródeł finansowania, z mocnym akcentem rozwoju poprzez rynek kapitałowy. 

Wciąż rozwijamy nowe spółki w naszej grupie kapitałowej: GPW Ventures, która będzie inwestować w fundusze venture capital działające na etapie pre-IPO oraz  GPW Tech, która z powodzeniem tworzy produkty IT dla sektora finansowego – w listopadzie odbyła się premiera narzędzia GRC (Governance, Risk & Compliance) GPW Tech umożliwiającego m.in. zarządzanie ryzykiem braku zgodności z obowiązującymi przepisami i wewnętrznymi procedurami. Rozwijamy też projekt GPW Data, który bazuje na metodach uczenia maszynowego oraz sztucznej inteligencji i pozwoli uczestnikom rynku kapitałowego optymalnie i szybciej niż obecnie podejmować decyzje związane z inwestowaniem na giełdzie.

Niedawno zakończyliśmy drugi etap budowy Platformy Transakcyjnej, obejmującej funkcje dedykowane instrumentom finansowym, która ma przynieść obniżkę kosztów transakcji i wprowadzić nowe funkcjonalności dla uczestników rynku. Natomiast we wrześniu uruchomiliśmy pierwszy etap inicjatywy strategicznej GPW Private Market, czyli nową platformę crowdfundingową, łączącą spółki poszukujące kapitału z inwestorami na rynku niepublicznym. Wciąż rozwijamy również Pilotażowy Program Pokrycia Analitycznego, dzięki któremu wzrasta liczba publikowanych analiz dla małych i średnich przedsiębiorstw. 

Co przyniesie 2021 rok

Nawiązując do wstępu – czasy VUCA nie sprzyjają realizacji długofalowych planów.  Jednak jako GK GPW nie możemy sobie pozwolić na zaniechanie planowania, zwłaszcza mając tak ambitne projekty do realizacji. 

W przyszłym roku (w zależności od prac legislacyjnych) planujemy uruchomienie Platformy Pożyczek Papierów Wartościowych oraz wprowadzenie obligacji rozwojowych – instrumentu, który przewidzieliśmy w Strategii Rozwoju Rynku Kapitałowego. Chcemy także wdrożyć pilotażowy projekt elektronicznej Platformy Handlu Odpadami i Surowcami Wtórnymi, która wpisuje się w unijny model związany z gospodarką odpadami. Pracujemy również nad uruchomieniem rynku terminowego na RTRS, który umożliwi handel kontraktami na towary rolno-spożywcze, w pierwszej kolejności zboża.

Wciąż jesteśmy zainteresowani przejęciem większościowego pakietu giełdy w Armenii i jeśli sytuacja polityczna na to pozwoli, w pierwszym kwartale 2021 roku chcielibyśmy przeprowadzić proces due diligence.

W przyszłym roku spodziewamy się napływu kapitału z Pracowniczych Planów Kapitałowych. Przełoży się to na wyższe obroty giełdowe oraz większe zainteresowanie spółek pozyskiwaniem kapitału na rynku publicznym. Uatrakcyjni też  rynek w oczach polskich i zagranicznych inwestorów. 

Nie możemy zapomnieć też o jednym bardzo ważnym wydarzeniu – w przyszłym roku Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie będzie obchodziła 30-lecie powstania. Chcemy świętować tę rocznicę razem z zaprzyjaźnionymi instytucjami i uczelniami, włączając w to grono oczywiście Szkolę Główną Handlową w Warszawie.