Eksperci o Raporcie SGH i Forum Ekonomicznego 2025

Na tegorocznym Forum Szkołę Główną Handlową w Warszawie będzie reprezentować liczna delegacja złożona z ekspertów, przedstawicieli studentów i doktorantów oraz władz uczelni. Co czwartek będziemy publikować krótkie filmy zawierające wypowiedzi ekspertów na temat Raportu oraz infografiki w przystępny sposób przedstawiające ustalenia badaczy. Inforgrafiki będą pojawiać się w kanałach informacyjnych SGH co wtorek.
 

Prof. Roman Sobiecki: Inwestycje a konkurencyjność producentów żywności

Kluczem do przyszłości rolnictwa i przetwórstwa żywności są inwestycje twierdzą autorzy opracowania "Wpływ inwestycji na konkurencyjność producentów żywności – na przykładzie Polski, Ukrainy, Czech, Węgier I Rumunii", jakie weszło do tegorocznej edycji Raportu .

Zespół badał, jak inwestycje w rolnictwie wpływają na długofalową konkurencyjność sektora rolno-spożywczego.  Z uwagi na konieczność obniżania kosztów jednostkowych wytwarzania surowców rolnych przeznaczonych na produkcję żywności, długookresowa konkurencyjność producentów żywności uzależniona jest od wzrostu nakładów inwestycyjnych, zwłaszcza na innowacje. Wzrost przeciętnej wartości inwestycji przypadających na gospodarstwo rolne w ujęciu dynamicznym odnotowano we wszystkich analizowanych krajach (Polska, Rumunia, Czechy i Węgry) z drobnymi odstępstwami. Duży wpływ na wzrost ponoszonych nakładów na inwestycje miała integracja z Unią Europejską oraz objęcie rolnictwa w poszczególnych krajach systemem wsparcia w ramach Wspólnej Polityki Rolnej (WPR), które przyczyniły się do znacznej poprawy sytuacji dochodowej sektora rolnego, a te w rezultacie silnie przekładały się na skłonność do inwestycji. Jednak nie we wszystkich krajach przekładało się to na ich konkurencyjną pozycję w eksporcie (Rumunia i Czechy są importerami netto, czyli wartość eksportu jest mniejsza od wartości importu artykułów rolno-spożywczych).

W 2022 r. najwyższą wartość inwestycji na jedno gospodarstwo rolne odnotowano w Czechach (90 715 EUR) oraz na Węgrzech (24 248 EUR), zaś najniższą w Rumunii (4 102 EUR) oraz w Polsce (4 768 EUR). Trzeba jednak zaznaczyć, że różnica poziomów nakładów inwestycyjnych na jedno gospodarstwo w dużym stopniu wynikała z różnicy w przeciętnej wielkości obszarowej gospodarstwa. Wysoka wartość wskaźnika w Czechach wynika z tego, że w kraju tym dominują duże gospodarstwa rolne o przeciętnej powierzchni powyżej 130 ha, stąd też ponoszone przez nie inwestycje są odpowiednio przeciętnie większe niż w pozostałych analizowanych krajach. Niski poziom przeciętnych wartości inwestycji na jedno gospodarstwo rolne w Polsce i w Rumunii wynika z dużego rozdrobnienia gospodarstw rolnych, choć – jak się okazuje – producenci żywności w Polsce, inaczej niż w Rumunii, są konkurencyjni na rynkach zewnętrznych. Ujemnym skutkiem tego rozdrobnienia jest jej negatywy wpływ na ich zdolność do inwestowania i absorbcji unijnych środków finansowych, stanowiących zwrotną barierę w podejmowaniu inwestycji.

Pomimo różnych ograniczeń, Polska jest liderem pod względem wartości eksportu produktów rolno-spożywczych, który w latach 2004–2023 wzrósł 9,1 razy do poziomu 52,1 mld EUR, przy jednoczesnym wzroście importu tych artykułów 7,6 razy do poziomu 33,4 mld EUR, a dzięki temu saldo handlowe w 2023 r. wyniosło 18,7 mld EUR (w 2021r. saldo to wyniosło 22,9 mld EUR)

Na rozdziałem pracowali: dr hab. Roman Sobiecki, prof. SGH, Zakład Rynku i Bezpieczeństwa Żywnościowego, Instytut Rynków i Konkurencji, Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie SGH, dr Weronika Daniłowska, Zakład Analizy Rynków, Instytut Rynków i Konkurencji, Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie SGH,  dr Katarzyna Dostaw, Akademia Bialska im. Jana Pawła II,  dr Iwona Łuczyk, Zakład Rynku i Bezpieczeństwa Żywnościowego, Instytut Rynków i Konkurencji, Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie SGH , dr Julia Zołotnycka (Yuliia Zolotnytska), Zakład Rynku i Bezpieczeństwa Żywnościowego, Instytut Rynków i Konkurencji, Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie SGH .

📘Zapraszam do zapoznania się z wypowiedzią dr hab. Romana Sobieckiego, prof. SGH o opracowaniu i lektury samego Raportu SGH, który zostanie zaprezentowany na Forum Ekonomicznym 2025 w Karpaczu! 

Prof. Paweł Felis: Polityka fiskalna w dobie konfliktów zbrojnych

W opracowaniu „Wyzwania polityki fiskalnej dla państw EŚW w dobie konfliktów zbrojnych”, które weszło do najnowszego Raportu, autorzy przeanalizowali, jak państwa Europy Środkowo-Wschodniej zwiększały wydatki obronne w ostatnich latach i skąd brały na to środki. W prezentowanym tutaj materiale filmowym o badaniu mówi dr hab. Paweł Felis, prof. SGH oraz student studiów magisterskich Wojciech Decewicz.

Z ich ustaleń wynika, że w większości państw EŚW wydatki na obronę narodową stanowiły w 2023 r. od 2,5 do 7,2% całkowitych wydatków publicznych. W krajach bałtyckich ich udział był najwyższy i stanowił średnio ok. 6,8%. Wydatki na obronę w Polsce były nieco wyższe (4,4%) niż średnia dla EŚW (4,3%).

W zasadzie we wszystkich państwach EŚW wydatki na obronę per capita systematycznie rosły w latach 2014–2023, jednak między poszczególnymi państwami występują znaczące różnice: najwyższe są w Estonii, na Litwie i Łotwie (ponad 600 euro na osobę), zaś w Bułgarii, Chorwacji, Słowacji i Rumunii (200–300 euro). W Czechach, Polsce, Słowenii i na Węgrach w ostatnim roku było to ok. 400 euro per capita.

W analizie wielkości wydatków na obronę punktem odniesienia jest poziom relacji tego typu wydatków do PKB wynoszący 2%. W większości państw EŚW w całym badanym okresie poziom ten nie był osiągany. W Estonii, Łotwie i Litwie można było w ostatnich latach zaobserwować zwiększenie wydatków na obronę. Także w Polsce wypracowano niedawno poziom referencyjny. Interesująca sytuacja zaistniała w Rumunii, gdzie próg wymagany w NATO osiągnięto już kilka lat temu, w ostatnim czasie odnotowano jednak pewien spadek rzeczonej relacji.
Na Węgrzech można było zaobserwować z kolei wzrost wydatków na obronę w stosunku do PKB: w ostatnim roku objętym analizą ich wielkość zbliżyła się do poziomu referencyjnego. Bułgaria, Słowacja i Rumunia to natomiast jedyne państwa, które w ostatnich latach odnotowały widoczny spadek wydatków na obronę w relacji do PKB. W Słowenii i Czechach ich poziom był zaś najniższy.

Kraje EŚW stosują konkretne podatki albo zdecydowanie częściej różnego rodzaju preferencje podatkowe, których podmiot lub przedmiot jest bezpośrednio powiązany z kwestiami militarnymi. Z jednej strony, dotyczą one bezpośrednio personelu wojskowego jako podatników, z drugiej – podatników realizujących określone wydatki na cele zbrojeniowe.

Więcej w rozdziale „Wyzwania polityki fiskalnej dla państw Europy Środkowo-Wschodniej w dobie konfliktów zbrojnych” przygotowanym przez dr. hab. Michała Bitnera, Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego; Wojciecha Decewicza, studenta studiów magisterskich w SGH; dr. hab. Pawła Felisa, prof. SGH, Zakład Rynków Kapitałowych i Finansów Behawioralnych SGH; dr. hab. Marcina Jamrożego, prof. SGH, dyrektora Instytutu Finansów SGH; dr Elżbietę  Malinowską-Misiąg, Katedra Systemu Finansowego SGH; Grzegorza Otczyka, Ministerstwo Finansów; dr. Piotra Russela, Zakład Finansów Przedsiębiorstwa SGH; dr. hab. Adama Wyszkowskiego, Wydział Ekonomii Uniwersytetu w Białymstoku.

Dr Tomasz Wiśniewski: Transformacja energetyczna – motor wzrostu czy wyzwanie dla gospodarki?

Eksperci SGH w najnowszym raporcie na Forum Ekonomicznym 2025 przeanalizowali, jak zmiany w miksie energetycznym – w szczególności rosnący udział OZE – wpływają na wzrost gospodarczy krajów Europy Środkowo-Wschodniej.

📈 Wynik? Transformacja energetyczna działa jak strukturalny impuls rozwojowy – napędza gospodarki regionu i wspiera ich modernizację.

⏳ Ale uwaga – samo tempo zmian nie zwiększa efektu wzrostowego. W krótkim okresie zbyt szybkie przejście na nowe źródła energii niekoniecznie przekłada się na dodatkowe korzyści gospodarcze.

📘 Gdzie leży punkt równowagi między dynamiką transformacji a trwałym rozwojem? Odpowiedzi szukaj w raporcie SGH i Forum Ekonomicznego 2025!

Więcej w rozdziale „Wpływ transformacji energetycznej na wzrost gospodarczy krajów Europy Środkowo-Wschodniej”, przygotowanym przez: dr. Macieja Mroza, Katedra Geografii Ekonomicznej SGH; dr. Tomasza P. Wiśniewskiego, kierownika Zakładu Unii Europejskiej SGH; prof. dr. hab. Bartosza Witkowskiego, dyrektora Instytutu Ekonometrii SGH; dr hab. Grażynę Wojtkowską-Łodej, prof. SGH, Zakład Unii Europejskiej SGH.
 

Dr Konrad Walczyk: Gospodarka EŚW jest w cieniu globalnej niepewności

Rok 2024 przyniósł początkowy wzrost w regionie, ale już w połowie roku dały się zauważyć pierwsze symptomy spowolnienia. Nastroje konsumenckie i producenckie gwałtownie się pogorszyły, nie nadążając za realnymi wskaźnikami – ocenia dr Konrad Walczyk, wicedyrektor Instytutu Rozwoju Gospodarczego SGH, który kierował zespołem autorów rozdziału Koniunktura gospodarcza w Europie Środkowo-Wschodnie (EŚW), jaki wszedł do tegorocznego Raportu ‪@WarsawSchoolofEconomicsSGH‬ oraz ‪@economicforumforumekonomic5916‬

💥 Co osłabiło persystencję trendów gospodarczych? Zapowiedzi wojen handlowych, przedłużające się konflikty zbrojne i coraz częstsze zmiany kierunku w koniunkturze. Taka skala wahań to znak naszych czasów – epoki gospodarczej niepewności – mówi dr Walczyk w prezentowanym tu materiale filmowym. 🎬

📈 Mimo to realna konsumpcja gospodarstw domowych wzrosła – dzięki niższej inflacji i rosnącym dochodom. Czy to wystarczy, by utrzymać dynamikę regionu? 📊

⏩ jak przedstawiała się koniunktura gospodarcza w 2024 r. w krajach EŚW?
⏩ czy rok 2024 był rokiem koniunktury dla regionu i co przyniesie 2025 rok?
⏩ jak odbudowywała się konsumpcja w EŚW po kryzysie COVID-19

📘 Odpowiedzi na powyższe, analizy i scenariusze dotyczące koniunktury znajdą Państwo w Raporcie SGH i FE 2025, a w szczególności w rozdziale, który przygotowali: dr Barbara Cieślik – Zakład Badań nad Wzrostem Gospodarczym, Instytut Rozwoju Gospodarczego, Kolegium Analiz Ekonomicznych SGH,  dr Sławomir Dudek – Zakład Badań Koniunktury Gospodarczej, Instytut Rozwoju Gospodarczego, Kolegium Analiz Ekonomicznych SGH, dr Grzegorz Konat – Zakład Badań Koniunktury Gospodarczej, Instytut Rozwoju Gospodarczego, Kolegium Analiz Ekonomicznych SGH, dr hab. Marcin Łupiński – Zakład Badań Koniunktury Gospodarczej, Instytut Rozwoju Gospodarczego, Kolegium Analiz Ekonomicznych SGH, dr hab. Katarzyna Majchrzak, prof. SGH – dyrektor Instytutu Rozwoju Gospodarczego, Kolegium Analiz Ekonomicznych SGH,  dr Łukasz Olejnik – Zakład Badań nad Wzrostem Gospodarczym, Instytut Rozwoju Gospodarczego, Kolegium Analiz Ekonomicznych SGH, dr hab. Tomasz Przybyciński, prof. SGH – Zakład Badań nad Wzrostem Gospodarczym, Instytut Rozwoju Gospodarczego, Kolegium Analiz Ekonomicznych SGH, dr Marek Radzikowski – kierownik Zakładu Badań nad Wzrostem Gospodarczym, Instytut Rozwoju Gospodarczego, Kolegium Analiz Ekonomicznych SGH, dr hab. Ewa Ratuszny – kierownik Zakładu Badań Koniunktury Gospodarczej, Instytut Rozwoju Gospodarczego, Kolegium Analiz Ekonomicznych SGH, prof. dr hab. Marek Rocki – Zakład Badań nad Wzrostem Gospodarczym, Instytut Rozwoju Gospodarczego, Kolegium Analiz Ekonomicznych SGH i dr Konrad Walczyk – wicedyrektor Instytutu Rozwoju Gospodarczego, Kolegium Analiz Ekonomicznych SGH.

Prof. Elżbieta Kawecka-Wyrzykowska: Kraje EŚW w obliczu multikryzysu

Jak kraje EŚW poradziły sobie z kryzysami ostatnich lat? 🌍

COVID-19, wojna w Ukrainie, brexit, szoki surowcowe – mimo ogromnych wyzwań, nowe państwa UE zaskakująco dobrze dostosowały się do zmian w globalnych powiązaniach gospodarczych – twierdzi prof. dr hab. Elżbieta Kawecka-Wyrzykowska, współautorka rozdziału „Państwa Europy Środkowo-Wschodniej (EŚW) w architekturze nowych międzynarodowych relacji gospodarczych".  

📦 Eksport towarów z krajów regionu rósł szybciej niż średnia unijna – w niektórych przypadkach aż o 70%! 📉 Spadek znaczenia Rosji, 📈 utrzymująca się rola Wielkiej Brytanii, dominacja wyrobów przemysłowych – to tylko niektóre z wniosków przedstawionych przez panią profesor.

Z opracowania przygotowanego przez ekspertów SGH czytelnik dowie się: 
⏩ jakie wydarzenia w istotny sposób zmieniły postrzeganie polityki interwencjonistycznej (w kontekście polityki konkurencji UE, otwartej polityki handlowej i polityki migracyjnej całej UE, a w tym państw EŚW)?
⏩ jak na przestrzeni lat zmieniał się bilans migracji krajów EŚW?
⏩ kiedy wzrost migracji przyspieszył i dlaczego?

🎬 W prezentowanym tutaj filmie prof. dr hab. Elżbieta Kawecka-Wyrzykowska, która przygotowała część dotyczącą udziału krajów EŚW w wymianie międzynarodowej, analizuje, jak wygląda dziś struktura handlu krajów EŚW i co czeka ten region w przyszłości, zwłaszcza w kontekście kończących się przewag kosztowych i rosnącej roli innowacji.

Eksperci, którzy przygotowali opracowanie:  dr hab. Adam A. Ambroziak, prof. SGH – kierownik Katedry Integracji i Prawa Europejskiego, Kolegium Gospodarki Światowej SGH (kierownik zespołu badawczego), prof. dr hab. Elżbieta Kawecka-Wyrzykowska – Katedra Integracji i Prawa Europejskiego, Kolegium Gospodarki Światowej SGH, dr hab. Michał Schwabe, prof. SGH – Katedra Integracji i Prawa Europejskiego, Kolegium Gospodarki Światowej SGH, dr Dariusz Mongiało – Katedra Integracji i Prawa Europejskiego, Kolegium Gospodarki Światowej SGH.

Dr Piotr Maszczyk: Czy Europa Środkowo-Wschodnia dogoni „starą” Unię?

Jakie scenariusze rozwoju czekają kraje naszego regionu w nadchodzącej dekadzie? Czy Polska utrzyma tempo wzrostu i zbliży się do średniego poziomu życia w UE-15? A może czeka nas spowolnienie i pogłębiająca się luka?

W prezentowanym filmie dr Piotr Maszczyk opowiada o najnowszym raporcie SGH i Forum Ekonomicznego 2025, który analizuje instytucjonalne fundamenty wzrostu oraz unikalny patchworkowy model kapitalizmu w 11 krajach post-socjalistycznych Unii Europejskiej.

W jego ocenie istnieją trzy możliwe ścieżki rozwoju regionu – optymistyczna, realistyczna i ostrzegawcza. Prezentuje przy tym rekomendacje zmian, które mogą przesądzić o przyszłości polskiej i środkowoeuropejskiej gospodarki.

Dr Piotr Maszczyk (Zakład Makroekonomii i Ekonomii Sektora Publicznego) jest kierownikiem zespołu naukowców odpowiadających za opracowanie rozdziału: „Perspektywy rozwoju krajów Europy Środkowo-Wschodniej w latach 2025–2035 – zmiany instytucjonalne i wzrost gospodarczy w patchworkowym modelu kapitalizmu”. 

Dr Albert Tomaszewski: Czy AI może dodać 8 proc. do polskiego PKB?

Wdrażanie sztucznej inteligencji to nie przyszłość – to szansa, którą możemy (i powinniśmy) wykorzystać już teraz – podkreśla dr Albert Tomaszewski, kierownik zespołu badaczy, który przygotował na potrzeby Raportu SGH i FE opracowanie na temat "Wpływu technologii AI na rozwój gospodarki – wyzwania i rekomendacje".

Jakie działania powinno podjąć państwo? Jak przygotować do tego firmy? Co robić, by zbudować efektywny ekosystem AI w Polsce?

W filmie dr Albert Tomaszewski (SGH, Instytut Zarządzania, AI Lab) opowiada o wynikach najnowszego raportu przygotowanego przez interdyscyplinarny zespół ekspertów SGH. Publikacja analizuje wpływ AI na trzech poziomach: makro (państwo), mezo (ekosystem), mikro (firmy) – oraz diagnozuje, co blokuje, a co może przyspieszyć wdrożenia w praktyce.

Dr Alberta Tomaszewskiego (Instytut Zarządzania, AI LAB), jest kierownikiem zespołu naukowców odpowiadających za opracowanie rozdziału: „Wpływ technologii AI na rozwój gospodarki – wyzwania i rekomendacje”.