Afryka potencjał rozwoju – The Rising Star

Mijający rok na kontynencie afrykańskim to dalszy dynamiczny rozwój ekonomiczno-społeczny, a pogłębiająca się transformacja przynosi zasadnicze zmiany w postrzeganiu tego kontynentu. W 2000 r. „The Economist” określał Afrykę jako The Hopless Continent, obecnie Afryka jest już The Rising Star, a McKinsey Global Institute wskazuje na „przyśpieszenie afrykańskiego pulsu ekonomicznego, który nadaje kontynentowi nowej gospodarczej energii”. Według prognoz Banku Światowego Afryka jest najdynamiczniejszym kontynentem pod względem rozwoju ekonomicznego, przechodzi podobną drogę jak niegdyś Chiny czy Singapur, a wzrost gospodarczy krajów Afryki Subsaharyjskiej (49 państw z 54 położonych na kontynencie) powinien w najbliższych latach istotnie przekroczyć światową średnią tego wskaźnika. Co czwarty afrykański kraj osiąga od 2013 r. przynajmniej pięcio-, sześcioprocentowy wzrost gospodarczy. Szczególnie korzystne dla Afryki są dane dotyczące perspektyw wzrostu konsumpcji oraz liczby i wartości bezpośrednich inwestycji zagranicznych. Znaczącą rolę Afryki w gospodarce światowej podkreślają zgodnie takie instytucje jak Bank Światowy, MFW, Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju, Program Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju, Komisja Narodów Zjednoczonych dla Afryki czy Afrykański Bank Rozwoju. Ponadto dynamika i struktura demograficzna (najmłodsze społeczeństwa na świecie), postępująca urbanizacja (szczególna rola Chin) i industrializacja, wraz z postępem technologicznym oraz wzrost kapitału ludzkiego – wszystko to sprawia, że wyzwania, przed którymi stoją poszczególne państwa w Afryce, wymagają szczególnej uwagi, zwłaszcza zagadnienia rozwojowe takie jak:

— good governance – słabe i niedemokratyczne rządy w wielu krajach afrykańskich oraz korupcja;

— powszechny dostęp do edukacji i opieki zdrowotnej – dwóch na pięciu obywateli Afryki nie umie pisać ani czytać;

— tworzenie nowych miejsc pracy – wiele rządów krajów afrykańskich nie stwarza perspektyw zatrudnienia własnych obywateli;

— walka z ubóstwem i nierównościami społecznymi – m.in. przez realizację programu Global Call to Action Against Poverty, czyli zwiększanie pomocy, sprawiedliwy handel oraz anulowanie długów.

Problemy rozwojowe stanowią oś współpracy Afryki z organizacjami międzynarodowymi, w tym z UE. Jeśli te kłopoty nie zostaną rozwiązane, mogą w istotny sposób opóźnić dynamikę wzrostu gospodarczego, ale także politycznego tempa zmian w Afryce w 2019 r.

Ostatni piąty szczyt UE–Afryka, który odbył się 29–30 listopada 2017 r. w Abidżanie (Wybrzeże Kości Słoniowej), pokazał, jak istotne jest pogłębianie zaangażowania w celu rozwiązywania problemów, które powinny zostać niebawem rozwikłane. Tematem przewodnim tego spotkania było inwestowanie w młodzież. Od dłuższego czasu jest to również kluczowy priorytet zarówno dla Europy, jak i Afryki.

Fakt, że oprócz byłych mocarstw kolonialnych na kontynencie afrykańskim swoją rolę coraz mocniej zarysowują państwa trzecie takie jak CHRL (w ostatniej dekadzie chińskie obroty handlowe z Afryką zwiększyły się ponad 5,5-krotnie), Turcja, Republika Korei (Korea Pd.), „wymusza” niejako aktywność na państwach europejskich i powoduje, że UE próbuje zintensyfikować swoją rolę „byłego” lidera, zarówno w sferze pomocowej i politycznej, jak i gospodarczej. Afryka została uznana za region o priorytetowym znaczeniu dla UE, a sojusz Afryka – Europa na rzecz zrównoważonych inwestycji i tworzenia miejsc pracy zaproponowany 2 września 2018 r. przez przewodniczącego Jean-Claude Junckera ukierunkowany jest na pogłębienie współpracy gospodarczej i handlowej między UE i Afryką dzięki inwestycjom i tworzeniu miejsc pracy (zob. grafika).

„To, co dzieje się w Afryce, jest ważne dla Europy, natomiast to, co dzieje się w Europie, jest ważne dla Afryki. Nasze partnerstwo to inwestycja w naszą wspólną przyszłość. Jest ono partnerstwem równych stron, w którym możemy się wzajemnie wspierać i wzajemnie sobie pomagać w dążeniu do dobrobytu i do tego, by świat stał się bezpieczniejszym, bardziej stabilnym miejscem do życia i aby rozwijał się w bardziej zrównoważony sposób” – mówił Jean-Claude Juncker na szczycie Unii Afrykańskiej i Unii Europejskiej w Abidżanie, 27 listopada 2017 r.

Także Polska od 2013 r. przez realizację programu Go Africa zachęca i mobilizuje polskie przedsiębiorstwa do poszukiwania możliwych form rozwoju w Afryce. Polska jest zaangażowana w Afryce Subsaharyjskiej już od 2. poł. XX w. Polska pomoc związana była wówczas z wzmacnianiem rozwoju poszczególnych państw nie tylko przez dostarczanie maszyn rolniczych, sprzętu górniczego, ale również przez prace wykwalifikowanych inżynierów, lekarzy oraz profesorów. Po 1989 r. priorytety polskiej polityki zagranicznej zostały skierowane na umacnianie relacji z państwami Europy Zachodniej, stąd współpraca z Afryką znacznie osłabła. Swoisty przełom nastąpił po uruchomieniu wspomnianego rządowego programu Go Africa promującego i zachęcającego polskich przedsiębiorców do ekspansji. W założeniach polskiej polityki zagranicznej na lata 2017–2021 zostało podkreślone, iż nasz kraj będzie sprzyjać dywersyfikacji geograficznej polskiej aktywności gospodarczej na świecie z naciskiem na rozwijanie współpracy z krajami Afryki, Azji, Bliskiego Wschodu oraz Ameryki Łacińskiej.