Rozmowy przy drugiej kawie: Międzynarodowe akredytacje EQUIS i AACSB jako szansa dla wyższej edukacji ekonomicznej

Webinarium tradycyjnie rozpoczął prorektor ds. dydaktyki i studentów dr hab.  Krzysztof Kozłowski, prof. SGH,  przewodniczący Rady Webinariów, wskazując, że akredytacje międzynarodowe są niezwykle istotne z perspektywy SGH. W zeszłym roku SGH uzyskała akredytację EQUIS, a obecnie trwa procedura akredytacyjna AACSB. Prof. Kozłowski podkreślił również, że akredytacje międzynarodowe istotnie różnią się od akredytacji narodowych, a więc akredytacji Polskiej Komisji Akredytacyjnej, która ma bardziej charakter kontrolny (sprawdza spełnienie warunków minimalnych) niż charakter wspierający doskonalenie jakości kształcenia.

Część prezentacyjną poprowadzili dr hab. Jakub Brdulak, prof. SGH, oraz dyrektor Ośrodka Rozwoju Studiów Ekonomicznych Jacek Lewicki. Prezentacja rozpoczęła się od przedstawienia trzech głównych akredytacji międzynarodowych funkcjonujących w naukach o zarządzaniu – akredytacji EQUIS, AACSB oraz AMBA. Uważa się, że uczelnie, które uzyskały te akredytacje posiadają tzw. potrójną koronę (ang. triple crown). Szkoła Główna Handlowa w Warszawie posiada na ten moment akredytację EQUIS oraz AMBA. Uczelni na świecie, które posiadają wszystkie trzy akredytacje, jest 108, a tych posiadających jednocześnie EQUIS i AMBA – 17 (stan na lipiec 2021 roku).

Akredytacje EQUIS i AACSB mają charakter instytucjonalny, a więc akredytowane są np. wszystkie kierunki licencjackie czy też dane wydziały uczelni lub też całe uczelnie. AMBA ma charakter programowy – akredytacji podlegają poszczególne studia MBA. Co istotne, pomimo swojej instytucjonalności w ramach akredytacji EQUIS następuje „próbkowanie” polegające na szczegółowej ocenie jednego z kierunków pod względem praktycznej realizacji przyjętych w uczelni rozwiązań zapewniania i zarządzania jakością kształcenia. W przypadku SGH ocenie takiej podlegał kierunek Finanse i Rachunkowość.

Szczegółowe kryteria akredytacyjne można znaleźć w standardach poszczególnych agencji akredytacyjnych. W przypadku akredytacji EQUIS kluczowymi źródłami informacji są: EQUIS Standards & Criteria, EQUIS Process Manual oraz EQUIS Process Manual Annexes. Wszystkie te publikacje można znaleźć tutaj.

Ocenie w ramach tej akredytacji podlegają następujące obszary:

Źródło: EQUIS STANDARDS & CRITERIA, Document Version 2022, s. 8

EQUIS jest akredytacją europejską stąd też generalnie uwzględnia on logiki charakterystyczne dla Europejskiego Obszaru Szkolnictwa Wyższego prezentowane m.in. na webinarium październikowym: PKA a uczelnie – procedura akredytacyjna (sprawozdanie zostało opublikowane w Gazecie SGH). Za EQUIS odpowiedzialna jest agencja EFMD, która oferuje również inne oceny np. programową – EPAS czy certyfikację, która ocenia realizację trzeciej misji uczelni – BSIS (SGH uzyskała ten certyfikat w lipcu 2022 zob.: https://gazeta.sgh.waw.pl/ludzie-i-wydarzenia/sgh-uzyskala-certyfikacje… ).
Akredytacja AACSB to akredytacja amerykańska. Tym samym nie są w nią wpisane logiki Europejskiego Obszaru Szkolnictwa Wyższego. Przykładowo nie operuje ona pojęciem „efekty uczenia się”, ale stosuje pojęcie „kompetencje”, które mają charakter bardziej ogólnych efektów uczenia się, zwłaszcza tranzytywnych, w europejskim rozumieniu.

Poniższy rysunek prezentuje kryteria akredytacji AACSB:

Źródło: BUSINESS ACCREDITATION STANDARDS COMPARISON—2020 & 2013, AACSB

Standardy akredytacji AACSB można znaleźć tutaj.

Akredytacja EQUIS i AACSB mają wiele wspólnych cech. Główną różnicą jest jednak to, że akredytacja AACSB jest silnie zorientowana na sprawczość decydentów uczelni, a więc akredytacja AACSB sprawdza, jak skutecznie osoby sprawujące władzę na uczelni zarządzają programami studiów. AACSB oczekuje od uczelni, że zarządza ona swoją dydaktyką zgodnie z Cyklem Deminga, a więc uczelnia planuje, wdraża, sprawdza i wychodzi na zmiany w programach kształcenia. Odpowiedzialność za ten proces jest jasno określona, co oznacza, że osoby odpowiedzialne mają realne narzędzia wpływu. Obie akredytacje szukają dowodów na to, że uczelnia w oparciu o racjonalne i obiektywne źródła danych podejmuje decyzje. Jednym z takich źródeł danych są dane dotyczące monitorujące uzyskiwanie kompetencji (efektów uczenia się) przez studentów. Samo ocenianie realizowane w ramach poszczególnych zajęć nie jest wystarczającym zapewnieniem, że takie kompetencje absolwent danego programu uzyskuje lub już uzyskał. Innymi słowy, uczelnia przyjmując studenta, musi wykazać, że w toku studiów osiągnął on zakładane kompetencje bez względu na uzyskiwane oceny na zajęciach.

Jakub Brdulak i Jacek Lewicki wskazali na następujące główne logiki akredytacji międzynarodowych:

• Koncentracja na obszarze dydaktycznym uczelni
• Koncentracja na logice top-down (odgórnej), w szczególności Cyklu Deminga (PDCA)
• Jako mechanizm zarządzania programami (kierunkami) wykorzystywanie efektów uczenia się (kompetencji):

         – jeden kierunek studiów to ok. 10 głównych kompetencji (na potrzeby naszego sprawozdania będziemy je nazywać „metaefektami uczenia się”;

          – koncentracja na „metaefektach uczenia się" (kompetencjach).

• Zarządzanie programem (kierunkiem) nie powinno obejmować jedynie zarządzania opartego na ocenianiu poszczególnych zajęć; oczekuje się, że akredytowane uczelnie posiadają rozwiązania umożliwiające im sprawdzanie, w jakim stopniu studenci nabywają „metaefekty uczenia się” (kompetencje);

Następnie zostały wskazane następujące szanse dla uczelni ekonomicznych:

• Absolwent kierunków akredytowanych przez AACSB, EQUIS jest lepiej przyjmowany przez rynek pracy, w szczególności:

         – w przypadku EQUIS-a w Europie;

         – w przypadku AACSB w Stanach Zjednoczonych.

• Uczelnie posiadające ww. akredytacje lepiej są postrzegane przez kandydatów na studia, w szczególności przez kandydatów z Azji i Afryki
• Uczelnie posiadające ww. akredytacje są atrakcyjniejszym partnerem dla innych uczelni, w szczególności dla uczelni z Azji
• Ww. akredytacje wskazują na lepszą jakość kształcenia – akredytacje narodowe realizowane w ramach EHEA mają w większym stopniu charakter zapewniająco-kontrolny
• Akredytacje międzynarodowe stwarzają szansę dla uczelni do refleksji obejmujących ich dydaktykę, które będą prowadzić do rzeczywistego doskonalenia i budowania przewagi konkurencyjnej.

Jednocześnie podkreślono, że ww. akredytacje łatwiej wpisują się w działalność niewielkich uczelni zorientowanych głównie na kształcenie, w szczególności opierających swój model biznesowy na płatnych studiach oferowanych studentom zagranicznym z Azji i Afryki.

Aktywny udział w dyskusji, która rozwinęła się po prezentacji, wziął dr hab. Marcin Wojtysiak-Kotlarski, prof. SGH, kierownik Projektów Akredytacyjnych AACSB i EQUIS w SGH. Podkreślił on, że webinarium jest ważnym dowodem na to, iż akredytacje te są „żywe” dla społeczności akademickiej SGH. Jednocześnie zaakcentował, że ze względu na profil webinariów – zorientowanych na kwestie związane z jakością kształcenia – w przygotowanej prezentacji zostały podkreślone kwestie budowy i zarządzania programami studiów. Prof. Wojtysiak-Kotlarski wskazał, że należy pamiętać, iż akredytacje AACSB i EQUIS mają charakter instytucjonalny, czyli dotyczą, obok obszaru dydaktyki, praktycznie wszystkich innych wymiarów działania uczelni, np. strategii, umiędzynarodowienia czy też współpracy z otoczeniem. Wszystkie te wymiary są w procesie oceny równie istotne. Zasygnalizował on również, że zrealizowane webinarium może stanowić dodatkową inspirację do stałego prowadzenia dialogu ze społecznością SGH odnośnie do wyżej wymienionych akredytacji.

Dr hab. Sylwester Gregorczyk, prof. SGH, pełnomocnik Rektora ds. strategii rozwoju SGH, zapytał o kluczowe wyzwania, przed którymi stoi SGH w procesie pozyskiwania akredytacji.

Według prof. Kozłowskiego wyzwania w procesie pozyskiwania akredytacji AACSB i EQUIS związane są z trzema obszarami: (1) pozyskiwaniem takich danych, jakie oczekują agencje akredytacyjne, (2) interpretacją tych danych, tak aby agencje akredytacyjne wychodziły na podobne wnioski oraz (3) podejmowaniem decyzji, których proces podejmowania wpisuje się w narracje poszczególnych agencji. Tak więc, głównym wyzwaniem są wyzwania komunikacyjne. Jednocześnie prof. Kozłowski wskazał na ryzyko, iż bezrefleksyjne stosowanie standardów akredytacyjnych może doprowadzić do erozji kultury akademickiej, na której oparta jest SGH, co w długim okresie może generować ryzyka związane z renomą uczelni.

O wyzwaniach komunikacyjnych mówiła również mgr Izabela Godlewska z Centrum Nauki Języków Obcych. Jak zasygnalizowała, za językiem angielskim, w którym toczą się ww. akredytacje, kryją się różne filozofie, np. europejska filozofia, w tym sposób werbalizowania określonych wartości, a zarazem szeroko rozumiana kultura umysłowa, która może mocno różnić się od filozofii amerykańskiej.

Prof. Wojtysiak-Kotlarski podkreślił również, że wyzwaniem dla SGH jest skala uczelni. Jak zauważył, SGH jest dużą uczelnią w porównaniu do innych akredytowanych szkół wyższych, w szczególności posiadających akredytację AACSB.

Uczestnicy webinarium podsumowali, że widzą sens w pozyskiwaniu akredytacji zagranicznych przez SGH, ale musi to być proces, który nie będzie uprzedmiotawiać SGH. Tym samym potrzebny jest czas, aby agencje akredytacyjne mogły poznać filozofię funkcjonowania SGH i tym samym, aby te relacje były synergiczne i obie strony mogły uczyć się od siebie i o sobie. Jednocześnie jest to proces, który się nie kończy uzyskaniem akredytacji – właściwie pozyskanie akredytacji skutkuje tym, że dany obszar funkcjonowania uczelni musi być odpowiednio ciągle przepracowywany.

Na kolejnym webinarium planowanym na 15 grudnia (tradycyjnie od godz. 9:00 do 10:00) honorowym gościem będzie profesor Natalija Stukało, wiceprzewodnicząca Ukraińskiej Agencji Zapewniającej Jakość (National Agency for Higher Education Quality Assurance – Ukrainian Quality Assurance Agency) oraz członkini zarządu INQAAHE.

Prof. Stukało przedstawi prezentację pt. “Higher education responsibility – what does it mean? Reflections from wartime.” (Odpowiedzialność szkolnictwa wyższego – co to znaczy? Refleksje z czasów wojny). Celem prezentacji będzie zaproszenie polskich i europejskich uczelni do dyskusji na temat tego, jak kształcić studentów w duchu odpowiedzialności za wartości demokratyczne i otoczenie społeczne. Prof. Stukało zmierzy się z trudnym pytaniem, czy obecne rozwiązania europejskie dotyczące szkolnictwa wyższego są skuteczne w wyposażaniu studentów w kompetencje kluczowe, w szczególności kompetencje obywatelskie?

Webinarium będzie prowadzone w całości w języku angielskim.

Link do niego dostępny jest tutaj – należy jedynie na niego kliknąć i ewentualnie poczekać na zgodę na dołączenie się na spotkanie (jeśli jesteśmy spoza SGH).