Skutki gospodarcze agresji Rosji w Ukrainie: wybrane aspekty wpływu na ryzyko klimatyczne i finansowe

Idea zorganizowania wspomnianego wydarzenia narodziła się pod wpływem coraz pilniejszej potrzeby poszukiwania odpowiedzi o charakterze międzydyscyplinarnym na wyzwania dotyczące „ozielenienia” finansów, transformacji energetycznej w dobie determinowanego sankcjami i wojną gwałtownego wzrostu cen węglowodorów oraz coraz istotniejszego wpływu ryzyka klimatycznego na stabilność finansową. 

Agresja Rosji w Ukrainie, poza dramatem wojny i jej skutków dla narodu ukraińskiego, nasiliła też istniejące już wcześniej zaniepokojenie zagrożeniem dla ludzkości, które płynie z coraz bardziej prawdopodobnego kryzysu klimatycznego. Skutkiem wojny rozpętanej przez Rosję w Ukrainie jest gwałtowny wzrost cen energii, metali i towarów rolnych, zakłócenia w handlu, ograniczenia w dostawach, a także degradacja ekosystemu. Aktualnym i palącym wyzwaniem dla gospodarki światowej jest sprostanie splotowi kilku negatywnych procesów: nadchodzącego kryzysu klimatycznego, skutków kryzysu pandemicznego, kryzysu wywołanego agresją Rosji w Ukrainie oraz poważnym wyzwaniom dla stabilności systemu finansowego, którą wcześniej przywracano poprzez dostarczenie rynkom przez banki centralne płynności (QE), co obecnie nie jest możliwe ze względu na wysoką dynamikę inflacji. W marcu tego roku Sekretarz Generalny ONZ ostrzegł, że jeśli kraje odpowiedzą na szok na rynkach energii, wywołany agresją Rosji w Ukrainie, zwiększeniem wykorzystania paliw kopalnych, może to sprawić, że globalne cele klimatyczne staną się już nieosiągalne. 

W słowie wstępnym prof. dr hab. Małgorzata Zaleska, dyrektor Instytutu Bankowości oraz dr hab. Dorota Niedziółka, prof. SGH kierownik Katedry Geografii Ekonomicznej, podkreśliły istotność  wskazanych powyżej problemów oraz konieczność współpracy międzydyscyplinarnej, aby znaleźć optymalne rozwiązania ekonomiczne, społeczne i polityczne. 

Podczas webinarium miały miejsce cztery wystąpienia, po których nastąpiła dyskusja. 

W pierwszym z nich Maksym Chepelev (PhD) z Center for Global Trade Analysis (The Purdue University) przekonywał, że zaprzestanie importu paliw kopalnych z Rosji przez państwa UE nie wiąże się wyłącznie z zagrożeniami, ale przyczyni się do przyspieszenia transformacji energetycznej. Prelegent przedstawił wyniki analizy wpływu embarga na dostawy paliw z Rosji. Prezentacja zatytułowana „Cutting Russia’s Fossil Fuel Exports: Short-Term Pain for Long Term Gain” napawa optymizmem: chociaż jej autor potwierdza, że bezpośrednie i krótkoterminowe skutki (w pespektywie pierwszych kilku miesięcy) ograniczeń w imporcie paliw kopalnych z Rosji będą prawdopodobnie dotkliwe dla krajów UE, ale możliwe do udźwignięcia. Jednocześnie, w horyzoncie średnio- i długoterminowym, zaprzestanie importu węglowodorów z Rosji powinno ograniczyć koszty transformacji energetycznej, przynosząc znaczne korzyści dla środowiska naturalnego dzięki redukcji emisji CO2 (z opisem rezultatów powyższego badania można zapoznać się na voxeu.org: Cutting Russia’s fossil fuel exports: Short-term pain for long-term gain | VOX, CEPR Policy Portal (voxeu.org), zaś pełne wyniki są dostępne pod adresem: https://www.gtap.agecon.purdue.edu/resources/download/11023.pdf). 

Następnie głos zabrała Galyna Trypolska (PhD), która przed wojną była konsultantem krajowym - ekspertem technicznym przy opracowaniu Strategii Adaptacji Ukrainy do Zmian Klimatu oraz Planu Działań na rzecz jej realizacji w Programie Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju, a obecnie reprezentuje również Katedrę Geografii Ekonomicznej SGH. W wystąpieniu pt. „What impact will the war have on climate risk in Ukraine and in Europe?” podzieliła się przemyśleniami na temat wpływu wojny na ryzyko klimatyczne w Ukrainie i Europie. 

Kolejny referat wygłosił dr hab. Paweł Niedziółka, prof. SGH z Instytutu Bankowości SGH. W prezentacji zatytułowanej „Wybrane kanały oddziaływania rosyjskiej agresji w Ukrainie na sektor bankowy w Polsce” sformułował pierwsze wnioski odnośnie wpływu wojny na ryzyko kredytowe, płynność oraz cyberbezpieczeństwo polskiego sektora bankowego.

Następnie dr Lada Voloshchenko-Holda, również reprezentująca Instytut Bankowości SGH, w prezentacji „Zielone łabędzie, jastrzębie a szok podażowy wskutek inwazji Rosji w Ukrainie: ryzyko klimatyczne jako ryzyko finansowe” analizie poddała wpływ wojny na zacieśnienie się relacji między ryzykiem klimatycznym i ryzykiem finansowym, definiując jednocześnie nowe, wynikające ze wspomnianej interakcji, wyzwania dla stabilności światowego systemu finansowego. 

W dyskusji, rozpoczętej po przedstawieniu referatów, wzięli udział zarówno pracownicy jednostek organizujących webinarium, jak i goście. Podkreślono potrzebę kontynuacji tego rodzaju spotkań naukowych, umożliwiających wielostronne spojrzenie na dynamiczne procesy wywołane wojną w Ukrainie.