Eksport w czasie pandemii: tarcza i motor napędowy polskiej gospodarki?

Tematem kolejnego Czwartkowego Forum SGH było pytanie o kształt polskiego eksportu po pandemii. Jak podaje Główny Urząd Statystyczny, polski eksport w III kwartale 2020 r. wzrósł aż o 2 proc. rok do roku, i to w sytuacji załamania globalnego handlu na poziomie 5,1 proc. w tym samym okresie. Obecnie, między innymi dzięki silnemu eksportowi, polska gospodarka notuje znacznie płytsze załamanie niż większość gospodarek europejskich. Eksport staje się tarczą i głównym motorem napędowym polskiej gospodarki. Elementem rozmowy była również wspólna publikacja Forum Ekonomicznego i SGH, nad którą PAIH objął Patronat – Made in Poland. To zestawienie krajowych liderów eksportu.  

Jaki jest stopień umiędzynarodowienia polskich firm?

Podczas czwartkowej debaty prof. Przeździecka wskazała, że polski wskaźnik PKB do eksportu wskazuje na dużą otwartość porównywalną z zagranicznymi przedsiębiorstwami: ok. 50% polskich firm deklaruje eksportowanie usług. Jednak po dodaniu mikro i małych firm odsetek ten spada do 14%. W ich wypadku szczególnie procesy cyfryzacji gospodarki, przyspieszone przez pandemię, COVID-19 stwarzają szansę dla mikro przedsiębiorców.  
 
Które branże zyskają w obliczu pandemii? 

– Struktura polskiego eksportu, zwłaszcza w sektorze usług, który pozostaje konkurencyjny do zagranicznych przedsiębiorstw, jest zdecydowanie większa niż produkcja – twierdzi prof. Eliza Przeździecka. Grzegorz Słomkowski podkreśla, że dynamika wzrostu sektora usług jest zdecydowanie większa niż w przypadku produkcji, co wiąże się z szybkim rozwojem Shared Services, będącego pochodną łatwo dostępnej ,wykształconej kadry.   
 
Jak wzmocnić umiędzynarodowienie firm w pozostałych obszarach gospodarki?

Prof. Przeździecka, wskazała, że zaledwie 3% komponentów eksportowanych przez Polskę to produkty zaklasyfikowane jako zaawansowanie technologicznie. W przypadku gotowych produktów ten odsetek jest niewiele większy i wynosi 11%. 
Polska jest jednak największym eksporterem gier komputerowych, to proces, który dokonał się na przestrzeni ostatnich 5 lat. 

W zakresie rekomendacji Grzegorz Słomkowski podkreślił, że Polska jest mniej dotknięta spadkiem eksportu niż kraje sąsiadujące, takie jak Słowacja czy Czechy, głównie ze względu na jego większe zróżnicowanie. Dużym znaczeniem w przypadku Polski jest również małe wahanie popytowe w imporcie z Niemiec, który odpowiada za 20% polskiego salda eksportowego. Wiceprezes PAIH zaznaczył, że 80% struktury polskiego eksportu to kraje Unii Europejskiej, dlatego też jednym z głównych celów Agencji jest promocja polskiego eksportu na pozostałych rynkach, takich jak Chiny - poprzez Jedwabny Szlak, czy inne kraje azjatyckie. Obecnie deficyt obrotu z Chinami wynosi blisko 100 mld $, co świadczy nie tyle o słabości polskich eksporterów, ale zdecydowanej różnicy w wielkości obu państw.  
 
Grzegorz Słomkowski wskazał, że zwiększanie inwestycji w obszarze B+R umożliwi dalszy rozwój potencjału innowacyjnego przedsiębiorstw. To właśnie inwestycje w tym obszarze będą decydowały o zmianach w strukturze krajowego eksportu. Prof. Przeździecka dodała, że całkowite wydatki na B+R w wysokości 30 mld $ mimo, iż wciąż rosną, nie są znaczące. Dla porównania tyle samo wynoszą wydatki jednej z wiodących amerykańskich uczelni – uniwersytetu Stanforda.

Konkurencyjność Polski na zagranicznych rynkach
 
Polska jest nadal konkurencyjna na zagranicznych rynkach ze względu na koszty pracy. 

Wykonanie pełnej transformacji jest procesem złożonym – wskazała prof. Przeździecka.  –Wymaga koordynacji działań instytucji jak PAIH czy PARP i przede wszystkim mniejszej liczby zmian legislacyjnych, wpływających negatywnie na ocenę potencjału inwestycyjnego w Polsce.  

W jaki sposób przyciągać kapitał zagraniczny przy malejącej przewadze kosztowej?

– Dla inwestorów coraz częściej wyznacznikiem jest łatwość przeprowadzenia procesu inwestycyjnego i rozpoczęcie produkcji – odpowiedział Grzegorz Słomkowski. Jako przykład wskazał firmę Tesla, w której jednym z głównych wymagań przy wyborze lokalizacji była gotowość terenu inwestycyjnego, liczona jako okres potrzebny do uruchomienia produkcji od podjęcia decyzji.  

Prof. Eliza Przeździecka wskazała, że „papierkiem lakmusowym”, badającym zainteresowanie i pozycję Polski jako miejsca do inwestycji jest wskaźnik reinwestycji kapitału zagranicznego. Dla takich inwestorów stabilność i pewność otoczenia prawnego jak chociażby prawo pracy czy prawo podatkowe jest kluczowym czynnikiem. 

Słomkowski przywołał dane prestiżowego FDI Magazine, gdzie Polska jest trzecim na świecie państwem pod względem atrakcyjności inwestycyjnej typu greenfield – nowych inwestycji w danym kraju. Dotychczas duzi, zagraniczni inwestorzy nie wykazali spadku zainteresowania Polską mimo COVID-19 i niepewności związanej z przebiegiem pandemii 
  
Na koniec spotkania Grzegorz Słomkowski podkreślił rolę rozwinięcia infrastruktury komunikacyjnej w Polsce. Jego zdaniem, Centralny Port Komunikacyjny będzie gwarantem utrzymania i wzmocnienia dobrej pozycji eksportowej Polski.

Czwartkowe Forum SGH to cykl debat online na temat bieżących problemów gospodarczych  i społecznych w kraju i na świecie. Projekt ma służyć wsparciu praktyków życia gospodarczego  w podejmowaniu optymalnych decyzji biznesowych, poprzez dostarczanie analiz aktualnych trendów i zjawisk oraz metod reagowania na nie. Do udziału w spotkaniach będziemy zapraszali ekspertów, a skoncentrujemy się na takich tematach, jak innowacyjność, procesy migracyjne, energetyka odnawialna, systemy emerytalne, koniunktura gospodarcza, a także najpoważniejsze skutki pandemii COVID-19 na płaszczyźnie zdrowotnej, społecznej i gospodarczej.