Mieliśmy ogromne szczęście poznać jednego z najwybitniejszych ekonomistów naszych czasów. Niestety, już się z nim nie spotkamy. Profesor J. Peter Neary zmarł 16 czerwca 2021 r. Wiadomość o jego śmierci przepełniła nas wielkim smutkiem.
Profesor J. Peter Neary był współzałożycielem, a następnie przewodniczącym European Economic Association. Od 2006 r. pracował na stanowisku profesora ekonomii w University of Oxford. Był Professorial Fellow w Merton College (Oxford). Był pracownikiem naukowym Centre for Economic Policy Research. Wcześniej, przez 25 lat zajmował stanowisko profesora ekonomii politycznej w University College Dublin. Jego współpracownicy z Dublina uczcili go w kwietniu br. organizując wirtualne seminarium naukowe poświęcone jego wielkiemu wkładowi w rozwój ekonomii międzynarodowej
Profesor J. Peter Neary był jednym z pomysłodawców European Trade Study Group, członkiem Komitetu Naukowego ETSG i aktywnym uczestnikiem corocznych konferencji od ich początku w 1999 r. Już w pierwszych latach, kiedy spotkania ETSG gromadziły kilkadziesiąt osób, wystąpienia Profesora przyciągały najwięcej słuchaczy. Do dziś znana jest anegdota o maksymalnej liczbie specjalistów od handlu międzynarodowego mieszczących się w akwarium. Jest to aluzja do wykładu Profesora w przeszklonej sali seminaryjnej zajmującej parter kilońskiej Zentralbibliothek der Wirtschaftswissenschaften, gdzie odbywała się konferencja ETSG w 2002 r. Potem było jeszcze tłoczniej. Siadaliśmy na schodach lub na podłodze, stawaliśmy pod ścianami albo po prostu w drzwiach, żeby go posłuchać (gratką też było wygłaszać referat tuż przed Profesorem Nearym dla wyjątkowo licznej publiczności – wiele osób przychodziło właśnie jedno wystąpienie przed referatem Profesora, by zająć dobre miejsce). Chociaż główną specjalnością Profesora był handel międzynarodowy i polityka handlowa (np. w latach 80. XX w. wspólnie z W. M. Cordenem opracował model opisujący chorobę holenderską (dutch disesase)), jego zainteresowania badawcze były znacznie rozleglejsze.
Zajmował się różnorodnością struktur rynkowych i jej gospodarczymi skutkami. Badał konkurencyjność firm, branż i gospodarek narodowych. Analizował integrację ekonomiczną i jej konsekwencje dla uczestników oraz państw trzecich. Błyskotliwie komentował bieżące problemy gospodarcze i polityczne. Po zakończeniu spotkań naukowych zawsze miał czas na nieformalne dyskusje. Przyciągał jak magnes równolatków ciekawych jego opinii, a także doktorantów i młodych naukowców, których szczodrze obdarzał cząstkami swego talentu, wiedzy i doświadczenia. Zapraszał także młodych naukowców do przygotowywania wspólnych referatów i publikacji. Inspirował. Jego bezcenne wskazówki pomogły przeciąć niejeden naukowy węzeł gordyjski.
Profesor J. Peter Neary był teoretykiem handlu i potrafił w cudownie prosty sposób formalizować skomplikowane problemy. Najbardziej zapadł nam w pamięć jego wykład łączący teorię i praktykę gospodarczą w kontekście Brexitu (Florencja, 2017: From Ricardo to Brexit and beyond). Z właściwą sobie swadą dokonał wtedy przeglądu 200-letniej historii teorii handlu międzynarodowego, wskazując zarówno na aktualność dorobku Davida Ricarda, jak i na znaczenie podejścia grawitacyjnego, wspierając przy tym argumenty przeciwko twardemu Brexitowi. Kto nie miał szczęścia słuchać go na żywo, wiele stracił, gdyż archiwalne nagrania udostępnione przez Centre for Economic Policy Research, są tylko namiastką rzeczywistych spotkań. Nie widać na nich gestów, mimiki, uśmiechów, swoistego flirtu z publicznością. Nie ma w nich też klimatu nieformalnych spotkań z Profesorem.
W opinii wielu, Profesor J. Peter Neary był nie tylko jednym z najmądrzejszych, lecz także najżyczliwszych ludzi, jakich spotkali w życiu zawodowym. Podzielamy ten pogląd. Straciliśmy wielkiego mentora i przyjaciela. Będzie nam go bardzo brakowało.
