Nie stać nas na marnotrawstwo

Dążenie do wytwarzania dóbr i oferowania usług przy wykorzystaniu mniejszej ilości zasobów i środków to cel przyświecający zrównoważonej konsumpcji i produkcji, stanowiący treść 12. Celu Zrównoważonego Rozwoju ONZ. Trwa kampania #5latSDGs, zainicjowana przez Forum Odpowiedzialnego Biznesu, a towarzysząca 8. Targom CSR online, których JM Rektor SGH Piotr Wachowiak jest patronem honorowym.

8. edycja Targów CSR odbywa się online między 5 a 9 października 2020 r. Podczas spotkania będzie można odwiedzić wirtualne stanowiska, a także wziąć udział w części konferencyjnej składającej się z paneli i dyskusji. Wydarzenie to skierowane jest do środowiska akademickiego, reprezentantów biznesu oraz wszystkich osób zainteresowanych problematyką społecznej odpowiedzialności biznesu.

W trakcie targów Rektor Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie Piotr Wachowiak podpisał z Forum Odpowiedzialnego Biznesu umowę o współpracy, która dotyczy realizacji wspólnych badań, projektów, publikacji i inicjatyw edukacyjnych związanych z promocją idei zrównoważonego rozwoju.

Wdrażanie rozwiązań z zakresu zrównoważonej produkcji jest jednym z najważniejszych wyzwań, jakie stoją przed współczesnym biznesem. Są korzystne dla producentów, gdyż umożliwiają zwiększenie zysku netto z prowadzonej działalności dzięki zmniejszeniu zużycia środków, jednocześnie ograniczając skalę degradacji i zanieczyszczenia środowiska.

To również pozytywne rozwiązanie dla 50% polskich konsumentów, gdyż tyle osób, według badania Forum Odpowiedzialnego Biznesu oraz ARC Rynek i Opinia „Konsumenci a gospodarka obiegu zamkniętego”, deklaruje uwzględnianie zasad ekologii podczas dokonywania zakupów.

Zrównoważona konsumpcja i produkcja nie tylko umożliwiają obniżenie kosztów gospodarczych, środowiskowych i społecznych produkcji, ale mogą również wspomóc walkę z ubóstwem czy globalnym ociepleniem, gdyż wiążą się z budowaniem trwałej infrastruktury, efektywnym zużyciem energii, umożliwieniem dostępu do podstawowych usług oraz godziwą pracą.
 

Gospodarka o obiegu zamkniętym

Gospodarka o obiegu zamkniętym to termin obejmujący wszystkie działania, które prowadzą do redukcji, ponownego wykorzystania i przetworzenia materiałów w procesach produkcji, dystrybucji i konsumpcji. Niestety według Circularity Gap Report 2019, obecny poziom cyrkularności światowej gospodarki wynosi jedynie 9%.

GOZ ma wiele zalet, jednak najważniejsze z nich to: zmniejszenie poziomu zużycia materiałów, zwiększenie efektywności wykorzystania zasobów i zmniejszenie poziomu emisji związanych z procesem produkcji dzięki wykorzystaniu „zielonych” technologii, lepszemu wykorzystaniu dostępnych zasobów i zmniejszeniu całkowitego wkładu materiałowego. Jasne jest więc, że wprowadzenie tego modelu gospodarczego jest kluczowe dla osiągnięcia założeń 12. Celu sformułowanego przez ONZ: „Zapewnić wzorce zrównoważonej konsumpcji i produkcji.”

Jak wynika z danych UE szacuje się, że przejście na gospodarkę o obiegu zamkniętym przyniesie europejskim przedsiębiorstwom 600 mld euro oszczędności, przyczyni się do zredukowania odpadów oraz emisji gazów cieplarnianych o 2-4% rocznie i powstania w UE ponad pół miliona nowych miejsc pracy.

Zasoby

Ziemia przestaje nam wystarczać. Jeśli weźmiemy pod uwagę ilość zasobów koniecznych do utrzymania przez nas dotychczasowego stylu życia oraz trend wzrostowy populacji, to chcąc przetrwać, ludzkość w 2050 roku musiałaby zająć tereny równe powierzchni trzech planet. Będziemy bowiem potrzebowali trzykrotności zasobów znajdujących się na Ziemi.

Takie gospodarowanie surowcami może prowadzić do kolejnych konfliktów. Aby tego uniknąć, należy zmienić podejście do rozporządzania zasobami i zacząć to robić w zrównoważony i przemyślany sposób. Sprzyjać takiej postawie będzie obserwowana już obecnie sytuacja, w której marnotrawstwo jest coraz kosztowniejsze i coraz mniej akceptowalne.

Woda

Jedynie 3% światowych zasobów wody to woda słodka. Ten skromny w stosunku do całej wody znajdującej się na Ziemi zasób wystarczał ludzkości przez tysiące lat. Jednak na przestrzeni dwóch ostatnich stuleci znacznie wzrosła ilość wykorzystywanej wody, m.in. przez przemysł. Doprowadziło to do sytuacji, w której człowiek zanieczyszcza wodę szybciej niż przyroda jest może ją oczyścić.

Nadmierne zużycie zasobów wodnych doprowadza do konfliktów politycznych. Dlatego tak ważna jest edukacja społeczeństwa, wprowadzanie zmian w funkcjonowaniu firm tak, aby postawiły sobie za cel zwiększenie efektywności wykorzystywania wody i zapobieganie jej marnowaniu.

Energia

W lipcu 2020 r. produkcja energii elektrycznej w Polsce była niższa niż w roku poprzednim. Największy spadek dotyczył elektrowni opartych na węglu kamiennym. Największą dynamikę odnotowano zaś w sektorze odnawialnych źródeł energii i elektrowni wodnych, gdzie odnotowano ponad 8-krotny wzrost r/r.

 

Rys. 1. Struktura produkcji energii elektrycznej w Polsce w sierpniu 2020 r. RE na podstawie danych PSE

Aby gospodarka mogła funkcjonować w zrównoważony sposób, powinniśmy dążyć do zmniejszania zależności od nieodnawialnych źródeł energii.

Dlatego mimo zauważalnego, pozytywnego trendu w zmianie udziału poszczególnych źródeł energii oraz w poziomie jej zużycia, konieczne stają się kolejne działania służące osiągnięciu Celów Zrównoważonego Rozwoju, do realizacji których w 2015 r. zobowiązała się także Polska.

Wiele firm informuje, że wprowadza działania mające na celu ograniczenie zużycia energii. CCC (wystawca 8. Targów CSR online) w ramach praktyki Ekobiuro, Ekosklep (http://odpowiedzialnybiznes.pl/dobre-praktyki/ekobiuro-ekosklep/) w roku 2018 rozpoczęło prace nad wdrożeniem optymalnego modelu zarządzania parametrami energetycznymi w salonach.

Model ten został opracowany dzięki testowemu opomiarowaniu wszystkich obszarów zużycia energii elektrycznej w wyznaczonej grupie modelowych sklepów. Pozwoliło to na zlokalizowanie obszarów strat energetycznych i wyeliminowanie ich w przyszłości. Dodatkowo rozpoczęto wymianę oświetlenia na LED.

Żywność

Problem dystrybucji żywności jest jednym z najbardziej rażących dowodów na nierównomierny podział sił i środków na świecie. Największy poziom niedożywienia, sięgający 20 procent, występuje w Afryce. To jednak problem globalny, dotykający także społeczeństw w Azji (12%) oraz Europie i Ameryce Północnej (8%).

Niedożywienie dotyczy aż 2 miliardów mieszkańców Ziemi. Kraje rozwinięte z kolei borykają się z otyłością. 2 miliardy dorosłych ma nadwagę, w tym aż 650 milionów choruje na otyłość.

Ta choroba cywilizacyjna coraz częściej dotyka również najmłodszych.

Rys. 2. Otyłość i niedożywienie wśród dzieci w skali globalnej

Problem głodu nie wynika z globanego niedoboru jedzenia, ale z tego, że jego produkcja na świecie rozkłada się nierównomiernie. Z jednej strony brakuje żywności, z drugiej każdego roku około 1/3 wyprodukowanego pożywienia – tj. 1,3 mld ton o wartości około 1 biliona dolarów – marnuje się w domach lub sklepach albo psuje się z powodu złego transportu i nieodpowiednich praktyk związanych ze zbiorami.

ONZ zaadresowało ten problem w Celach Zrównoważonego Rozwoju w zadaniu 12.3: do 2030 roku zmniejszyć o połowę globalną ilość marnowanej żywności per capita w sprzedaży detalicznej i konsumpcji, zmniejszyć straty żywnościowe w procesie produkcji i dystrybucji, w tym straty powstałe podczas zbiorów.

Problem ten wiąże się również z tematyką globalnego ocieplenia. Sektor żywnościowy pochłania bowiem aż 30% skonsumowanej energii i odpowiada za 22% emisji gazów cieplarnianych. Marnotrawstwo ma zatem realny wpływ na katastrofę klimatyczną.

Biznes w Polsce podejmuje różne inicjatywy, których celem jest rozwiązanie tego problemu. Dla przykładu Carrefour (wystawca 8. Targów CSR online, http://odpowiedzialnybiznes.pl/dobre-praktyki/kongres-rolnictwa-i-zywnos...) realizuje globalną strategię transformacji żywieniowej, która zakłada odejście od masowej dystrybucji na rzecz oferowania wysokojakościowej i przystępnej cenowo żywności. Działania te obejmują m.in demokratyzację produktów bio w Polsce, poprzez działania wspierające rozwój rolników i producentów, stymulowanie kluczowych interesariuszy do wsparcia rozwoju bio w kraju, a także poprzez szerokie działania edukacyjne.

Recykling

Konsumpcjonizm oparty jest na nieustającej potrzebie nabywania nowych przedmiotów, które mają między innymi świadczyć o statusie społecznym.

Jak wskazuje wielu myślicieli, m.in. Zygmunt Bauman, zmarły w 2017 r., twórca koncepcji ponowoczesności i płynnej nowoczesności, światopogląd konsumpcjonistyczny głęboko wsiąkł w świadomość społeczeństwa. Fakt, że aby czuć się spełnionym w świecie nieustannej konsumpcji, trzeba ciągle kupować.

Przyczynia się to do generowania ogromnych ilości odpadów. Zrównoważona konsumpcja wymagałaby poddawania ich recyklingowi na coraz większa skalę.

Recykling to czynności i procesy zmierzające do odzyskania i ponownego wykorzystania odpadów komunalnych przy jak najmniejszym wkładzie energetycznym. Umożliwia zmniejszenie masy składowanych odpadów na wysypiskach, ilości zużywanych surowców naturalnych, a także zużycia energii. Dlatego ONZ podkreśla wagę tego działania w zadaniu 12.5 - Do 2030 roku istotnie obniżyć poziom generowania odpadów poprzez prewencję, redukcję, recykling i ponowne użycie.

W Polsce wciąż składowane jest 42% odpadów komunalnych, co daje nam 16. miejsce w Europie. Recyklingowi poddawane jest 34% takich odpadów, podczas gdy średnia w UE wynosi 46%.

 

Rys. 3. Odpady komunalne w Polsce

Polskie firmy nie pozostały obojętne na wezwanie ONZ. Firma Lyreco Polska (wystawca 8. Targów CSR online) zapewnia usługę odbioru i recyklingu odpadów biurowych, a także kapsułek po kawie Nespresso (http://odpowiedzialnybiznes.pl/dobre-praktyki/zbiorka-i-recykling-odpadow/), dzięki czemu spełnia założenia punktu 12.7 - Promować praktyki w zakresie zrównoważonych zamówień publicznych, zgodne z polityką i priorytetami krajowymi.

Z kolei DB CARGO Polska (wystawca 8. Targów CSR online) zdecydowało się na segregowanie odpadów do 5 różnych pojemników. By pomóc pracownikom w prawidłowej segregacji, w biurze i gospodarstwach domowych, DB Cargo Polska przeprowadziło szeroką kampanię informacyjno-edukacyjną „Akcja segregacja” (http://odpowiedzialnybiznes.pl/dobre-praktyki/akcja-segregacja-2/) wśród swoich pracowników.

Konsumpcja w Polsce już od 10 lat utrzymuje się na mniej więcej tym samym poziomie. Abyśmy mogli żyć tak jak w poprzednich latach, nie przyczyniając się jednocześnie do nadmiernej eksploatacji środowiska naturalnego, biznes musi zmienić swoje podejście do wykorzystania zasobów, przetwarzania produktów oraz ponownego wykorzystania. Ważne jest również podnoszenie świadomości konsumentów na temat zasad zrównoważonej konsumpcji.

Rys. 4. Konsumpcja Materialna w Polsce

Przebieg kampanii #5latSDGs

Kampania rozpoczęła się w połowie stycznia i potrwa do października 2020 roku. Poszczególne tygodnie będą poświęcone wybranym Celom Zrównoważonego Rozwoju. Zaprezentowane zostaną wyzwania zdefiniowane w celach, a także pokazane wybrane aktywności firm i organizacji, które wniosły pozytywny wkład w realizację zobowiązań Agendy 2030 w ciągu ostatnich 5 lat.

8. Targi CSR jako platforma wymiany wiedzy i doświadczenia stały się kluczowym momentem kampanii, a także okazją do jej zainicjowania. Kampania informacyjna towarzyszy działaniom komunikacyjnym do wydarzenia. Ważną rolę w prezentacji osiągnięć i działań na polu SDGs będą odgrywać wystawcy 8. Targów CSR.

W sposób naturalny ze względu na aktywną obecność na wydarzeniu śledzący kampanię będą mogli bezpośrednio dowiedzieć się więcej na temat aktywności firm i organizacji w zakresie SDGs. Strona kampanii: odpowiedzialnybiznes.pl/TargiCSR/5latSDGs.

Targi CSR

8. Targi CSR online odbędą się w dniach 5-9 października 2020 roku. Główną platformą wiedzy o przebiegu wydarzenia będzie strona odpowiedzialnybiznes.pl/targiCSR. Część wystawowa zostanie zaprezentowana na platformie WebEXPO, natomiast profile wystawców udostępnione zostaną na stronie http://odpowiedzialnybiznes.pl/targicsr/wystawcy/.

Jak co edycję wydarzeniu towarzyszyć będzie część konferencyjna. Będzie transmitowana poprzez stronę odpowiedzialnybiznes.pl, profil Facebook - https://www.facebook.com/ForumOdpowiedzialnegoBiznesu, kanał YouTube - https://www.youtube.com/user/ForumOdpBiznesu.

Część konferencyjna dotyczyć będzie środowiska naturalnego i jego ochrony. Networking będzie rozwijany w ramach platformy remo.co, umożliwiając w jednym czasie spotkanie i rozmowę uczestnikom Targów.
Więcej informacji o wydarzeniu:

#TargiCSR
8 Targi CSR
Lista wystawców
Kampania #5latSDGs
Informacje o 8. Targach CSR na Facebooku
Newsletter Targów CSR