Program CEIC – sposób na budowanie społeczności zaangażowanych w transformację ku GOZ

Sesja szkoleniowa, w której wzięłam czynny udział, mimo że zostałam zaproszona jako obserwator akademicki, była zaledwie jedną z kilku przewidzianych w ramach całego cyklu. Pierwsza trwała jeden dzień i miała charakter krótkiego zapoznania się z założeniami programu. Po tygodniu w czasie drugiej, intensywnej sesji uczestnicy gruntownie poznali program i zaczęli tak naprawdę rozumieć jego ideę, zyskując także pierwsze narzędzia do zastosowania w swoim obszarze działalności. Po niej planowanych jest jeszcze pięć jednodniowych spotkań, w czasie których uczestnicy zgłębiają temat i zaczynają wdrażać ideę gospodarki cyrkularnej w swojej pracy i w życiu codziennym. Trudno bowiem oddzielić jedną sferę od drugiej, co było ważną refleksją towarzyszącą uczestnikom warsztatów. Cały program kończy się konferencją, na której każdy z uczestników prezentuje to, co udało mu się wdrożyć we własnym otoczeniu zgodnie z założeniami GOZ. Informacje o harmonogramie spotkań w ramach poszczególnych edycji programu znajdują się na stronie. 

Bardzo ważnym aspektem programu jest to, że odbywa się w różnych przestrzeniach, innych niż uczelniane aule. To nie tylko ułatwia aktywne zaangażowanie się uczestników w wykonywanie różnych zadań, podnosząc efektywność procesu uczenia się, ale także stanowi praktyczną inspirację dotyczącą możliwości i wyzwań GOZ. 

Finansowany przez brytyjski rząd program zakłada, że w każdej edycji bierze udział maksymalnie kilkunastu uczestników. Ma to ułatwić nawiązanie głębszych relacji, stanowiących istotny fundament nie tylko pełnego zaangażowania się w poszczególne sesje, ale także ciągłego, wzajemnego mobilizowania się do podjęcia konkretnych działań w wyniku odbytych zajęć. W szkoleniu, w którym wzięłam udział, uczestniczyło 12 osób – od inżynierów opracowujących nowe instalacje elektryczne, przez przedsiębiorców i pracowników drukarni, po architektów wnętrz i właścicieli małych sklepów. 

Świadomość ekologiczna, stanowiąca niezwykle ważny element skutecznego budowania GOZ, była u większości uczestników na początkowym etapie projektu bardzo niewielka. Część z nich przyznała, że np. kwestia ograniczenia zużywanych zasobów, w tym energii elektrycznej, to zupełnie nowe wyzwanie, z którym się nie mierzyła lub nie miała jego pełnej świadomości.

Program CEIC czerpie z wielu dobrze opisanych i znanych naukowych koncepcji, jednak odniesienie do teorii w czasie zajęć zostało ograniczone do niezbędnego minimum. Po zajęciach uczestnicy sami zgłębiają temat przede wszystkim w tych aspektach, które są im naprawdę potrzebne. Kluczowe w całym programie są bardzo dobrze przygotowane ćwiczenia, nieustannie wyprowadzające uczestników ze strefy komfortu i nierzadko powodujące ich frustrację, co stanowi wszelako niezbędny element innowacji. Podstawą, bez której nie uda się wprowadzać w życie gospodarki o obiegu zamkniętym, jest bowiem otwartość na nieustanne szukanie, testowanie i działanie, czemu towarzyszy wyciąganie wniosków i stosowanie nowo nabytej wiedzy, by w końcu dojść do dobrego i wykonalnego rozwiązania odpowiadającego na realne potrzeby. 

Niezwykle istotnym ważnym elementem pracy podczas szkolenia było podjęcie kwestii budowania społeczności wokół ważnych tematów, by wzajemnie motywować się do rozwoju oraz innowacji. Właśnie to poczucie wspólnoty z innymi ludźmi, idącymi podobną drogą, odnoszącymi zarówno sukcesy, jak i porażki, będące jednak źródłem nabywania nowej wiedzy i umiejętności, pomaga nie rezygnować w trudnych chwilach frustracji i zwątpienia, o czym nierzadko była mowa na szkoleniu.

Na koniec dwudniowej sesji zarówno uczestnicy, jak i prowadzący dzielili się tym, co z programu wynieśli w trzech aspektach:
•    Lightbulb moment (chwila olśnienia) – co było momentem, refleksją najbardziej odkrywczą dla konkretnej osoby,
•    To learn (do nauczenia się) – co chcemy po uczestnictwie w programie zgłębić, o czym poczytać, więcej się dowiedzieć,
•    To do (do zrobienia) – od czego zaczniemy nasze działanie będące odpowiedzią na refleksje, które poczyniliśmy podczas szkolenia.

Biorąc pod uwagę indywidualne doświadczenia, wiedzę, umiejętności i ogólne uwarunkowania życia, każdy z nas miał bardzo różne momenty olśnienia, w innym miejscu poczuł się zaproszony do zgłębienia tematu i gdzie indziej widział pole do konkretnego działania. Jedna z uczestniczek szkolenia, architekt stwierdziła, że musi bardziej słuchać swoich klientów i powoli przeprowadzać ich przez proces kreowania dla nich najlepszego rozwiązania, a nie zakładać, że wie najlepiej, co jest dobre dla jej klientów. Dla mnie osobiście bardzo ważnym wnioskiem z niezwykle inspirującego zadania polegającego na zbudowaniu konstrukcji bez możliwości porozumiewania się z użyciem głosu było to, że jeśli wszyscy dokładnie wiedzą, co mają robić i wykazują dobrą wolę, by nawzajem się słuchać i uzupełniać zgodnie z podziałem zadań, to wszystko „idzie jak po maśle”. Nie ma wtedy konieczności zewnętrznego motywowania do dobrego, pełnego zaangażowania się wszystkich i każdego z osobna w efektywną pracę.

Jestem ogromnie wdzięczna za umożliwienie mi wyjazdu do Swansea University w ramach programu RID (Regionalna Inicjatywa Doskonałości). Udział w opisanym szkoleniu CEIC był czasem niezwykle inspirującym i mobilizującym do tego, by podobne cykle szkoleniowe zaproponować w naszej uczelni. Chodzi bowiem o budowanie społeczności, która nie czuje się zmuszona do realizowania niezrozumiałych dla siebie założeń GOZ, ale dzięki własnym doświadczeniom wyniesionym z uczestnictwa w takim programie rozumie taką gospodarkę i chce do niej dążyć, chociaż nie będzie to łatwe. Zachęcam do korzystania z możliwości, jakie daje program RID – naprawdę warto. 

Program RID w SGH realizowany jest w latach 2024–2027, a jego celem jest prowadzenie wysokiej jakości badań naukowych przez zespoły badawcze SGH w zakresie priorytetowych obszarów badawczych określonych w Polityce naukowej SGH.

Maria Pietrzak, adiunkt w Zakładzie Strategii Międzynarodowych, Instytut Zarządzania, Kolegium Zarządzania i Finansów SGH