Seminarium on-line: Polska i świat po pandemii: sprawne zarządzanie państwem i społeczeństwem
Bieżąca sytuacja epidemiczna w kraju powoduje przewartościowanie wielu aktywności oraz skłania do ponownej refleksji, nad wydaje się przemyślanymi, opracowanymi i stosowanymi strategiami. Sytuacja ta dotyczy również zarządzania państwem, a także społeczeństwem.
6 maja 2020 r. Katedra Polityki Publicznej zorganizowała kolejne, szóste już seminarium online, z cyklu Polska i świat po pandemii. Tym razem debata dotyczyła sprawnego zarządzania państwem i społeczeństwem. Spotkanie moderowane przez prof. Andrzeja Zybałę, dotyczyło, przede wszystkim powiązań, między trwającą pandemią koronawirusa, a obszarem zarządzania publicznego i strategicznego. Celem prezentowanych referatów była próba opracowania rekomendacji na potrzeby bieżącego projektowania i wdrażania rozwiązań w politykach publicznych.
Polityka przestrzenna
Do udziału w tym wydarzeniu, poza członkami społeczności SGH zaproszono także specjalistów z innych ośrodków akademickich w Polsce, co pozwoliło rozszerzyć dyskusję i spojrzeć na przedmiotowe zagadnienie, z wielu odmiennych perspektyw. Wśród zaproszonych gości był dr hab. Maciej J. Nowak z Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie, który omówił politykę przestrzenną w czasie kryzysu, związanego z pandemią w Polsce. W swoim wystąpieniu zwrócił on uwagę na pewne zagrożenia dotyczące partycypacji w planowaniu przestrzennym.
W wielu gminach aktualnie, przy okazji procedowania projektów narzędzi polityki przestrzennej, przechodzi się na „dyskusję publiczną” online. Docelowo, dzięki nowoczesnym rozwiązaniom technologicznym jest to kierunek jak najbardziej słuszny, ale w obecnej sytuacji, niestety wykluczający część obywateli z udziału w konsultacjach. Pojawia się dylemat, co wybrać: czy szybko realizować procedury planistyczne, ignorując tego typu zagrożenia, czy też „zawiesić” procedury planistyczne w imię wartości i dobrych praktyk, w tym również dążenia do uzyskania pełnej partycypacji.
Wyzwania związane z COVID-19 oraz kryzysem gospodarczym sprawiają, że musi zostać do nich dostosowana również sfera związana z systemem gospodarki przestrzennej. I w tym kontekście trzeba się zastanowić, czego konkretnie można oczekiwać od podmiotów polityki przestrzennej, zwłaszcza gmin. Moim zdaniem, potrzebna jest tu co najmniej analiza nowych uwarunkowań w skali lokalnej, uwzględniająca m.in. kwestie związane z nowymi kierunkami zagospodarowania przestrzeni, nowe role przestrzeni publicznych, czy też zagwarantowanie szerszej ochrony pracowników „pierwszej linii”. Nie wykluczam, że niniejsze analizy, przynajmniej w pewnym zakresie, powinny znaleźć przełożenie na treść studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, a gdy będzie to konieczne – też miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego – mówi dr hab. Maciej J. Nowak z Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie
Podczas spotkania, uczestnicy zastanawiali się też czy i jak miasta przetrwają pandemię COVID-19. Dyskusja prowadziła do wniosku, że miasta są trwalsze od swoich mieszkańców i że być może nawet za jakiś czas jeszcze bardziej się rozwiną, tak jak miało to miejsce po tzw. „Hiszpance”.
Odnośnie do możliwych kierunków zmian polityki miejskiej, obecnie chyba wciąż zbyt wcześnie na konkretne programy – to raczej zapowiedzi, na obecnym etapie trudne do szerszej weryfikacji. Niestety tak samo wstępnie i wybiórczo, w tym czasie muszą wyglądać diagnozy naukowe. To bardziej sygnalizowanie kierunku rozwiązań – od generalnej koncepcji dystansu społecznego do prozaicznych wręcz postulatów, takich jak np. rozszerzanie chodników – dodaje dr hab. Maciej J. Nowak
Służba cywilna
Wśród zaproszonych gości był również dr Łukasz Świetlikowski z Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, który przeanalizował działania oszczędnościowe, zapowiadane przez rząd w służbie cywilnej, na podstawie przepisów tzw. Tarczy 2.0 i 3.0. W swojej analizie badacz przybliżył m.in. podstawowe dane dotyczące służby cywilnej w Polsce oraz dostępne w ustawach rozwiązania kadrowe i dodatkowe, jak np. przegląd wydatków i funkcji. Dr Świetlikowski zauważył również możliwość wykorzystania do analizy potencjalnych działań oszczędnościowych, odmiennych ram analitycznych polityki administracyjnej, politologii oraz zarządzania zasobami ludzkimi. Zwrócił także uwagę na uzasadnienia możliwych zmian, związane z solidarnością społeczną, stanem finansów publicznych i dążeniem do efektywności służby cywilnej. Ponadto przybliżył stanowiska głównych interesariuszy, tj. strony rządowej, związków zawodowych, organizacji pozarządowych, ekspertów i obywateli. Punktem odniesienia dla rozważań były tu także doświadczenia krajowe i międzynarodowe związane z racjonalizacją działania administracji, m.in. przykład kompaktowej administracji w Królestwie Niderlandów.
Pakiet antykryzysowy
Z ramienia SGH wystąpił dr Artur Bartoszewicz z Katedry Polityki Publicznej, który przybliżył aktualny przebieg implementacji rządowego pakietu antykryzysowego w Polsce, ze szczególnym uwzględnieniem sytuacji przedsiębiorstw i zmian na rynku pracy. Badacz zwrócił uwagę na zbyt wysoki poziom złożoności aktów prawnych dla beneficjentów pomocy – pakiet obejmuje bowiem trzy ustawy określane jako „tarcze antykryzysowe” oraz ustawę o szczególnych instrumentach wsparcia dla firm – tzw. „tarczę finansową”. Przedsiębiorcy mierzą się wobec tego z odszukaniem stosownych przepisów. Dr Bartoszewicz przedstawił oficjalne dane statystyczne na podstawie których można zaobserwować m.in. nierównomierne obciążenie powiatowych urzędów pracy wnioskami o pożyczki, zbyt małą ilość urzędników zaangażowanych w proces obsługi instrumentów pomocowych przewidzianych w ustawach, długi okres oczekiwania na decyzje wynoszący 3–4 tygodnie, wsparcie w dystrybucji pomocy przez banki, które posiadają zaawansowane systemy elektroniczne.
Zbiorowe doświadczenie
Na zakończenie serii prezentacji głos zabrał także dr hab. Stefan Konstańczak z Uniwersytetu Zielonogórskiego, który przedstawił referat pt. „Pandemia jako doświadczenie zbiorowe. O typowych i ponadczasowych reakcjach społeczeństw na zagrożenia zdrowotne”. W swoim wystapieniu podkreślił, iż ze źródeł historycznych można wnioskować co do kierunków i etapów przebiegu pandemii w Europie – przebiegały zazwyczaj od południa kontynentu na północ. Istotne jest także, to że każda z pandemii pozostawiała ślad w zmianach organizacji społeczeństw m.in. w odniesieniu do zmian ról gdyż „rola chorego” zawsze wiąże się z odmiennymi oczekiwaniami i postawami ze strony innych osób; pandemie skutkowały także rozwojem zasad higieny, profilaktyki i terapii; w dłuższej perspektywie zmianie ulegały także struktury społeczne i podziały klasowe. Prof. Konstańczak zwrócił uwagę, że w przeszłości stosowano różne metody walki z pandemią, które z perspektywy upływu czasu mogą budzić zdziwienie, np. paszporty zdrowotne, przepisywanie alkoholu, modlitwy zbiorowe. We wnioskach dotyczących zarządzania kryzysem autor podkreślił, że istotna jest przejrzystość ośrodków i procesów decyzyjnych, przepływ informacji publicznej oraz przemyślenie reform systemu opieki zdrowotnej.
Organizatorzy zaplanowali już kolejne spotkania, w ramach cyklu seminariów:
13 maja, godz.17.00 Polska i świat po pandemii: kryzys edukacyjny - oświata i szkolnictwo wyższe.
20 maja, godz.17.00 Polska i świat po pandemii: nastroje społeczno-gospodarcze
