W dniach 12–13 października w SGH odbyła się konferencja „Zrównoważona transformacja gospodarki, samorządów i rynków finansowych – trendy, wyzwania i najlepsze praktyki”, zorganizowana przez Instytut Finansów Korporacji i Inwestycji SGH.
DLACZEGO ESG JEST WAŻNE? JAK OPRACOWAĆ STRATEGIĘ?
Rozpatrując po kolei, „E” jak environmental (środowisko). Człowiek już od czasów starożytnych miał świadomość życia w jedności z przyrodą. Chęć i dążność do znalezienia arche, rządzących światem, wskazywała na wielorodność ujęć i połączeń człowieka między materią i żywiołami, które go otaczały. Najbardziej znaną współczesnym jest zasada wywiedziona przez jońskiego filozofa – Heraklita „Τὰ πάντα ῥεῖ” (panta rei), współcześnie tłumaczona jako „jedyną pewnością jest zmiana”. Inny z filozofów – Pitagoras – wskazał na matematyczny układ świata i jego doskonałą całkowitość złożoną z części, choć stale wibrujących (teoria strun)1. W książce How Plato and Phytagoras can save your life2 N. Kardaras wskazuje na potrzebę harmonijnego życia, koegzystencji ze światem nie tylko jednostek, ale i całości ludzkości, odnosząc ludzkie byty do teorii matematycznych dużych liczb. Wiele wieków później inny filozof, Brytyjczyk Bernard Russell, dowiódł, że sposób w jaki rozumiemy świat, zasadniczo go kształtuje.
Jako ekonomiści, w początkach rozwoju tej dziedziny w klasycznym wydaniu, szczyciliśmy się powstaniem „giganta”, „homo superior”, „Übermensch” „nadczłowieka”, wolnego od dylematów wyboru, na wskroś racjonalnego „homo economicus”. Jednak w niedługim czasie udowodniono, iż człowiek w podejmowanych decyzjach podlega wewnętrznym i zewnętrznym dylematom, a jego wybory zazwyczaj nie są podparte racjonalnymi przesłankami, zaś on sam w swoim rozrachunku jest nieracjonalny („Pułapki myślenia”).
Etapy ekonomicznego rozwoju świata ostatnich wieków wskazywały, jak od czasów gospodarki pańszczyźnianej do czasów nam współczesnych człowiek w wyniku rozwoju zmieniał swoje relacje względem otaczającego go środowiska. Już nie tylko „byt określa świadomość” – jak pisał przeszło wiek temu Karol Marks. Jednak i świadomość określa byt, na co wskazywał Lefebvre czy Y. Tuan.
Czym więc jest „E” w głoskowcu ESG? odnosi się do środowiska rozumianego normatywnie jako wachlarz uregulowań i zaleceń względem polityki środowiskowej, realizowanej przez podmioty rynkowe, właściwego zarządzania zasobami w celu ochrony tego środowiska, minimalizacji jego zużycia, zanieczyszczenia i eksploatacji, w tym przywracania jego dobrostanu.
CZYM CHARAKTERYZUJE SIĘ „E” W ESG?
Zmiana polityki firmy w zakresie własnych działań i odziaływania na środowisko poprzez zmianę sposobu prowadzenia działalności, w tym wprowadzenie bardziej ekologicznych sposobów produkcji, tworzenie zero emisyjnych łańcuchów wartości, wybór ekologicznych (recyclingowych) rozwiązań, dbałość o zmniejszanie zużycia energii, wprowadzenie działań ekologicznych i naprawczych w DNA firmy. Jednym słowem zmiany sposobu myślenia o środowisku i traktowaniu go jako spójnej całości współżycia człowieka i środowiska. Ekonomiczno-matematyczną konsekwencją takich działań jest próba wyliczenia „zużywania” środowiska jednostkowo i grupowo (przez firmę), czyli liczenie tzw. śladu węglowego.
DLACZEGO ESG JEST WAŻNE?
Ryzyko
Wytyczne Dyrektywy CSRD (Corporate Sustainability Reporting Directive), obowiązującej od stycznia 2023 r. mają wpływ na ok. 50 tys. firm w Unii Europejskiej. Szczególnie istotne w tym względzie są wymogi raportowania niefinansowego, na które powinny zwrócić szczególną uwagę podmioty spełniające dwa z trzech kryteriów: (1) zatrudnienia co najmniej 250 pracowników; (2) wykazywania w sumie bilansowej ponad 40 mln euro; (3) generowania dochodów w wysokości ponad 20 mln euro. Ryzyko niestosowania wymogów ESG dla wytycznych raportów niefinansowych czy brak wiedzy na temat taksonomii, łańcucha wartości w dostawach, może skutkować wykluczeniem z rynku finansowego zarówno kontrowersyjnych emitentów, jak i działających negatywnie na środowisko inwestycji.
ESG a finansowanie
Kwestia zielonej czy błękitnej gospodarki, GOZ (Gospodarka o Obiegu Zamkniętym), to już nie tylko teoria, ale konkretne codzienne działania, inwestycje i ich finansowanie. Kwestia otrzymania dofinansowania, przyznania kredytu, zainteresowania inwestora, stanowi tło skoncentrowania się kapitału funduszy i banków na inwestycjach zielonych i błękitnych. To, czy firma, spółka publiczna, komunalna, otrzyma kredyt, czy będzie mogła kooperować, w dużej mierze zależy od jej podejścia do ekologii, czyli działań w obszarze ESG.
STRATEGIA ESG, CZYLI JAK ZACZĄĆ?
Kluczowe w każdej zmianie jest właściwe przygotowanie. Często pomocne w tym zakresie jest nie tylko opracowanie strategii, ale również praca nad nią. Bowiem ciąg logicznego myślenia, który stanowi podwaliny opracowania dobrego dokumentu, pozwala unaocznić procesy, które w momencie pracy nad strategią stanowią formę wyobrażanych działań. Dlatego też tak bardzo ważne jest, aby realizator strategii brał udział w jej tworzeniu. Dobra strategia to przede wszystkim dokument realny, skoncentrowany na celu głównym, określający ścieżki dojścia. Czy uciekniemy przed strategią ESG? Zapewne nie. Mało tego, nie powinniśmy tego robić dla nas samych i przyszłych pokoleń.
„S” jak social (społeczeństwo). Wpływ firmy na obszar „S”, czyli na własnych pracowników, społeczeństwo i konsumentów, to wydawać się by mogło codzienne działanie współczesnych korporacji, szczególnie od czasu wprowadzenia CSR w firmach. Czym więc różni się CSR od ESG w obszarze „S”?
ESG w obszarze „S” stanowi zatem narzędzie do pomiaru wszelkich działań, które moglibyśmy umieścić w obszarze CSR. Stanowi wachlarz wytycznych, sposobów działania, które określają potencjalne dobre praktyki względem społeczności, klientów i pracowników, ze szczególnym uwzględnieniem społeczności lokalnej. Raportowanie w obszarze „S” również jest wymogiem, niezależnie od aktualnych i przeszłych działań firmy w zakresie społecznej odpowiedzialności biznesu. W związku z tym, że są to działania policzalne (więc mierzalne), firmy są zobligowane do prowadzenia analiz i przekazywania ich wyników zarówno zainteresowanym grupom społecznym, jak i ogółowi społeczeństwa, w części raportu. Interesującymi działaniami w tym obszarze są projekty realizowane w ramach strategii różnorodności.
CZY ESG TO CZYSTY MARKETING, JAK KIEDYŚ MÓWIONO O CSR?
Świadomość społeczna, w tym ruchy prokonsumenckie, idea zielonej planety itp., sprawiły, iż współczesny konsument, często bardzo świadomy i wyedukowany, „zrywa więzy” z firmami „no fair play”, które zamiast faktycznych działań ekologicznych uprawiają „greenwashing” czy „nadużywają” AL. I nie są to pojedyncze protesty. W grę wchodzą niezadowolone grupy społeczne, NGO-sy, którzy informują o faktycznej, często mijającej się z prawdą co do ekologii, działalnością firmy. Konsekwencje dla takiej firmy oprócz ostracyzmu społecznego jest utrata klientów i reputacji.
„G” jak corporate governance (ład korporacyjny); Litera „G” w zarządzaniu firmą oznacza przede wszystkim zorganizowany system praktyk oraz procedur w celu samodoskonalenia. W tym względzie brana jest pod uwagę przejrzystość zarządzania, etyka w obszarze systemu wynagrodzeń, wspomniane wcześniej zarządzanie ryzykiem, compliance, właściwa struktura zarządu przedsiębiorstwa, respektowanie praw dotyczących dostępu do informacji publicznej itd.
Choć obszar „G” może się wydawać najmniej „zagospodarowanym” w całym systemie ESG, stanowi o fundamentach działalności firmy, które to z kolei wpływają na pozostałe aspekty, czyli „S” i „E”.
„Z”, czyli „Zrównoważona transformacja. Stan i uwarunkowania w kontekście ESG”. Efektem prac badawczych jest wydana publikacja na temat ESG pod tym samym tytułem, pierwsza w Polsce szczegółowo obejmująca tematykę ESG z podziałem na grupy instytucji, na które ESG ma szczególny wpływ.
Zapraszamy serdecznie do zapoznania z badaniami, które dotyczą rynków finansowych, gospodarki, łańcucha dostaw, nieruchomości, samorządów. Publikację można zakupić pod adresem: HTTPS://SKLEP.SGH.WAW.PL/PL/PRODUCTS/ZROWNO0WAZONA-TRANSFORMACJA-STAN-I-UWARUNKOWANIA-W-KONTEKSCIE-ESG-3697.HTML
DR IZABELA RUDZKA, Zakład Badań nad Bankructwami Przedsiębiorstw, Instytut Finansów Korporacji i Inwestycji, Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie SGH
DR ANNA GRYGIEL-TOMASZEWSKA, Zakład Zarządzania Finansami Przedsiębiorstwa, Instytut Finansów Korporacji i Inwestycji, Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie SGH
W dniach 12–13 października w SGH odbyła się konferencja „Zrównoważona transformacja gospodarki, samorządów i rynków finansowych – trendy, wyzwania i najlepsze praktyki”, zorganizowana przez Instytut Finansów Korporacji i Inwestycji SGH. Konferencja stanowiła kompilację teoretycznych i merytorycznych dociekań na temat ESG w różnych branżach i obszarach funkcjonowania gospodarki. Oba dni konferencji podzielono na obszary tematyczne w celu jak najlepszego i szczegółowego ujęcia najistotniejszych wyzwań i szans stojących przed poszczególnymi podmiotami funkcjonującymi na rynku.
Pierwszy dzień poświęcono najnowszym badaniom i teorii w obszarze ESG i zrównoważonego rozwoju (podział na siedem grup tematycznych: rynki finansowe, kapitał, nieruchomości, transformacja energetyczna, łańcuch dostaw, technologie, jednostki samorządu terytorialnego (JST) i globalizacja). W sumie zaprezentowano 39 referatów. Gościliśmy naukowców z kilkunastu ośrodków z Polski i zagranicy. Wydarzenie zostało przeprowadzone przez członków komitetu organizacyjnego, w tym przewodniczącą KO dr A. Grygiel-Tomaszewską oraz dr I. Rudzką.
W skład KO konferencji wchodzili: dr hab. Barbara Ocicka, prof. SGH, dr Kamil Gemra, dr Klaudia Martinek Jaguszewska, dr Izabela Rudzka, dr Jolanta Turek, mgr Jolanta Panas, mgr Michał Reszel oraz mgr Agata Aftowicz. Całość wydarzenia merytorycznie zainicjowała dr hab. Magdalena Mikołajek-Gocejna, prof. SGH, część formalną dziekan Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie dr hab. Gabriel Główka, prof. SGH.
Serdecznie dziękujemy mecenasom i patronom konferencji za wsparcie finansowe i ogromny wkład merytoryczny oraz wszystkim osobom – koleżankom i kolegom, pracownikom SGH – za życzliwość i wsparcie administracyjno-organizacyjne.
