Opieka długoterminowa w Polsce i pozostałych krajach OECD

W najnowszym raporcie OECD „OECD Is Care Affordable for Older People?” (Czy opieka jest przystępna dla osób starszych?, październik 2024) przeanalizowano rozkład potrzeb w zakresie opieki długoterminowej, koszty i publiczne wsparcie dla usług opiekuńczych, wydatki z własnych środków na opiekę długoterminową i ich wpływ na ubóstwo. Przedstawiono również prognozy popytu na usługi opiekuńcze i związane z tym symulacje wydatków publicznych na usługi opiekuńcze.

Jak głosi raport, wraz ze starzeniem się populacji zapotrzebowanie na pomoc osobom starszym w codziennych czynnościach – tzw. opieka długoterminowa – ma wzrosnąć w krajach OECD o ponad jedną trzecią do 2050 roku. Osoby starsze wymagające opieki długoterminowej to częściej kobiety, w wieku 80 lat i więcej, mieszkające w jednoosobowych gospodarstwach domowych i mające niższe dochody niż przeciętne. 

Obecnie w krajach OECD finansowane ze środków publicznych systemy opieki długoterminowej nadal pozostawiają prawie połowę osób starszych, wymagających opieki, narażonych na ubóstwo, szczególnie tych z poważnymi potrzebami opiekuńczymi i niskimi dochodami. Koszty własne stanowią średnio 70% mediany dochodów osób starszych w krajach OECD. W raporcie zaproponowano sposoby zwiększenia finansowania, aby systemy opieki długoterminowej były lepiej przygotowane do zaspokajania popytu na swoje usługi. Przedstawiono także rozwiązania mające na celu poprawę ukierunkowania świadczeń i dążenie do zwiększenia wydajności, by ograniczyć koszty opieki długoterminowej.

Konferencja stanowiła okazję do analizy systemów opieki długoterminowej w krajach OECD oraz porównania ich z sytuacją w Polsce, szczególnie w kontekście trwających reform i szybko starzejącej się populacji zarówno w naszym kraju, jak i w innych krajach OECD. Dzięki  międzynarodowym porównaniom zidentyfikowano kluczowe problemy i wyzwania, zbadano możliwości działania oraz zaproponowano potencjalne rozwiązania na rzecz poprawy systemu opieki długoterminowej w Polsce.

Konferencję otworzyła prorektorka SGH ds. nauki. dr hab. Agnieszka Chłoń-Domińczak, prof. SGH. Mark Pearson, zastępca dyrektora Dyrektoriatu OECD ds. Zatrudnienia, Pracy i Spraw Społecznych (ELS), przedstawił przegląd prac OECD dotyczących opieki długoterminowej. 

FOT. Marcin Flis, SGH

Dr Jacek Barszczewski, ekspert ds. polityki zdrowotnej w ELS, zaprezentował kluczowe wnioski z raportu OECD „Is Care Affordable for Older People?”. W prezentacji omówił główne wyzwania związane z dostępnością finansową opieki, rosnące wydatki na opiekę długoterminową wynikające ze starzenia się populacji oraz strategie polityczne mające na celu pogodzenie dostępności opieki z finansową stabilnością systemów opieki długoterminowej.

Z badań OECD wynika, że koszty opieki długoterminowej są wysokie dla osób starszych. Wsparcie publiczne opieki długoterminowej w Polsce jest za niskie, co uniemożliwia wielu osobom starszym korzystanie z niej. Prognozy wskazują na znaczący wzrost zapotrzebowania na opiekę długoterminową w przyszłości. Programy prewencyjne oraz zwiększenie wydajności pracy w sektorze opieki długoterminowej mogą częściowo złagodzić spodziewane wzrosty kosztów.

FOT. Marcin Flis, SGH

Panel dyskusyjny na temat obecnego stanu opieki długoterminowej w Polsce oraz przyszłych kierunków jej rozwoju moderował prof. dr hab. Piotr Błędowski. dyrektor Instytutu Gospodarstwa Społecznego Kolegium Ekonomiczno-Społecznego SGH. W panelu udział wzięli: Mark Pearson, minister ds. polityki senioralnej Marzena Okła-Drewnowicz, wiceminister rodziny, pracy i polityki społecznej Katarzyna Nowakowska i wiceminister zdrowia Urszula Demkow.

Akademicką perspektywę na temat opieki długoterminowej zaprezentowali naukowcy z SGH. Dr hab. Paweł Kubicki, prof. SGH, przeanalizował aktualny dyskurs publiczny oraz wdrażane i planowane programy publiczne w obszarze opieki długoterminowej w Polsce, wskazując potencjalne punkty zwrotne mogące decydować o sukcesie lub niepowodzeniu proponowanych reform. Dr Wojciech Łątkowski przedstawił zaś prognozy dotyczące zapotrzebowania na opiekę wśród osób starszych w Polsce; omówił też wpływ procesów demograficznych zarówno na popyt na opiekę, jak i na potencjalną podaż opieki świadczonej w gospodarstwach domowych.

Konferencja została zorganizowana wspólnie przez Organizację Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) oraz Międzykolegialne Centrum Badań nad Rodzinami i Generacjami w Szkole Głównej Handlowej w Warszawie.

Więcej w raporcie „Is Care Affordable for Older People?”

Zachęcamy do obejrzenia zapisu całej konferencji