Wydanie specjalne RAPORT SGH i FE (380) 2024

Przedmowa

Gorąco zachęcamy do zapoznania się z siódmą edycją Raportu SGH i Forum Ekonomicznego, który ukazuje się od 2018 r. i stanowi kompleksowe podsumowanie najważniejszych procesów gospodarczych i społecznych zachodzących w Polsce oraz w krajach Europy Środkowo-Wschodniej (EŚW). Tegoroczny Raport zawiera 11 rozdziałów merytorycznych, przygotowanych przez ekspertów ze Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie, oraz dodatek specjalny Europejskiego Banku Inwestycyjnego (EBI).

Do najważniejszych wątków poruszanych w bieżącej edycji Raportu należą: trajektorie rozwojowe gospodarek EŚW, zielona transformacja energetyczna, wywołane wojną w Ukrainie zmiany w architekturze bezpieczeństwa globalnego, nierówności społeczne i ekonomiczne oraz ich wpływ na rozwój gospodarczy, a także ochrona zdrowia, strategie i działania władz podejmowane w tej sferze w kontekście rynku pracy. Zważywszy, że przedstawiona w Raporcie analiza sytuacji ekonomicznej i wynikające z niej rekomendacje obejmują procesy i zjawiska zachodzące w całym regionie, szczególnego znaczenia nabiera otwierający tegoroczny Raport rozdział o trajektoriach rozwojowych krajów EŚW. Przedstawia on ewolucję gospodarek regionu w latach 2004–2023, ze szczególnym uwzględnieniem instytucjonalnej przewagi komparatywnej. Kontekst całego regionu jest obecny również w opracowaniu zamykającym Raport, czyli w dodatku EBI, w którym analizowany jest poziom inwestycji w EŚW.

W Raporcie SGH i Forum Ekonomicznego 2024 znajdą Państwo odpowiedzi na wiele nurtujących nas wszystkich pytań. Czy w obliczu radykalnych zmian klimatycznych możemy sobie pozwolić na nieinwestowanie w zieloną gospodarkę? Na ile sztuczna inteligencja wesprze rozwój? Jak na rzeczywistość gospodarczą oddziałują wojna w Ukrainie i spowodowane nią zerwanie łańcuchów dostaw, perturbacje na rynkach finansowych oraz zmiany w handlu międzynarodowym?

Wierzymy, że przygotowana przez SGH oraz Forum Ekonomiczne publikacja zostanie odebrana jako wiarygodne źródło kompleksowych analiz czy rekomendacji, a także zbiór informacji o procesach zachodzących zarówno w Polsce, jak i w całym regionie EŚW. Warto przy tym podkreślić, że tematyka Raportu wpisuje się w kontekst organizowanych w Karpaczu debat, prezentacji i dyskusji panelowych z udziałem przedstawicieli nauki, administracji publicznej, biznesu i organizacji pozarządowych.

Z oczywistych powodów analiza sytuacji gospodarczej i społecznej, jaką przedstawiono w Raporcie, obejmuje jedynie wybrane zagadnienia, nie jest bowiem możliwe, by na kilkuset stronach przeanalizować wszystkie problemy i zagrożenia, z jakimi boryka się nasz region. Mamy jednak nadzieję, że wnioski z badań ekspertów SGH dotyczące poszczególnych obszarów będą dla Państwa interesujące i pomocne w podejmowaniu strategicznych decyzji. Raport, który jest owocem sprawdzonej od lat współpracy między SGH i Fundacją Instytut Studiów Wschodnich, powstaje bowiem z myślą o decydentach, którzy będą mogli wykorzystać go w praktyce, a także o mediach i środowiskach naukowych.

Życzymy dobrej lektury!

dr hab. PIOTR WACHOWIAK, prof. SGH, rektor Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie
ZYGMUNT BERDYCHOWSKI, przewodniczący rady programowej Forum Ekonomicznego

Preface

We warmly invite you to read the seventh edition of the Report of SGH Warsaw School of Economics and the Economic Forum, published annually since 2018. This Report provides a comprehensive summary of key economic and social processes taking place in Poland and the countries of Central and Eastern Europe (CEE). This year’s Report covers 11 chapters prepared by experts from SGH Warsaw School of Economics, and a special supplement from the European Investment Bank (EIB).

The most important topics addressed in this edition include the development trajectories of CEE economies, green energy transition, changes in the global security induced by the war in Ukraine, social and economic inequalities, and their impact on economic development, as well as healthcare and related measures taken by authorities in the context of the labour market. The economic analysis and recommendations presented in the Report cover processes and phenomena occurring throughout the region, therefore the opening chapter on the development trajectories of CEE countries holds particular significance. It presents evolution of the CEE economies from 2004 to 2023, with a special focus on their institutional comparative advantages. The regional context is also referred to in the Report’s closing chapter, the supplement by EIB, which analyses investment in the CEE region.

The Report of SGH Warsaw School of Economics and the Economic Forum 2024 provides answers to many pressing questions we all face. Considering radical climate change, can we afford not to invest in green economy? How much will artificial intelligence support development? How does the war in Ukraine, along with the resulting supply chain disruptions, financial market disturbances, and changes in international trade, affect the economic reality?

We believe that this publication, prepared by SGH and the Economic Forum, will be perceived as a reliable source of comprehensive analyses and recommendations, as well as a collection of information on the processes occurring both in Poland and the entire CEE region. The topics of the Report correspond to debates, presentations, and panel discussions held in Karpacz, which involve representatives from academia, public administration, business, and non-governmental organizations.

For obvious reasons, the economic and social analysis presented in the Report covers only selected issues – it is not possible to analyse all the problems and threats experienced by our region in several hundred pages. However, we hope that the findings from the SGH experts’ research will be interesting and helpful in strategic decision making. The Report, which is a result of long-standing cooperation between SGH and the Foundation Institute for Eastern Studies, is intended for decision-makers, who can apply its findings in practice, as well as for the media and academia.

We wish you an enjoyable read!

SGH Professor PIOTR WACHOWIAK, phd
Rector of SGH Warsaw School of Economics
ZYGMUNT BERDYCHOWSKI
Chairman of the Programme Board of the Economic Forum

STRESZCZENIE RAPORTU SZKOŁY GŁÓWNEJ HANDLOWEJ W WARSZAWIE I FORUM EKONOMICZNEGO 2024

Trajektorie rozwojowe krajów Europy Środkowo-Wschodniej w latach 2004–2023 – ewolucja źródeł instytucjonalnej przewagi komparatywnej w patchworkowym modelu kapitalizmu
Luka czynszowa a jakość życia gospodarstw domowych w Europie Środkowo-Wschodniej
Wpływ reform podatkowych na dochody jednostek samorządu terytorialnego w krajach Europy Środkowo-Wschodniej w kontekście ich możliwości oddziaływania na rozwój społeczno-gospodarczy w regionie
Koniunktura gospodarcza w Europie Środkowo-Wschodniej
Rekonfiguracja globalnych łańcuchów dostaw – rola i miejsce przedsiębiorstw z Europy Środkowo-Wschodniej
Znaczenie odnawialnych źródeł energii w kreowaniu współczesnego bezpieczeństwa energetycznego krajów Europy Środkowo-Wschodniej
Państwo w sieci blockchain
Pokonywanie barier inwestycyjnych przez przedsiębiorstwa z krajów Europy Środkowo-Wschodniej
Rozwój gospodarczy a nierówności ekonomiczne i społeczne
Strategie zagranicznej ekspansji przedsiębiorstw z Europy Środkowo-Wschodniej a efekt miejsca pochodzenia, rozwój transgranicznego handlu internetowego i presja na innowacyjność
Wpływ czynników demograficznych i społeczno-ekonomicznych na zdrowie w kontekście funkcjonowania rynku pracy
Inwestycje i innowacje w firmach z Europy Środkowo-Wschodniej – najnowsze trendy i perspektywy

SUMMARY OF THE REPORT OF SGH WARSAW SCHOOL OF ECONOMICS AND THE ECONOMIC FORUM 2024

Development trajectories in Central and Eastern European countries in 2004–2023 – sources of the institutional comparative advantage and their evolution in patchwork capitalism
Housing gap and the quality of life of households in Central and Eastern Europe
Impact of tax reforms on the local government revenues in Central and Eastern European countries in the context of their effect on socioeconomic development in the region
Economic situation in Central and Eastern Europe
Reconfiguration of global supply chains – the role of enterprises from Central and Eastern Europe
Significance of renewable energy sources for shaping contemporary energy security of Central and Eastern European countries
State in the blockchain network
Overcoming investment barriers by companies in Central and Eastern European countries
Economic development and economic and social inequalities
Strategies of Central and Eastern European firms’ foreign expansion and place-of-origin effect, cross-border e-commerce development, and pressure on innovation
Influence of demographic and socioeconomic factors on health in the context of labour market operation
Investment and innovation in Central and Eastern European firms – recent trends and the path ahead