Wspomnienie o profesorze Klemensie Pawle Białeckim

Profesor Klemens Paweł Białecki urodził się 23 listopada 1929 r. w Kowlu na Wołyniu. W roku 1954 ukończył studia licencjackie na Wydziale Handlu Zagranicznego Szkoły Głównej Służby Zagranicznej, zaś dyplom magistra uzyskał na tym samym wydziale w 1955 r. po przeniesieniu wydziału do Szkoły Głównej Planowania i Statystyki. Stopień doktora nauk ekonomicznych uzyskał 15 marca 1961 r. na podstawie pracy doktorskiej „Problematyka popierania eksportu w krajach kapitalistycznych”.

Profesor Klemens Białecki był jednym z pionierów wprowadzania zasad gospodarki rynkowej do polskich przedsiębiorstw i czynił to znacznie wcześniej, niż ten proces transformacji się rozpoczął, a więc wykazał się dużą przewidywalnością wydarzeń w naszym kraju. A zaczęło się właśnie od uzyskania stopnia naukowego doktora.

Po uzyskaniu doktoratu profesor Białecki wyjechał do Wielkiej Brytanii do London School of Economics and Political Sciences, gdzie kontynuował badania dotyczące promocji, studiując problematykę reklamy, czego efektem była książka „ Polityka reklamowa w eksporcie”. Jednak dość szybko doszedł do wniosku, że to zagadnienie należy widzieć w szerszym kontekście
jako element marketingu i w ten sposób rozpoczął tworzenie koncepcji i propagowanie marketingu w Polsce. Pierwszą książkę na ten temat napisał już w 1968 roku.

Po powrocie do Polski profesor Białecki rozpoczął zróżnicowaną działalność naukową i dydaktyczno-szkoleniową na rzecz wprowadzania koncepcji marketingu jako działań przedsiębiorstw w gospodarce rynkowej.
Działania profesora Białeckiego na rzecz transformacji gospodarki na poziomie mikroekonomicznym i wprowadzania koncepcji marketingu były prowadzone w 4 obszarach:

• dydaktyka na uczelniach,
• współpraca z praktyką gospodarczą, w tym szkolenie i doskonalenie kadr kierowniczych i pracowników przedsiębiorstw różnych sektorów i branż,
• współpraca z uczelniami zagranicznymi,
• działalność na rzecz rozwoju polskiej nauki i prowadzenie badań dotyczących marketingu i tworzenie swego rodzaju szkoły marketingu w środowisku naukowym.

W roku 1967 profesor Klemens Białecki habilitował się na Wydziale Handlu Zagranicznego SGPiS. W 1973 r. uzyskał tytuł profesora.
Profesor Klemens Białecki pełnił przez wiele lat różne funkcje kierownicze w macierzystej uczelni. Był kierownikiem katedry, prodziekanem i prorektorem. W okresie 1967–1999 kierował Katedrą Organizacji i Techniki Handlu Zagranicznego, przekształconą następnie w Instytut Ekonomiki i Organizacji Przedsiębiorstw Handlu Zagranicznego, a potem w Instytut Międzynarodowego Zarządzania i Marketingu.

W latach 1968–1971 był prodziekanem, a w okresie 1971–1972 pełnił funkcję dziekana Wydziału Handlu Zagranicznego SGPiS. W latach 1996–2001 był kierownikiem Katedry Organizacji i Techniki Handlu Zagranicznego w Wyższej Szkole Handlu i Prawa im. R. Łazarskiego. W okresie 1972–1978 był prorektorem Szkoły Głównej Planowania i Statystyki. Dzięki jego inicjatywie do programu studiów został wprowadzony przedmiot dotyczący zagadnień marketingu, co było nowością nie tylko w Polsce, ale w całej Europie Środkowo-Wschodniej.

Ważnym elementem pracy profesora Białeckiego była działalność na rzecz rozwoju polskiej nauki. W latach 1983–1990 pełnił funkcję przewodniczącego Rady Głównej Nauki i Szkolnictwa Wyższego, w tym samym czasie uczestniczył też w pracach Komitetu ds. Nauki i Postępu Technicznego przy Radzie Ministrów. Był również członkiem Prezydium Komitetu Nagród Państwowych (od roku 1988 do czasu jego rozwiązania).

W okresie 2000–2010 był dyrektorem Instytutu Marketingu w Wyższej Szkole Zarządzania / The Polish Open University w Warszawie.
Profesor Białecki był promotorem 38 doktorów, ponad 3000 magistrów i licencjatów oraz ponad 70 dyplomantów na studiach MBA. Świadczy to o jego bardzo intensywnej pracy dydaktycznej i świetnej umiejętności współpracy ze studentami i doktorantami, którzy niezwykle go cenili i uznawali za mentora. Każdy promotor wie, że niełatwo jest przekształcić doktoranta w doktora. Jego magistranci pełnili i pełnią funkcje kierownicze, prezesów i dyrektorów w wielu przedsiębiorstwach produkcyjnych i handlowych, również w bankach.
Zakres badań naukowych i działalności dydaktycznej profesora Klemensa Białeckiego obejmował następujące dziedziny: podstawy marketingu, marketing międzynarodowy, zarządzanie marketingiem, strategie marketingowe, funkcjonowanie przedsiębiorstw uczestniczących w obrocie z zagranicą i operacje handlu zagranicznego.

Charakteryzując działalność naukowo-dydaktyczną profesora Klemensa Białeckiego trzeba zauważyć, że łączyła się ona silnie ze współpracą z praktyką gospodarczą i z zagranicznymi instytucjami naukowymi. Ta komplementarność powyższych dziedzin działalności odzwierciedliła się później w wielu jego publikacjach pozwalając przede wszystkim na wprowadzenie koncepcji marketingu do dydaktyki polskich uczelni ekonomicznych i do praktyki przedsiębiorstw. Wspomniana wcześniej książka profesora Białeckiego „Elementy marketingu eksportowego” ukazała się już w roku 1968. Była to pierwsza publikacja na ten temat w krajach Europy Środkowej i Wschodniej. Oprócz wspomnianej całościowej koncepcji marketingu propagował w naszym kraju możliwości zastosowania reklamy. Pod koniec lat 60. ubiegłego wieku był współorganizatorem Kongresu Reklamy krajów członkowskich ówczesnej RWPG, co było także przedsięwzięciem o charakterze pionierskim. Wykładał w Concordia University w Montrealu, w Buckinghamshire College of Higher Education w Wielkiej Brytanii, w INSEAD, na Uniwersytecie w Dublinie, w Wyższej Szkole Ekonomicznej w Sofii, w Instytucie Ekonomiczno-Finansowym w Petersburgu, na Amerykańskim Uniwersytecie Stanowym w Aberdeen oraz w Polskim Uniwersytecie w Wilnie.

Profesor Klemens Białecki jest autorem (lub współautorem) ponad 30 książek, monografii i podręczników. Pierwsza z ważniejszych publikacji profesora to „Vademecum handlu zagranicznego” (wydane przez Polską Izbę Handlu Zagranicznego w latach 1961, 1970 i 1976). Ważną książką profesora Białeckiego była też wydana w 1966 r. praca habilitacyjna „Polityka reklamowa w eksporcie” oraz „Elementy marketingu eksportowego” (1968). Inne istotne publikacje to m.in. współautorstwa książek: „Marketing w gospodarce socjalistycznej”, „Marketing w handlu zagranicznym” oraz własne publikacje „Marketing producenta i eksportera”, „Marketing”, „Podstawy marketingu”, „Marketing globalny”, „Instrumenty marketingu”.

O przywiązywaniu dużej wagi do współpracy nauki z biznesem świadczy pełnienie ważnych funkcji w różnych przedsiębiorstwach. Już w latach 1955–1961, pracując na drugim etacie był kierownikiem Sekcji Handlowej Silników Elektrycznych PTHZ „Varimex”. Pracował też w PTHZ „Elektrim” i w Ośrodku Rozwoju Przemysłu Maszynowego „Promex”, gdzie pełnił funkcję dyrektora ds. rozwoju. Połączenie wiedzy teoretycznej z praktyką przejawiało się także w pełnieniu funkcji arbitra w Sądzie Arbitrażowym przy Krajowej Izbie Gospodarczej (wcześniej w jej poprzedniczce – Polskiej Izbie Handlu Zagranicznego), gdzie działał od 1971 roku. W latach 1980–2000 był wiceprezesem tego sądu. Występował w charakterze arbitra i superarbitra w 200 sprawach.

Działalność naukowa i dydaktyczno-szkoleniowa profesora Klemensa Białeckiego była bardzo istotna dla transformacji polskiej gospodarki. Służyły temu publikacje na temat marketingu jako sposobu funkcjonowania przedsiębiorstw w warunkach gospodarki rynkowej oraz działalność edukacyjna i szkoleniowa, realizowana dużo wcześniej, niż nastąpiła transformacja systemowa w Polsce. Profesor Białecki stworzył programy szkoleniowe dla polskich firm i kierował takimi przedsięwzięciami prowadzonymi już w latach 70-tych ubiegłego wieku w ramach współpracy z Centrum Doskonalenia Kadr Handlu Zagranicznego, Polską Izbą Handlu Zagranicznego, przekształconą później w Krajową Izbę Gospodarczą, z Polskim Towarzystwem Ekonomicznym oraz UNIDO. Wraz ze swoimi współpracownikami prowadził tę bardzo ważną działalność szkoleniową. Dzięki profesorowi Białeckiemu wiele przedsiębiorstw było dobrze przygotowanych do funkcjonowania w nowych uwarunkowaniach ekonomicznych, w gospodarce rynkowej. Można mieć wrażenie, że ta rola profesora chyba nie w pełni została doceniona.
Profesor Klemens Białecki potrafił łączyć niezwykle intensywne działania naukowe, dydaktyczno-szkoleniowe i organizacyjne.

Profesor Białecki był odznaczony wieloma orderami, m.in. Złotym Krzyżem Zasługi i Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski. Korporacja Handlu Zagranicznego, grupująca absolwentów Wydziału Handlu Zagranicznego SGPiS/SGH w uznaniu zasług profesora Białeckiego dla kształcenia kadr odznaczyła go Złotą Odznaką Korporacji HZ.

Profesor Klemens Białecki był człowiekiem o niezwykłej radości życia, nastawionym życzliwie do swoich współpracowników i traktującym ich jak partnerów. Przykładał bardzo dużą wagę nie tylko do rozwoju naukowego swoich pracowników, ale także do kształtowania bardzo dobrych relacji międzyludzkich. Gdy jako młodzi naukowcy rozpoczynaliśmy pracę w ówczesnej Katedrze Organizacji i Techniki Handlu Zagranicznego byliśmy przez profesora jako szefa od razu traktowani jak partnerzy. Jako asystenci, a potem adiunkci uczestniczyliśmy w jego wykładach, po których odbywały się nasze wspólne miłe spotkania, w czasie których dyskutowaliśmy na tematy wykładów i nie tylko.
Profesor Białecki był człowiekiem towarzyskim, lubiącym snuć interesujące opowieści, szczególnie związane z niezliczonymi przygodami myśliwskimi.

Profesor Klemens Białecki przez długi czas utrzymywał stały kontakt z uczelnią uczestnicząc w zebraniach naukowych Instytutu Międzynarodowego Zarządzania i Marketingu Kolegium Gospodarki Światowej naszej uczelni. Cały czas łączyły nas z profesorem sympatyczne relacje i niezwykle zawsze się cieszyliśmy z każdego z nim spotkania. Będzie nam go bardzo brakowało.