W dniach 23–25 maja 2024 r. dr hab. Małgorzata Molęda-Zdziech, prof. SGH, i dr Iryna Dehtiarowa (Degtyarova) wzięły udział w 14. edycji konferencji The State of the Union w Europejskim Instytucie Uniwersyteckim (EUI) we Florencji.
To doroczne wydarzenie wysokiego szczebla poświęcone aktualnym problemom rozwoju Unii Europejskiej oraz szerszym wyzwaniom globalnym. Wśród panelistów – światowi i europejscy liderzy, eksperci, naukowcy, decydenci i dziennikarze.
Kluczowe tematy obejmowały m.in: rozszerzenie UE, sytuację demograficzną w Europie, stan demokracji i jej zagrożenia, praworządność, kierunki i wyzwania rozwoju gospodarczego. Wiele miejsca poświęcono również transformacji cyfrowej, ekologii i zrównoważonemu rozwojowi, w tym transformacji w kierunku „zielonej energii”, spójności regionalnej i przeciwdziałaniu zmianom klimatu. Ponadto jednym z wiodących tematów była kwestia wzmacniania demokracji w erze dezinformacji ze strony Rosji, ale i Chin, przeciwdziałania obcej ingerencji oraz rozwiązań prowadzących do zakończenia wojen na Ukrainie i na Bliskim Wschodzie. Wśród prelegentów najwyższego szczebla we Florencji gościli prezydent Portugalii Marcelo Rebelo De Sousa, prezydent Grecji Katerina Sakielaropulu, szef unijnej dyplomacji Joseph Borell, wiceprzewodnicząca Komisji Europejskiej Viera Jourova. Polskę reprezentował wiceminister nauki i szkolnictwa wyższego dr hab. Andrzej Szeptycki, prof. UW. W konferencji, oprócz prof. Molędy-Zdziech i dr Dehtiarowej, udział wzięli również dr Artur Bogucki, adiunkt z Katedry Prawa Podatkowego Kolegium Ekonomiczno-Społecznego SGH oraz Bartosz Fraszka, doktorant Szkoły Doktorskiej SGH.
Wizyta w Europejskim Instytucie Uniwersyteckim była dobrą okazją do spotkania z partnerami z sojuszu Uniwersytetu Europejskiego Nauk Społecznych CIVICA i przedyskutowania aktualnych działań na rzecz Ukrainy, w tym w ramach projektu CIVICA for Ukraine, finansowanym przez Narodową Agencję Wymiany Akademickiej (NAWA). Ponadto został nawiązany kontakt z Ukraińcami przebywającymi w EUI, zaangażowanymi w działania na rzecz Ukrainy, a także z ekspertami, w tym z Nadią Kowal z Kijowskiej Szkoły Ekonomicznej, oraz Polkami i Polakami studiującymi lub pracującymi na tym uniwersytecie.
Program konferencji #SOU2024 odzwierciedla wszystko, co jest ważne dla Europy i Europejczyków: osiągnięcia, szanse i nadzieje, ale przede wszystkim zagrożenia i wyzwania, problemy i zadania, które sami obywatele, eksperci, naukowcy i politycy przed sobą stawiają.
Kluczowe postulaty konferencji:
Europa musi nauczyć się języka władzy. UE ma na celu pokój, bezpieczeństwo i dobrobyt, ale teraz powinna być czymś więcej niż tylko projektem pokojowym. Należy wprowadzić więcej polityk dotyczących bezpieczeństwa i obrony. Prawdziwym testem będzie doprowadzenie do zakończenia wojny rosyjsko-ukraińskiej, która zdefiniuje nową architekturę bezpieczeństwa w Europie i na świecie.
Ukraina ma znaczenie dla Europy jako kraj historycznie z nią związany, wyznający europejskie wartości, mający europejską tożsamość i istotny z perspektywy bezpieczeństwa. Wojna w Ukrainie nie toczy się o terytorium, ale o europejski wybór, wartości i demokrację. Bezpieczeństwo jest główną motywacją, dla której obywatele Europy wspierają Ukrainę.
Świat dzisiaj jest bardzo spolaryzowany, a bezpieczeństwo, prawo międzynarodowe, prawo humanitarne i prawa człowieka są wykorzystywane przez Rosję jako narzędzia dezinformacji i manipulacji. Zakrojona na szeroką skalę wojna propagandowa i dezinformacyjna Rosji wpływa na społeczeństwa w krajach europejskich. Zbadanie stopnia tych wpływów i sposobów ich wywierania powinno stać się priorytetem w krajach członkowskich UE.
Połączenie odbudowy Ukrainy i jej integracji z UE w obliczu codziennych zmasowanych ataków na infrastrukturę cywilną, na ludność ukraińską, w sytuacji gdy ok. 70% infrastruktury energetycznej zostało zniszczone, a całe społeczeństwo przeżywa poważną traumę, jest dużym wyzwaniem. Wspieranie wysiłków Ukrainy powinno mieć silny wymiar ludzki, a nie tylko podejście techniczne. Rozszerzenie UE powinno być dostosowane do zwycięstwa Ukrainy i strategicznego przeformułowania globalnych stosunków z Rosją.
Dla sektora wiedzy kluczowe wyzwania i priorytety to: edukacja społeczeństwa, kształtowanie postaw obywatelskich, umiejętności cyfrowych (w tym praca z informacją i jej weryfikacją) i społecznych, uczenie krytycznego myślenia (np. w zakresie rozpoznawania dezinformacji, rozumienia przesłań politycznych) i pogłębianie wymiaru europejskiego w edukacji. Istotna jest także potrzeba wzmocnienia pozycji Europy w rozwoju technologii i innowacji w wymiarze globalnym, ponieważ technologie determinują bezpieczeństwo i pokój, stabilność i rozwój. Brak przywództwa w innowacyjności będzie drogo kosztował Europę w przyszłości.
Na konferencji dużo mówiono o zaufaniu, kryzysie zaufania publicznego, podgrzewanego przez media, będącego także konsekwencją nasilenia wpływu dezinformacji, fake newsów, manipulowania informacją. Eksperci podkreślili, że chociaż istotą mediów było od zawsze kwestionowanie prawdy i zaufania, to teraz media powinny skupiać się na samej prawdzie i być sojusznikiem w budowaniu zaufania społecznego, by łączyć społeczeństwo, a nie dzielić.
Udział w konferencji to doskonałe doświadczenie, poza merytorycznym, również networkingowe i z obszaru dyplomacji naukowej. Dobrze, aby SGH regularnie brała w nim udział.
dr hab. MAŁGORZATA MOLĘDA-ZDZIECH, prof. SGH, kierowniczka Katedry Studiów Politycznych, Kolegium Ekonomiczno-Społeczne SGH, pełnomocniczka rektora ds. współpracy z UE
dr Iryna Dehtiarowa, pełnomocniczka rektora ds. współpracy z uczelniami ukraińskimi
