W 1997 roku ówczesny prezydent Ukrainy wprowadził doroczne Święto Nauki, które przypada odtąd na trzecią sobotę maja. W ramach obchodów organizowane są wydarzenia poświęcone nauce i naukowcom oraz współpracy naukowej z ich udziałem na całym świecie. Centrum Studiów Ukraińskich w SGH oraz Fundacja „Ukraińska Diaspora Naukowa w Polsce” przygotowały dwa wydarzenia z tej okazji: międzynarodową konferencję „Horyzont nauki w Ukrainie: innowacje, współpraca międzynarodowa i odporność” (HNUA 2025) oraz seminarium „Polska i Ukraina – naukowa przyszłość z perspektywy współczesnej gospodarki”.
Konferencja HNUA 2025 realizowana jest w ramach inicjatyw Ministerstwa Edukacji i Nauki Ukrainy dotyczących rozwoju otwartej nauki, międzynarodowej współpracy naukowej i wsparcia dla uczonych ukraińskich. Natomiast inicjatywa seminarium powstała w Centrum Studiów Ukraińskich w SGH. Organizatorzy pragną stworzyć przestrzeń do rozmów na temat przyszłości otwartej nauki, mobilności talentów, współpracy akademickiej i innowacji jako kluczowych czynników rozwoju społeczno-gospodarczego naszych krajów i ich współpracy. Celami obu wydarzeń jest zainicjowanie unikalnej platformy do naukowych dyskusji na temat otwartej przestrzeni badań, roli Ukrainy w globalnych sieciach mobilności naukowych oraz sposobów rozszerzania międzynarodowej współpracy akademickiej.
Do inicjatywy Fundacji „Ukraińska Diaspora Naukowa w Polsce” oraz Zakładu Wspomagania i Analiz Decyzyjnych w Instytucie Ekonometrii w SGH włączyły się placówki ukraińskie: Kijowski Instytut Biznesu i Technologii, Narodowy Uniwersytet Transportu także z Kijowa oraz Charkowski Narodowy Uniwersytet Pedagogiczny im. H.S. Skoworody. Na znaczenie tej współpracy chcą zwrócić uwagę w otwierających wystąpieniach przedstawiciele władz rektorskich SGH oraz uczelni ukraińskich: prof. dr hab. Ołena Jakowlewa, prof. dr hab. Switłana Bonjar i prof. dr hab. Jurij Bojczuk.
W części konferencyjnej przewidziano wystąpienia przedstawicieli ukraińskiego resortu edukacji i nauki, Politechniki Lwowskiej i Politechniki Wrocławskiej oraz Narodowej Agencji Wymiany Akademickiej (NAWA), a także globalnej „Ukraińskiej Diaspory Naukowej”. Wystąpienia poświecono procesowi rozwoju i etapom wdrażania polityki państwowej w zakresie otwartej nauki od 2022 roku aż do chwili obecnej w świetle wniosków z analizy bibliometrycznej uzasadniających rekomendacje dla tej polityki. Inny ważny temat prezentacji to strategia i perspektywy rozwoju szkolnictwa wyższego w UE na tle tendencji w Polsce i w Ukrainie oraz informacje o status quo w obszarze uznawalności ukraińskiego wykształcenia w Polsce w oparciu o dane z ostatnich trzech lat.
Na konferencji uwzględniono także prowadzone reformy instytucjonalne i legislacyjne dostosowujące ukraiński system naukowy do europejskich standardów otwartego dostępu do wyników badań, danych naukowych i zasobów edukacyjnych, w tym zasad koalicji CoARA. Domknięcie konferencji to podsumowanie potencjału ukraińskiej diaspory naukowej w różnych krajach Europy jako ważnego zasobu dla odbudowy i rozwoju nauki w Ukrainie oraz wdrożeniowe studium przypadku.
W roli prelegentów zgodzili się wystąpić Olha Prudka – kierująca ministerialną grupą ekspercką ds. otwartej nauki oraz systemów oceny efektywności oraz grupą ds. informacyjno-analitycznego wsparcia polityki innowacyjnej oraz Bartłomiej Więckowski – odpowiedzialny w Elsevier za segment Research w regionie Europy Środkowo-Wschodniej i analizy aktywności publikacyjnej.
Kolejni prelegenci to Oleksandr Berezko z Politechniki Lwowskiej, który zdobył unikalne doświadczenie w Radzie Eurodoc, Europejskiej Radzie Doktorantów i Młodszych Pracowników Naukowych, w zespole koordynującym Narodowy Plan Rozwoju Otwartej Nauki na Ukrainie. Obecnie stoi na czele międzynarodowego konsorcjum Open4UA pracującego nad jego wdrożeniem. Jest współzałożycielem i prezesem pozarządowego Instytutu Otwartej Nauki i Innowacji; jest również współprzewodniczącym Kapituły CoARA na Ukrainie.
Praktyka wdrożeń to z kolei domena Ludmiły Trocenko z Politechniki Wrocławskiej, która od wielu lat zajmuje się wzmacnianiem roli bibliotek we wspieraniu badań akademickich prezentowanych w formule otwartej nauki. Z kolei Natalia Czujko z NAWA bierze udział w realizacji krajowych i międzynarodowych projektów dotyczących uznawalności wykształcenia. Jewgenija Poliszczuk jest zaś współzałożycielką inicjatywy Ukraińska Diaspora Naukowa, z doświadczeniem w roli wiceprzewodniczącej Rady Młodych Naukowców przy resorcie nauki oraz ekspertki ONZ, a także naukowym pobytem w MIT na stypendium Fulbrighta. W gronie prelegentów znalazł się także Igor Britczenko – autor licznych prac naukowych, monografii i 15 podręczników, promotor i opiekun naukowy wielu rozpraw doktorskich i zarazem gorący zwolennik integracji przestrzeni edukacyjnej Ukrainy ze standardami europejskimi.
Zamierzonym efektem konferencji będzie zainicjowanie w nieodległej przyszłości wirtualnego periodyku „Research Magazine of Ukrainian Diaspora" w trzech wersjach językowych – po ukraińsku, po polsku i po angielsku. Periodyk będzie platformą wymiany informacji o osiągnięciach naukowych oraz o planach przyszłych projektów badawczych ukraińskich naukowców, w szczególności tych, którzy aktywnie współpracują z polskim środowiskiem akademickim oraz międzynarodowymi sieciami naukowymi.
Po krótkiej networkingowej przerwie przewidziano trzy wystąpienia merytoryczne w ramach seminarium „Polska i Ukraina – naukowa przyszłość z perspektywy współczesnej gospodarki”. Dwa pierwsze wykłady poświęcone będą ogólnemu spojrzeniu na gospodarkę Ukrainy oraz na sektor bankowy Ukrainy w kontekstach polskim i globalnym oraz reformom systemów akademickich w naszych krajach. Pierwszy wykład to wybrane zagadnienia dotyczące polityki makroekonomicznej w Ukrainie ze szczególnym uwzględnieniem polityki pieniężnej w warunkach wojny i w czasie powojennej odbudowy. Wykład drugi to próba odpowiedzi na pytanie o zaangażowanie w przyszły proces odbudowy Ukrainy i rolę Polski we wsparciu tego procesu. Seminarium domknie porównanie podobieństw i różnic – transformacji systemów szkolnictwa wyższego i nauki w Polsce i w Ukrainie. Kontekstem praktycznym będą tu doświadczenia ze współpracy prowadzonej przez Międzynarodową Fundację Badań nad Polityką Edukacyjną w Kijowie.
W roli prelegentów na seminarium zgodzili się wystąpić Jarosław Bełdowski i Andrzej Rzońca z SGH oraz Taras Finikow.
Jarosław Bełdowski jest doktorem nauk prawnych, odznaczonym Medalem Mikołaja Kopernika w uznaniu działań na rzecz budowania prawnego otoczenia dla właściwego funkcjonowania bankowości w Polsce. Dr Bełdowski współpracował m.in. z Narodowym Bankiem Polskim, Urzędem Komisji Nadzoru Finansowego, Ministerstwem Sprawiedliwości oraz Bankiem Gospodarstwa Krajowego. Jest również ekspertem Banku Światowego.
Andrzej Rzońca, prof. SGH, zajmuje się strategiami ekonomicznymi. Był wielokrotnie nagradzany za innowacyjne badania. Jest laureatem Nagrody im. Leopolda Kronenberga Fundacji Citibanku i Nagrody im. Fryderyka Skarbka Polskiej Akademii Nauk. Posiada doświadczenie z sektora prywatnego (zarówno sektora przedsiębiorstw, jak i sektora finansowego), jak i sektora publicznego (bank centralny, ministerstwo finansów) oraz międzynarodowych instytucji finansowych (Bank Światowy, Europejski Bank Centralny). Był członkiem Rady Polityki Pieniężnej.
Andrzej Finikow jako historyk pracował na uniwersytetach w Czerniowcach i w Kijowie. Jest założycielem i pierwszym prorektorem Uniwersytetu Gospodarki i Prawa KROK (Kijów). Był wiceministrem edukacji i nauki Ukrainy (2009–2010), gdzie zajmował się strategią oraz reformą szkolnictwa wyższego w Ukrainie i harmonizacją systemu szkolnictwa wyższego z europejską przestrzenią szkolnictwa wyższego. Zajmuje się analizą porównawczą rozwoju szkolnictwa wyższego w Ukrainie w kontekście międzynarodowym, strategiami i zarządzaniem uczelniami oraz kulturą akademicką i przeciwdziałaniem patologiom w praktyce społecznej. Od 2014 roku jest członkiem Kolegium Ministerstwa Edukacji i Nauki Ukrainy oraz Komisji Akredytacyjnej Ukrainy. Jest Prezesem Międzynarodowej Fundacji Badań nad Polityką Edukacyjną w Kijowie. Blisko dwie dekady współpracuje z Wydziałem „Artes Liberales” na UW jako profesor wizytujący. Od 2014 roku jest koordynatorem ukraińskiej strony międzynarodowego polsko-ukraińskiego projektu „Innowacyjny Uniwersytet i Przywództwo”.
Konferencja i seminarium to efekt półtorarocznej współpracy rektorskiego projektu Centrum Studiów Ukraińskich w SGH ulokowanego w Instytucie Ekonometrii w Kolegium Analiz Ekonomicznych oraz Fundacji „Ukraińska Diaspora Naukowa w Polsce”. Zespół organizatorów to profesorowie Wiktorija Huroczkina, Wiktorija Janowska, Anna Altuchowa i niżej podpisany Tomasz Szapiro.
W Centrum Studiów Ukraińskich w SGH dzięki wsparciu rektora SGH Piotra Wachowiaka i strategii ograniczenia się do obszaru badań naukowych i analityki gospodarczej, a także realistycznej koncepcji współpracy naukowej powstały pierwsze opracowania merytoryczne, które są prezentowane na stronie internetowej Centrum, a także prezentacje konferencyjne współautorów z Polski i z Ukrainy i artykuły naukowe. Święto Nauki w Ukrainie to okazja do nawiązania kontaktu stacjonarnego lub w trybie zdalnym i rozbudowanie kontaktów naukowych dla tych koleżanek i kolegów zaangażowanych w szeroko pojętą naukową problematykę relacji polsko-ukraińskich, którzy działają w rozproszeniu.
Czas i miejsce: 15 maja 2025 r. (13–19.30), Aula II, budynek C lub zdalnie po rejestracji pod linkiem.
prof. dr hab. Tomasz Szapiro
Centrum Studiów Ukraińskich w SGH
Instytut Ekonometrii, Zakład Wspomagania i Analizy Decyzji, Kolegium Analiz Ekonomicznych SGH
