Jak przekazać pieniądze bez podatku najbliższej rodzinie?

Mówimy oczywiście o nieodpłatnym przekazaniu pieniędzy, czyli ich darowiźnie. Pamiętajmy, że darowizna musi być dokonana na podstawie umowy. Umowa nie musi przyjąć formy pisemnej, przepisy kodeksu cywilnego są w tej mierze dość liberalne. Wprawdzie ogólna reguła głosi, że oświadczenie darczyńcy powinno przybrać formę aktu notarialnego, ale nie mamy obowiązku dochowywania tej formy, jeżeli „przyrzeczone świadczenie zostało spełnione” (art. 890 § 1 kodeksu cywilnego). W praktyce zatem, jeśli chcemy uniknąć w przyszłości nieporozumień co do tego, na jakiej podstawie np. siostra otrzymała pieniądze od brata, musimy dysponować dowodem, że przekazane pieniądze stanowiły spełnienie świadczenia „przyrzeczonego” na podstawie umowy darowizny.

Jeżeli chcemy przekazać pieniądze w gotówce „z ręki do ręki”, najprostszą formą udowodnienia spełnienia świadczenia jest podpisanie przez obdarowanego pokwitowania, z którego będzie wynikało, że w określonym dniu i miejscu od określonej osoby otrzymał określoną kwotę pieniędzy tytułem darowizny. Obdarowany powinien sobie w takim przypadku pozostawić drugi egzemplarz pokwitowania, na którym darczyńca oświadczy, że otrzymał takie pokwitowanie.

Znacznie wygodniejsze jest przekazanie darowizny bezgotówkowo: przelewem bankowym dokonanym z rachunku bankowego darczyńcy na rachunek obdarowanego. Wystarczy wtedy w tytule przelewu wpisać jedno słowo: „darowizna”.

Mimo że, jak już wspomniałem, darowizna będzie ważna pomimo braku umowy pisemnej, zachęcamy jednak do jej sporządzenia na piśmie, zarówno w przypadku darowizny gotówkowej jak i bezgotówkowej. Unikniemy w ten sposób wszelkich nieporozumień, nie tylko z urzędem skarbowym, ale przede wszystkim „w rodzinie” (między darczyńcą i obdarowanym lub innymi członkami rodziny).

Jeżeli chcemy obdarować najbliższych kwotą nieprzekraczającą 9 637 zł, aby nie zapłacić podatku od spadków i darowizn, nie musimy dokonywać już żadnych formalności poza wyżej wymienionymi. Nie musimy przekazywać żadnej informacji w tej sprawie organom podatkowym. Mówiąc o najbliższych mamy na myśli żonę/męża, dzieci, wnuki, rodziców, dziadków, rodzeństwo, teściów, synową/zięcia, a także macochę/ojczyma i pasierbów.

Darowizna większej kwoty na rzecz wymienionych najbliższych, z wyjątkiem teściów i synowej/zięcia, również jest zwolniona od podatku, ale – chcąc skorzystać z tego zwolnienia – musimy pamiętać o dwóch rzeczach:

• przekazanie pieniędzy nie może się odbyć „z ręki do ręki”: musimy dokonać przelewu albo – jeżeli już koniecznie chcemy przekazać gotówkę – skorzystać z usługi Poczty Polskiej zwanej przekazem pocztowym; w obu przypadkach pamiętajmy o wpisaniu tytułu przelewu/przekazu: „darowizna”,
• w terminie 6 miesięcy od pojawienia się pieniędzy na rachunku obdarowanego (ew. odebrania przez niego przekazu pocztowego) musi on zgłosić darowiznę do organu podatkowego, którym jest naczelnik urzędu skarbowego właściwy ze względu na jego miejsce zamieszkania. To jest ten sam urząd, w którym obdarowany rozlicza PIT.

Obdarowany, chcąc dokonać zgłoszenia, musi wypełnić u wysłać do urzędu skarbowego formularz SD-Z2 (dostępny: https://www.podatki.gov.pl/pcc-sd/sd/formularze-do-druku-sd/). Jego wypełnienie nie jest skomplikowane. Po uzupełnieniu danych typowych dla wszystkich formularzy podatkowych (dane podatnika, wskazanie urzędu skarbowego) zwróćmy uwagę na następujące elementy:

• w części D (tytuł nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych) zaznaczmy „darowizna”,
• w części E (rodzaj dokumentu potwierdzającego nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych) zaznaczmy „umowa”, jeśli sporządziliśmy umowę na piśmie. Jeżeli dysponujemy tylko przelewem, zaznaczmy „inny dokument”,
• w części F (dane dotyczące nabytych rzeczy lub praw majątkowych) przejdźmy od razu do pkt 7 „środki pieniężne”. Zaznaczmy okienko „100%” (kolumna b), natomiast w kolumnie d wpiszmy nazwę banku lub spółdzielczej kasy oszczędnościowo – kredytowej, z którego/której dokonano przelewu. W kolumnie e należy wpisać kwotę darowizny,
• w części G (dane dotyczące stosunku osobistego nabywcy do osoby, od której lub po której zostały nabyte własność rzeczy lub prawa majątkowe) zaznaczmy właściwy kwadrat wskazujący pokrewieństwo lub powinowactwo między obdarowanym a darczyńcą
• w części H (sposób przekazania środków pieniężnych tytułem darowizny lub polecenia darczyńcy) zaznaczmy odpowiedni kwadrat, w zależności od sposobu przekazania pieniędzy.

Formularz możemy wysłać pocztą (koniecznie listem poleconym!) lub złożyć osobiście w urzędzie (pamiętajmy, aby mieć ze sobą kopię, na której urzędnik umieści stempel potwierdzający wpływ formularza do urzędu w danym dniu).

Nie dołączamy do formularza umowy ani dowodu przelewu, natomiast wszystkie te dokumenty, razem z kopią formularza i dowodem nadania do urzędu trzymajmy… do końca życia. To nie żart! Pamiętajmy bowiem, że obowiązek podatkowy w podatku od spadków i darowizn powstaje nie tylko w momencie otrzymania darowizny, ale za każdym razem, kiedy powołamy się przed urzędem skarbowym na fakt otrzymania darowizny. Im wyższa kwota darowizny, tym większe prawdopodobieństwo, że za jakiś czas będziemy musieli powołać się przed urzędem skarbowym na fakt otrzymania darowizny. Stanie się tak przy okazji ustalania, czy dokonane przez nas wydatki miały pokrycie w dochodach pochodzących z ujawnionych źródeł.

DR PIOTR KARWAT,
adiunkt w Zakładzie Prawa Podatkowego i Celnego,
Katedra Prawa Administracyjnego i Finansowego Przedsiębiorstw
Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie