Wiemy, gdzie w Polsce żyje się najzdrowiej – wyniki 4. edycji Indeksu Zdrowych Miast

Druga edycja wydarzenia, która odbyła się 30 września br. na Zamku Ujazdowskim, zgromadziła setki uczestników, którym szczególnie zależy na zdrowym i zrównoważonym rozwoju polskich miast. 

Czwarta edycja Indeksu Zdrowych Miast ponownie pokazuje, które polskie miasta tworzą najlepsze warunki do zdrowego i komfortowego życia. Inicjatywa realizowana jest od 2022 r. przez Grupę LUX MED, we współpracy ze Szkołą Główną Handlową w Warszawie oraz badaczami z Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie. Ranking porównuje warunki życia w miastach na prawach powiatu, które pełnią zbliżone funkcje w wielu obszarach. 

FOT. Piotr Glen, SGH

Tegoroczna edycja utrzymuje dotychczasowe kategorie tj.: zdrowie, ludność i pokolenia, usługi komunalne i społeczne, edukację, mieszkalnictwo, środowisko, infrastrukturę i przestrzeń. Indeks ukazuje, które samorządy wyróżniają się kompleksowym podejściem do dbania o jakość życia mieszkańców.

„Z ogromną satysfakcją publikujemy czwartą edycję Indeksu Zdrowych Miast – projektu, który pomaga w budowaniu miast zrównoważonych, przyjaznych i zdrowych dla mieszkańców. Wspólnie z naukowcami, w ramach inicjatywy Grupy LUX MED, monitorujemy najważniejsze wskaźniki wpływające na jakość życia i promujemy rozwiązania, które realnie mogą poprawić codzienność lokalnych społeczności. Ogłoszenie wyników podczas gali Kongresu Zdrowe Miasta stało się już tradycją i jednocześnie wyjątkową okazją do docenienia aktywnych samorządów. Kongres jest miejscem wymiany doświadczeń, dobrych praktyk i przemyśleń. Platformą, która łączy samorządowców, naukowców, przedstawicieli biznesu i sektora NGO oraz wszystkich tych, którym zależy na harmonijnym rozwoju polskich miast. Wierzę, że nasz raport jest nie tylko źródłem rzetelnej wiedzy, ale także inspiracją do podejmowania odważnych decyzji, które przełożą się na lepszą jakość życia mieszkańców" – powiedziała dr Anna Rulkiewicz, prezeska Grupy LUX MED.

Indeks Zdrowych Miast to narzędzie, które nie tylko pokazuje, jak poszczególne miasta zarządzają różnymi obszarami wpływającymi na zdrowie mieszkańców. Pozwala on także analizować, jak ich sytuacja zmienia się w czasie. Tegoroczna edycja ponownie przedstawia wyniki w dwóch grupach: miast powyżej 300 tys. mieszkańców oraz poniżej tej liczby. Wśród dużych miast po raz kolejny na pierwszym miejscu znalazł się Poznań, wyprzedzając Warszawę i Gdańsk. Wśród mniejszych miejscowości liderem ponownie został Sopot, a tuż za nim uplasowały się Rzeszów i Świnoujście. Analiza wszystkich obszarów pokazuje, że to właśnie Poznań i Sopot tworzą obecnie najbardziej przyjazne i zdrowe miejsca do życia w Polsce.

„Nad tegoroczną edycją Indeksu Zdrowych Miast, pod czujnym okiem prorektorki ds. nauki dr hab. Agnieszki Chłoń-Domińczak, prof. SGH, pracował interdyscyplinarny zespół naukowców, którzy z najwyższą starannością analizowali sytuację 66 polskich miast na prawach powiatu, za co serdecznie im dziękuję. Celem Indeksu jest porównanie warunków, jakie miasta tworzą dla zdrowego i komfortowego życia swoich mieszkańców. Wierzę, że Indeks stał się już nie tylko narzędziem analitycznym, ale impulsem do podejmowania przez władze lokalne świadomych, odpowiedzialnych decyzji, prowadzących do tworzenia miast zdrowszych, bardziej zrównoważonych i przyjaznych dla mieszkańców" – podkreślił rektor i prof. SGH dr hab. Piotr Wachowiak.

Zdrowie publiczne staje się coraz istotniejszym obszarem działań samorządów, ze względu na jego bezpośredni wpływ na jakość życia mieszkańców. Samorządy odpowiadają za bezpieczeństwo zdrowotne nie tylko poprzez promocję działań profilaktycznych, lecz także podejmując całe spektrum inwestycji w różnych obszarach, takich jak usługi komunalne i społeczne, edukacja, mieszkalnictwo, środowisko, infrastruktura czy przestrzeń. Tylko dzięki kompleksowemu patrzeniu na te kategorie, można mówić o tworzeniu odpowiedniej jakości życia dla mieszkańców. A to jest jednym z ważniejszych zadań samorządów. 

„Indeks Zdrowych Miast pozwala na syntetyczne pokazanie tego, jak otoczenie społeczne, środowiskowe, gospodarcze i polityki w miastach sprzyjają zdrowiu jego mieszkańców. Wyniki raportu pokazują dużą różnorodność warunków, jakie tworzą miasta, na co wskazują rezultaty w ramach poszczególnych obszarów ujętych w Indeksie. Efekty naszych prac mogą zainspirować władze miast do wdrażania rozwiązań sprzyjających poprawie zdrowia i jakości życia mieszkańców" – wskazała prof. Chłoń-Domińczak. 

Które miasta przodują w poszczególnych kategoriach?

Zdrowie – w tej kategorii analizowane są dwa kluczowe wskaźniki: łączna liczba programów polityki zdrowotnej i profilaktyki chorób oraz średni koszt realizacji tych programów w przeliczeniu na mieszkańca. 
1.    Poznań
2.    Warszawa
3.    Rybnik

Ludność i pokolenia – obejmuje wskaźniki ukazujące zmiany demograficzne, takiej jak migracje – uwzględniając zarówno saldo migracji, jak i współczynnik feminizacji, który wskazuje na długotrwały wpływ mobilności mieszkańców na strukturę płci. Analizowane jest także starzenie się ludności, mierzone zmianą mediany wieku oraz ryzyka związane ze śmiertelnością z powodu wybranych chorób cywilizacyjnych. 
1.    Rzeszów 
2.    Gdańsk 
3.    Warszawa 

Usługi komunalne i społeczne – w tej kategorii uwzględnione zostały m.in. takie czynniki jak jakość oraz niezawodność dostaw wody pitnej, poziom bezpieczeństwa publicznego, statystyki dotyczące samobójstw i utonięć, dostępność obiektów sportowych, usług kulturalnych i społecznych. 
1.    Rzeszów 
2.    Płock 
3.    Leszno 

Edukacja – obejmuje wskaźniki związane z edukacją przedszkolną, wyniki egzaminów 8-klasisty i maturalnego oraz wsparcie rodzin z dziećmi w systemie świadczeń rodzinnych.
1.    Kraków 
2.    Warszawa 
3.    Wrocław 

Mieszkalnictwo – w tej kategorii wśród wskaźników znalazły się m.in. zasoby mieszkaniowe, lokale komunalne w zasobach gminy, zasoby mieszkaniowe w TBS, pustostany w gminnym zasobie lokalowym, remonty mieszkań w zasobie komunalnym, liczba osób otrzymujących dodatki mieszkaniowe i oczekujących na umowę najmu socjalnego. 
1.    Sopot 
2.    Konin 
3.    Krosno 

Środowisko – obejmuje wskaźniki jakości powietrza (stężenie PM10 i NO2), emisji zanieczyszczeń gazowych i pyłowych, ilość oczyszczanych ścieków, powierzchni terenów zieleni, selektywnej zbiórki odpadów, eksploatacji sieci wodociągowej, a także infrastruktury transportowej przyjaznej środowisku, obejmującej drogi rowerowe oraz czynne przystanki autobusowe i tramwajowe. 
1.    Olsztyn 
2.    Poznań 
3.    Sopot 

Infrastruktura – wskaźniki w tej kategorii koncentrują się na infrastrukturze transportowej, której układ, jakość, dostępność oraz efektywność mają bezpośrednie przełożenie na zdrowie publiczne poprzez redukcję zanieczyszczeń, hałasu, poprawę dostępności usług oraz podniesienie poziomu bezpieczeństwa ruchu drogowego.
1.    Ostrołęka 
2.    Tychy 
3.    Wałbrzych 

Przestrzeń – wskaźniki obejmują poziom bezpieczeństwa w mieście, rozwój infrastruktury, która sprzyja aktywności fizycznej oraz dostępności „błękitno-zielonej” infrastruktury, czyli terenów zielonych i wód powierzchniowych.  
1.    Chorzów 
2.    Świnoujście 
3.    Siemianowice Śląskie 

Tegoroczny Indeks po raz kolejny potwierdza, że konsekwentne działania samorządów realnie przekładają się na jakość życia mieszkańców. Wyniki zestawienia nie tylko wskazują liderów, lecz przede wszystkim inspirują do wprowadzania rozwiązań, które budują zdrowe, bezpieczne i przyjazne miasta. 

„Samorządy stają dziś przed szeregiem wyzwań związanych z jakością życia i zdrowiem lokalnych społeczności, co wymaga kompleksowego, opartego na wiedzy podejścia do zarządzania. Nasz raport powstał po to, by wspierać miasta, inspirować do działania i wskazywać możliwe kierunki rozwoju. Chcemy dostarczyć władzom lokalnym narzędzia umożliwiające wdrażanie rozwiązań sprzyjających poprawie zdrowia i jakości życia mieszkańców. Dzięki wynikom raportu możliwe jest obserwowanie, jak z roku na rok zmienia się sytuacja miast w różnych, analizowanych obszarach oraz jakie działania podejmują samorządy, aby skuteczniej odpowiadać na potrzeby mieszkańców" – podsumował prof. Jerzy Hausner, Przewodniczący Rady Programowej Open Eyes Economy Summit, Fundacja GAP. 

To właśnie Indeks Zdrowych Miast, zapoczątkowany cztery lata temu, stał się inspiracją do stworzenia przestrzeni wymiany doświadczeń, inspiracji i rekomendacji – Kongresu Zdrowe Miasta. To tutaj spotykają się eksperci, przedstawiciele samorządu, biznesu i organizacji miejskich, którzy wspólnie opracowują najlepsze rozwiązania dla zdrowia polskich miast. Tegoroczna edycja przyciągnęła setki uczestników, w tym wielu przedstawicieli władz lokalnych, a dyskusje koncentrowały się wokół czterech kluczowych obszarów: Przestrzeń i Środowisko, Gospodarka i Zdrowia, Edukacja i Społeczeństwo oraz Bezpieczeństwo i Infrastruktura. Był to dzień pełen inspirujących rozmów i cennych przemyśleń, które mogą realnie przyczynić się do poprawy bezpieczeństwa, zdrowia i komfortu życia mieszkańców polskich miast. 

Naszą uczelnię na kongresie reprezentowała prorektorka ds. nauki Agnieszka Chłoń-Domińczak, która wzięła udział w panelu „Pokolenie kanapkowe – bohaterowie kryzysu demograficznego” i na gali wręczała statuetki Indeksu Zdrowych Miast.