Więcej niż estetyka. Jak design i kreatywność budują wartość w biznesie i administracji publicznej?

Doświadczeni liderzy w biznesie i administracji publicznej stają dziś przed wspólnym, fundamentalnym wyzwaniem: tradycyjne modele zarządzania tracą na skuteczności. Rosnąca złożoność, dynamiczna transformacja technologiczna, w tym wdrażanie sztucznej inteligencji, nowe oczekiwania społeczne oraz nowe wymogi regulacyjne w obszarze zrównoważonego rozwoju (ESG) tworzą warunki stałej niepewności. Jednocześnie rosną wymagania użytkowników – zarówno klientów na rynku komercyjnym, jak i obywateli w sferze publicznej – którzy domagają się prostych i intuicyjnych usług. Na te problemy odpowiedzią nie może być już prosta optymalizacja istniejących procesów. Niezbędna jest fundamentalna zmiana sposobu myślenia i świadome projektowanie przyszłości. Kluczowymi kompetencjami, które na to pozwalają, są design i kreatywność, rozumiane jako strategiczne dyscypliny budowania trwałej przewagi konkurencyjnej i wymagające nowych stylów przywództwa, zdolnych do kierowania interdyscyplinarnymi zespołami.

Czym jest design i kreatywność?

Współczesny design (wzornictwo, projektowanie) to znacznie więcej niż działania mające na celu podniesienie wartości produktów i usług poprzez ich estetykę. Jest to skoncentrowany na człowieku proces rozwiązywania złożonych problemów. Jego celem jest świadome kształtowanie całych systemów – od doświadczenia klienta i obywatela (CX/UX), przez optymalizację usług (ang. service design), aż po tworzenie przełomowych modeli biznesowych. Obejmuje on cały proces tworzenia wartości – od foresightu strategicznego i studiów nad przyszłością, przez analizę trendów, koncepcję i prototypowanie, aż po wdrożenie. Z kolei kreatywność to mierzalna zdolność organizacji do systematycznego generowania i wdrażania nowatorskich, użytecznych pomysłów. Siła tych kompetencji leży w ich synergii: kreatywność, często stymulowana w dobrze zarządzanych i wielokulturowych zespołach, dostarcza nieznanych do tej pory możliwości, podczas gdy ustrukturyzowany proces designu zapewnia ramy, by przekuć je w konkretne, przetestowane i wartościowe rozwiązania.

Jakie są korzyści z designu i kreatywności w biznesie i administracji publicznej?

Strategiczne zastosowanie tych kompetencji przynosi mierzalne rezultaty, co potwierdzają przykłady globalnych liderów. W biznesie firmy, takie jak fińskie KONE, przechodząc od sprzedaży wind do dostarczania usług serwisowania określanych jako „nieprzerwany przepływ ludzi”, redefiniują całe branże, budując długoterminowe relacje z klientami. Inne, jak holenderski gigant płatności Adyen, projektują całe modele biznesowe, które stają się silnikiem wzrostu dla globalnych marek (m.in. Spotify, Uber, Booking.com), upraszczając dla nich złożoność międzynarodowych transakcji. Podejścia te coraz częściej odpowiadają też na wyzwania społeczne i środowiskowe, na przykład poprzez wdrażanie zasad projektowania na potrzeby gospodarki o obiegu zamkniętym (ang. circular design).

W administracji publicznej francuska agencja pracy France Travail pokazuje, że skuteczna transformacja to nie jednorazowe projekty informatyczne, lecz budowanie stałej, wewnętrznej zdolności do innowacji, która systematycznie bada potrzeby obywateli i przeprojektowuje usługi. Z kolei e-Estonia stanowi globalny wzorzec państwa zaprojektowanego od podstaw jako dostępna platforma cyfrowa obejmująca m.in. takie innowacje, jak e-wybory i program e-rezydencji, co przekłada się na sprawność instytucji państwowych, pozytywny wizerunek kraju i dodatkowe wpływy budżetowe.

Kiedy design i kreatywność prowadzą do sukcesów i jak je mierzyć?

Sukces w tych dziedzinach nie jest dziełem przypadku. Opiera się na stosowaniu sprawdzonych technik i metod. Zróżnicowane modele myślenia projektowego (ang. design thinking) jako iteracyjnego procesu pozwalają głęboko zrozumieć potrzeby użytkowników i minimalizować ryzyko nietrafionych inwestycji. Schematy te pozwalają łączyć szereg konkretnych narzędzi od platform, do współpracy online (np. Miro, Mural), po techniki szybkiego prototypowania (np. z użyciem Canvy czy InVision). Z kolei zwinne zarządzanie (ang. agile) dostarcza ram do efektywnego wdrażania nowych produktów i usług w złożonym otoczeniu. Przykładowo stosowane są tu narzędzia do zarządzania projektami (np. JIRA, Trello) i pracy w krótkich cyklach (sprintach). Co istotne, sukces zależy również od umiejętności komunikacji i partycypacji, włączania w proces różnych interesariuszy z organizacji i jej otoczenia, a także od zapewnienia ochrony prawnej dla wypracowanych rozwiązań, w tym ochrony własności intelektualnej. Fundamentem obu podejść jest kultura organizacyjna, która promuje „eksperymentowanie” i testowanie nowych rozwiązań.

Aby udowodnić wartość nowatorskich działań, kluczowe jest posługiwanie się danymi i dowodami. Liderzy stosują zrównoważony zestaw wskaźników (KPIs), które obrazują wpływ innowacji na wielu poziomach. Mierzą zarówno satysfakcję użytkowników (np. net promoter score, system usability scale), efektywność operacyjną (np. skrócenie czasu realizacji zadania, wprowadzenia produktu i usługi na rynek), jak też kluczowe wyniki, takie jak społeczny zwrot z inwestycji (SROI).

Podsumowanie

W dzisiejszej gospodarce i administracji przewaga należy do tych, którzy potrafią redefiniować problemy i tworzyć fundamentalnie nowe, lepsze rozwiązania. Zdolność do strategicznego projektowania i zarządzania kreatywnością przestała być niszową opcją – stała się kluczową kompetencją nowoczesnego lidera, niezbędną do budowania odpornych i gotowych na przyszłość organizacji. To ona pozwala nie tylko reagować na zmiany, ale także świadomie kształtować rzeczywistość poprzez sprawne poruszanie się we współczesnych ekosystemach innowacji od zasad etycznych i marketingowych, po ramy prawne i polityki publiczne wspierające rozwój w różnych wymiarach otoczenia społecznego, gospodarczego, kulturowego i środowiskowego.

Praktyczne aspekty zastosowania myślenia projektowego i kreatywności w celu podnoszenia jakości usług oraz optymalizacji procesów są głównym przedmiotem Studiów Podyplomowych „Design i Kreatywność w Biznesie i Administracji Publicznej”. Program skierowany jest do osób, które pragną zdobyć umiejętności niezbędne do wprowadzania innowacji w środowiskach korporacyjnych i pozarządowych oraz w instytucjach publicznych.

Zapraszamy do zapoznania się ze szczegółami.

Dr Andrzej Klimczuk – Katedra Polityki Społecznej, Kolegium Ekonomiczno-Społeczne SGH, doktor nauk społecznych w zakresie nauki o polityce publicznej oraz socjolog. Kierownik Studiów Podyplomowych Design i Kreatywność w Biznesie i Administracji Publicznej. Naukowo zajmuje się m.in. innowacjami społecznymi i cyfrowymi, przemysłami kreatywnymi, gerontologią społeczną, zarządzaniem publicznym i polityką społeczną.