Rektor i prof. SGH Piotr Wachowiak na zakończenie OEES 2025: Wartości jako podstawa rozwoju przedsiębiorstwa w dobie AI

W swoim wystąpieniu chciałbym zwrócić uwagę przede wszystkim na podstawowe wartości, ale najpierw chciałbym przedstawić wyzwania, które stoją obecnie przed przedsiębiorstwem. Przede wszystkim jest to zrównoważony rozwój – nie chodzi bowiem o rozwój przedsiębiorstwa w ogóle, tylko rozwój przedsiębiorstwa w sposób zrównoważony, zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju. Żyjemy w turbulentnym świecie, w którym rządzi geopolityka. Wyzwaniem dla polskich przedsiębiorstw jest z pewnością konkurencja na rynkach europejskich.

Po pandemii COVID-19 zmieniło się też przywództwo w przedsiębiorstwach. Teraz jest tendencja do tego, że przywódca powinien być bardziej opiekunem pracowników, powinien bardziej wspierać tych pracowników, a więc jest to przywództwo empatyczne.

Chcę zwrócić uwagę na sztuczną inteligencję w kontekście zrównoważonego rozwoju. Podstawowym celem zrównoważonego rozwoju jest realizacja celów przedsiębiorstwa z troską o środowisko i społeczeństwo, rozwój przedsiębiorstwa umożliwiający realizację dzisiejszych celów, ale przede wszystkim celów przyszłości, a więc zdobywanie tej przewagi konkurencyjnej obecnie, a nie kosztem przyszłości. Rozwój przedsiębiorstwa musi zatem odbywać się w taki sposób, by nie niszczyć szans na jego przyszłe sukcesy.

Podstawowymi elementami sztucznej inteligencji są dane, algorytmy, modele, zasoby wyliczeniowe. W przedsiębiorstwie sztuczną inteligencję trzeba traktować jako narzędzie, które wspomaga działalność przedsiębiorstwa, wspomaga jego rozwój. Ale należy zastrzec, że sztuczna inteligencja jest w rękach ludzi i to od ludzi, od nas wszystkich zależy, jak będzie wykorzystana. Wobec tego należy mądrze wykorzystywać tę sztuczną inteligencję.

Ale zanim zaczniemy ją mądrze wykorzystywać, należy uświadomić sobie podstawowe wartości, które powinien wyznawać każdy z nas, także w przedsiębiorstwie. Tymi podstawowymi wartościami są” uczciwość, odpowiedzialność, szacunek, współpraca i profesjonalizm.

Ale ponieważ wspomniałem o sztucznej inteligencji, to chciałbym zwrócić uwagę na te wartości w projektowaniu systemów AI. A mianowicie do wartości tych zaliczam transparentność, czyli przede wszystkim projektowanie systemów, które można wyjaśnić, następnie zaufanie, bo systemy muszą być wiarygodne, a także prywatność, czyli ochrona danych użytkowników, bezpieczeństwo, a więc i odporność na ataki i błędy, oraz zgodność z regulacjami prawa. W ogóle jeżeli mówimy o sztucznej inteligencji i o jej projektowaniu, to zawsze winno się ono odbywać z myślą o człowieku, o jego potrzebach i prawach.

Wobec tego chciałbym zwrócić uwagę na wartości liderki/ lidera. I tak na pierwszym miejscu zawsze stawiam pokorę. Pokora, pokora i jeszcze raz pokora tak, żeby lider chodził po ziemi. Chodzi o autentyczność postępowania i spójność postępowania z zasadami i z tymi wartościami, które wyznajemy. Oczywiście, ważna jest również empatia, czyli umiejętność wczucia się w położenie drugiego człowieka i lojalność. Ta współpraca powinna być oparta przede wszystkim na zaufaniu i na relacjach, na bliskości. No, i na koniec dbanie o dobrobyt i rozwój pracowników, ten dobrobyt rozumiany jako kondycja fizyczna, kondycja psychiczna, relacje międzyludzkie.

Wymienione przeze mnie wartości w przedsiębiorstwie są bardzo istotne, ponieważ są drogowskazem, jak należy postępować. Ale ważne jest, żeby te wartości spełniały trzy cechy. Po pierwsze, żeby były znane w przedsiębiorstwie, żeby wszyscy o nich wiedzieli. Ale to nie wystarczy. Wartości muszą też być akceptowane przez pracowników danego przedsiębiorstwa, dlatego też powinny być z nimi wypracowane. Trzecia i ostatnia cecha jest również bardzo istotna, a mianowicie to głębokie zakorzenienie, czyli że nie dość, że znamy te wartości, nie dość, że je akceptujemy, to jeszcze zgodnie z nimi postępujemy.

Ważne jest to, co kiedyś powiedział prezes Sławomir Lachowski – droga ważniejsza niż cel. Musimy iść po tej drodze i podążać nią razem ze współpracownikami. Wczoraj prezes Bruno Bartkiewicz powiedział, że zysk jest efektem ubocznym modelu biznesowego. Zysk będzie, jeżeli będziemy właśnie postępować zgodnie z wartościami.

Pracowników należy traktować jako kapitał i to ten najważniejszy kapitał w przedsiębiorstwie, w który się inwestuje, a nie jako zasób. No, i ważne jest, żeby czerpać wiedzę z mądrości pracownika.

Myślę, że istotne jest również to, co powiedział pan profesor Jerzy Hausner: „Wartości zostały zinstrumentalizowane. Za wartościowe uznaje się tylko to, co jest wycenione rynkowo. Tymczasem firma to społeczność, w której kluczowe są procesy rozwojowe i kapitał intelektualny, nie tylko transakcje. Wartość to nie tylko cena”. I warto o tym pamiętać.

Wobec tego powinniśmy spełniać trzy rzeczy w przedsiębiorstwie: Budować i rozwijać przedsiębiorstwo na wartościach, skupiać pracowników wokół tych wartości, a także stworzyć z wartości przewagę konkurencyjną przedsiębiorstwa.

Jestem przekonany, że właśnie dzięki tym wartościom przedsiębiorstwa mogą tę przewagę konkurencyjną uzyskać.