Ekspertki SGH na sesji wiosennej Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy

Ekspertki udały się do Strasburga na zaproszenie posłów ukraińskiego parlamentu, członków delegacji Ukrainy w ZPRE.

Wśród kluczowych punktów sesji znalazły się: debata na temat wsparcia odbudowy Ukrainy, wystąpienie przewodniczącego Rady Najwyższej Ukrainy Rusłana Stefanczuka, debata na temat reżimu totalitarnego w Rosji, walki jej przywódcy Władimira Putina przeciwko demokracji i prześladowania oponentów politycznych w Rosji i na Białorusi. Podczas posiedzenia ZPRE omawiano także kwestie ekologiczne: politykę Rady Europy na rzecz środowiska naturalnego, w tym morskiego, a także tzw. proces z Rejkiawiku.

Zgromadzenie Parlamentarne Rady Europy przyjęło rezolucję wspierającą odbudowę Ukrainy. Wezwało państwa członkowskie, organizacje międzynarodowe i wszystkie zainteresowane strony do wspólnych wysiłków na rzecz przyspieszenia procesu odbudowy i zapewnienia pełnej rekompensaty za wieloaspektowe szkody spowodowane agresją rosyjską. ZPRE stwierdziło, że „państwo agresor, Federacja Rosyjska, ma obowiązek zapewnić pełną rekompensatę za szkody, straty i obrażenia spowodowane jej bezprawnymi działaniami, w tym zniszczeniem infrastruktury, utratą życia i trudnościami gospodarczymi", zgodnie z zasadami prawa międzynarodowego. 

Przedstawicielka Ukrainy w ZPRE dr Julija Owczynnykowa w wystąpieniu odnotowała, że „międzynarodowy fundusz powierniczy, w którym zostaną zdeponowane zamrożone rosyjskie aktywa państwowe, zostanie również wykorzystany do odnowienia środowiska naturalnego, strat środowiskowych i zielonej odbudowy, a zbrodnie wojenne przeciwko środowisku zostaną również uwzględnione w rejestrze strat pod auspicjami Rady Europy”.
Inna przedstawicielka Ukrainy w ZPRE dr hab. Lesia Zaburanna podkreśliła wagę podjętej rezolucji. „Wezwaliśmy wszystkie kraje, w których Federacja Rosyjska posiada rachunki, do podjęcia niezbędnych działań w celu zapewnienia przekazania tych aktywów mających odbudować infrastrukturę Ukrainy. Utworzenie bezstronnej i skutecznej komisji międzynarodowej, która rozpatrzy roszczenia Ukrainy (…) dotyczące odszkodowania za szkody spowodowane agresją Federacji Rosyjskiej, będzie sprzyjało przyspieszeniu dnia zwycięstwa Ukrainy”.

Proces odbudowy Ukrainy i jej integracji z rynkiem unijnym może być szansą dla polskich producentów z punktu widzenia ich uczestnictwa w realizacji inwestycji w branży rolno-spożywczej w Ukrainie. Tańszy import z Ukrainy nie zawsze musi być jednak niekorzystny dla polskiego sektora rolno-spożywczego. Dla podmiotów przetwórstwa spożywczego pojawi się możliwość dostępu do tańszej bazy surowcowej, co w warunkach ogólnego wzrostu kosztów produkcji, może być korzystne. W odniesieniu do surowców i półproduktów niewytwarzanych w kraju mogłoby to być nawet realizowane bez szkody dla polskiego rolnictwa, np. zastąpienie południowoamerykańskich dostaw półproduktów do produkcji pasz dostawami ukraińskimi. Nie ulega jednak wątpliwości, że ten kierunek inwestowania wiąże się z wysokim ryzykiem. Dla powodzenia takich inwestycji niezbędna jest poprawa warunków prowadzenia biznesu, a w szczególności poszanowanie praworządności i zmniejszenie korupcji w Ukrainie. Priorytetem dla Ukrainy oczywiście pozostaje zwycięstwo i osiągnięcie pokoju w Europie, kluczem do czego jest ogłoszona przez prezydenta Ukrainy Wołodymyra Zełenskiego tzw. formuła pokoju (dziesięciopunktowa propozycja zakończenia trwającej wciąż wojny na Ukrainie – red.).

Ponadto Rada Europy wzmacnia swoje działania na rzecz środowiska i w uznaniu prawa do zdrowego i bezpiecznego środowiska, które są integralną częścią praw człowieka. W ślad za tzw. procesem z Rejkiawiku, zainicjowanym na 4. szczycie Rady Europy w 2023 w stolicy Islandii, przyjęto raport i rekomendacje dla krajów członkowskich w zakresie polityki ekologicznej. Jak podkreślono, prawo do zdrowego środowiska jest wyjątkowe, ponieważ wykracza poza prawa jednostki i obejmuje także przyszłe pokolenia. Do odpowiedzialnej polityki morskiej wzywa także raport przygotowany przez Juliję Owczynnykową. 

ZPRE wzywa do odpowiedzialnej, skierowanej w przyszłość strategii europejskiej na rzecz środowiska, mórz i oceanów oraz podkreśla znaczenie wykorzystania istniejących standardów Rady Europy oraz rozwoju strategicznego zarządzania środowiskiem, w tym utworzenia specjalnego komitetu międzyrządowego i mechanizmu monitorowania. Konkretne i skoordynowane działania wzmocnią  wiarygodność i głos Rady Europy w polityce na rzecz środowiska i praw człowieka.

W ramach sesji wiosennej ZPRE odbyło się także uroczyste wręczenie Nagrody Muzealnej Rady Europy. Laureatem tego prestiżowego odznaczenia w 2024 r. zostało Muzeum Pamięci Sybiru w Białymstoku.