V edycja Edward Altman Lecture Series
W dniu 10 maja br., po rocznej przerwie, odbyła się V edycja Altman Lecture Series, która na żywo była transmitowana na kanale YouYube SGH. Prelegentami tegorocznej edycji byli: prof. Edward Altman – profesor emerytowany NYU Stern, doktor honoris causa SGH, twórca modeli bankructwa przedsiębiorstw, którego prace są znane na całym świecie zarówno w środowisku akademickim, jak i wśród praktyków biznesu; dr Mariusz Cholewa – prezes Biura Informacji Kredytowej, wiodącej instytucji infrastruktury informacyjnej sektora bankowego, oraz prezes ACCIS. Tematem przewodnim wydarzenia było znaczenie pandemii COVID-19 dla cyklu kredytowego z perspektywy rynków amerykańskiego i polskiego.
Profesor Altman przedstawił najważniejsze różnice pomiędzy sytuacją na amerykańskim rynku kredytowym przed wybuchem pandemii i po jej rozpoczęciu. Przed marcem 2020 r. można było mówić o występowaniu łagodnego cyklu kredytowego, chociaż niektóre niepokojące zjawiska stawały się coraz bardziej widoczne. Były nimi: narastanie zadłużenia przedsiębiorstw, wzrost znaczenia obligacji z ratingami BBB, istnienie globalnych zombie. Wybuch pandemii uwypuklił te problemy. Spółki zombie to przedsiębiorstwa, które są w stanie spłacać tylko odsetki, ale nie mogą spłacić zaciągniętych zobowiązań. Utrzymują się na rynku dzięki możliwości refinansowania zadłużenia. Po wybuchu pandemii zakończył się łagodny cykl kredytowy, otwierając okres recesji charakteryzującej się podwyższonym ryzykiem kredytowym. Według danych z kwietnia 2021 r. stopy niewypłacalności (default rates) i odzysku (recovery rates) znajdują się na średnim poziomie historycznym, zaś inne czynniki, w tym poziom premii za ryzyko, wskazują na łagodny cykl. Liczba wniosków o ogłoszenie upadłości (Chapter 11) w 2020 r. wśród dużych amerykańskich przedsiębiorstw była najwyższa od 2009 r. Prognozy na 2021 r. są jednak bardziej optymistyczne, co wynika m.in. z pakietów pomocowych. Profesor Altman podkreślił, że wiele spółek zombie stało się beneficjentami pakietów wsparcia, co umożliwiło im przetrwanie, ale nie zapewni ustabilizowania ich sytuacji finansowej. Przedstawił również trend zmian liczby spółek zombie w USA, we Francji i w Chinach, a także w Polsce, wykorzystując przy tym różne kryteria ich identyfikacji, w tym swój autorski wskaźnik Z-score.
Dr Mariusz Cholewa opisał sytuację na polskim rynku kredytowym, uwzględniając bogate dane posiadane przez BIK, które obejmują klientów indywidulanych i MŚP. W pandemicznym 2020 r. nieznacznie wzrosła wartość jedynie kredytów ratalnych, a jeden z największych spadków nastąpił w odniesieniu do pożyczek gotówkowych. Ze względu na efekt bazy w marcu 2021 r. odnotowano wzrost wartości udzielonych kredytów (w tym hipotecznych) i pożyczek. W przypadku pożyczek gotówkowych okres trwania umowy wzrósł o 1 rok, co może świadczyć o większej ostrożności udzielających finansowania i zadłużających się w ocenie potencjału do spłaty zobowiązań. Nakłada się na to jednak wzrost zainteresowania pożyczkami gotówkowymi na wyższe kwoty (powyżej 50 tys. zł).
Jak wskazują dane na koniec marca br., w Polsce jest zadłużonych ok. 47% dorosłej populacji, przy czym relatywnie częściej dotyczy to mieszkańców północnej i zachodniej Polski. Podobny rozkład geograficzny występuje w przypadku zaległości w spłacie (90 dni i więcej) – wśród mieszkańców województw zachodnich i północnych jest ich relatywnie więcej. Na jakość portfela kredytowego pozytywnie wpłynęły moratoria wprowadzone po wybuchu pandemii, z których skorzystało ok. 750 tys. klientów. Głównie były to moratoria zaproponowane przez sektor bankowy. Spośród innych interesujących wniosków należy wskazać, że najmniej korzystnie kształtuje się jakość portfela kredytowego odnośnie do zaangażowania na wysokie kwoty (w przypadku kredytów hipotecznych – powyżej 1 mln zł, zaś w przypadku kredytów konsumpcyjnych – powyżej 250 tys. zł). Dodatkowo, ponad 70% pożyczających poza sektorem bankowym posiada także zadłużenie w sektorze bankowym. Tendencje dotyczące przyrostu akcji kredytowej i jakości portfela w przypadku kredytów dla MŚP kształtowały się podobnie.
Zachęcamy do odwiedzenia strony internetowej www.sgh.waw.pl/altman-lectures/, na której jest zapis wydarzenia dostępny na YouTube, aby prześledzić pełną treść wystąpień, a także końcową dyskusję.
PROF. DR HAB. MAŁGORZATA IWANICZ-DROZDOWSKA, kierownik Katedry Systemu Finansowego, Kolegium Zarządzania i Finansów SGH
PROF. EDWARD ALTMAN, profesor emerytowany New York University Stern School of Business, doktor honoris causa SGH
DR MARIUSZ CHOLEWA, prezes Zarządu BIK
