Stanowisko Konferencji Rektorów Akademickich Szkół Polskich dotyczy rozporządzenia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego w sprawie rodzajów dokumentów poświadczających znajomość języka, w którym odbywa się kształcenie na studiach [Dokument nr 23/IX].
Prezydium Konferencji Rektorów Akademickich Szkół Polskich wyraża głębokie zaniepokojenie sytuacją uczelni w Polsce w kontekście rekrutacji cudzoziemców na studia po wejściu w życie ustawy z dnia 4 kwietnia 2025 r. o wyeliminowaniu nieprawidłowości w systemie wizowym (Dz.U. 2025 poz. 622), obowiązującej od 1 lipca 2025 r.
Zgodnie z przepisami ustawy - Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce, wprowadzonymi ustawą wizową, duża część cudzoziemców może zostać przyjęta na studia wyłącznie po udokumentowaniu znajomości języka, w którym prowadzone jest kształcenie, co najmniej na poziomie B2. Zgodnie z delegacją ustawową, rodzaje dokumentów potwierdzających znajomość języka ma określić rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Do chwili obecnej wspomniane rozporządzenie pomimo wcześniejszych zapewnień nie zostało opublikowane. Brak tego aktu wykonawczego powoduje paraliż procesu rekrutacji oraz niepewność prawną po stronie kandydatów i uczelni w zakresie akceptowalnych form potwierdzenia kompetencji językowych. Apelujemy do Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz Ministerstwa Spraw Zagranicznych o wypracowanie wspólnego stanowiska i pilne zakończenie prac prowadzących do wydania rozporządzenia w sprawie rodzajów dokumentów poświadczających znajomość języka, w którym odbywa się kształcenie na studiach. Takimi dokumentami powinny w szczególności być zaświadczenia o znajomości danego języka na poziomie B2 wydane przez uczelnię po przeprowadzeniu egzaminu oraz świadectwa ukończenia za granicą szkoły odpowiadającej szkole ponadpodstawowej w rozumieniu art. 2 pkt 2 lit. b ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe, w której było prowadzone nauczanie w danym języku obcym (casus native speakers).
Jesteśmy zaniepokojeni wyrażonym w toku procesu legislacyjnego stanowiskiem Ministerstwa Spraw Zagranicznych kwestionującym obiektywizm uczelni w procesie weryfikacji znajomości języka wykładowego studiów. Zakładanie apriori nieuczciwości wszystkich uczelni jest daleko idącym nadużyciem. Zwracamy uwagę, że w przypadku stwierdzenia naruszeń z tego tytułu, Minister właściwy do spraw szkolnictwa wyższego i nauki może podejmować działania przewidziane prawem i wyegzekwować od danej uczelni zaprzestania postępowania naruszającego prawo oraz usunięcia naruszenia.
Niepokój wzbudza także brak jasnych zasad traktowania kandydatów przyjętych na studia w procedurach wizowych. Nowe przepisy weszły w życie z dniem 1 lipca 2025 r., co oznacza, że do 30 czerwca 2025 r. uczelnie mogły przyjmować kandydatów na studia w oparciu o przepisy wcześniej obowiązujące. Tymczasem obserwujemy w praktyce konsularnej przypadki, w których kandydaci przyjęci przed 1 lipca 2025 r. traktowani są tak, jakby podlegali nowym wymogom.
Niezrozumiałe jest również kwestionowanie posiadanej przez kandydata decyzji kuratora oświaty w przypadkach wydania jej przez innego kuratora oświaty niż ten właściwy ze względu na siedzibę instytucji, do której ostatecznie przyjęto kandydata. Zwracamy uwagę, że często kandydaci składają dokumenty do więcej niż jednej uczelni w Polsce.
Rozumiemy konieczność przeciwdziałania nadużyciom w systemie wizowym, ale wskazujemy, że brak rozporządzenia wykonawczego oraz precyzyjnych przepisów przejściowych i praktycznych wytycznych powoduje chaos prawny i organizacyjny prowadzący do faktycznego ograniczenia dostępności studiów w Polsce dla legalnie rekrutowanych cudzoziemców. Działania te stoją w sprzeczności z dotychczasową polityką umiędzynarodowienia i zagrażają pozycji polskich uczelni na arenie międzynarodowej.
Przewodnicząca KRASP
prof. dr hab. Bogumiła Kaniewska
