Analiza danych, interpretacja statystyk związanych z rynkiem pracy oraz ich wykorzystanie w pracy doradcy zawodowego to praktyczne umiejętności, które można zdobyć w SGH na Studiach Podyplomowych „Nowoczesne doradztwo edukacyjne i zawodowe oparte na danych”.
Co to jest doradztwo zawodowe?
Doradztwo zawodowe wspiera osoby podejmujące decyzje dotyczące ścieżki kariery zawodowej i edukacji. Doradztwa wspiera identyfikację zainteresowań, predyspozycji, umiejętności oraz celów zawodowych, a także pozwala poznać bieżącą sytuację na rynku pracy.
Doradztwo działa na wielu etapach – edukacji, wejścia na rynek pracy czy zmiany zawodowej. W szkołach doradcy wspierają uczniów i ich rodziców w dokonywaniu wyborów edukacyjno-zawodowych, dostarczając informacji o wymaganiach związanych z zawodami/branżami. Później, doradcy zawodowi pomagają w tworzeniu dokumentów aplikacyjnych, przygotowaniu do rozmów kwalifikacyjnych oraz oferują wsparcie motywacyjne w decyzjach dotyczących zmiany lub rozwoju kariery.
Informacja, diagnoza kompetencji i udzielane porady pomagają znaleźć odpowiednią pracę, co wpływa na zadowolenie zawodowe, satysfakcję i ogólny dobrostan osób korzystających z porady doradcy. W skali makro działania tego rodzaju pomagają obniżyć bezrobocie, zmniejszyć luki kompetencyjne na rynku pracy i wspierają rozwój gospodarczy kraju.
Rynek wolnych miejsc pracy – gdzie szukać informacji?
Ocena potrzeb pracodawców powinna opierać się na analizie i interpretacji danych o popycie na pracę, ich treści i dynamice zmian. Na tej podstawie można dopasowywać profil kompetencyjny osób poszukujących pracy do wyzwań rynku pracy, a także pomóc optymalnie wykorzystać już istniejące i rozwijać nowe umiejętności.
Odpowiednie informacje znaleźć można w gotowych raportach, źródłach danych statystycznych oraz źródłach informacji o wakatach, np. w Centralnej Bazie Ofert Pracy, na portalach rekrutacyjnych czy w mediach społecznościowych. Ważna jest jednak właściwa interpretacja informacji. Poszczególne źródła mają swoją specyfikę, którą determinuje charakterystyka i rodzaj ogłaszanej pracy. Należy także uwzględniać perspektywę czasową analizy.
Zapotrzebowanie na umiejętności może wynikać ze zmian długofalowych (trwałych), koniunkturalnych oraz krótszych – sezonowych lub jednorazowych. Właściwa ocena trwałości popytu na pracę pozwala wskazać efektywność zaangażowania w proces poszukiwania pracy i podnoszenia kwalifikacji.
Zawód, kwalifikacja i umiejętności – kluczowe pojęcia
Podstawy pojęciowe są niezbędne do analizy większych zbiorów danych oraz posługiwania się informacją, np. treścią ogłoszenia o pracę, opisem zawodu lub programem szkolenia. Uporządkowane kategorie pojęć stanowią legendę mapy danych (ontologia), dzięki której wiemy jak łączyć ze sobą różne dane. Na legendę składają się: umiejętności, kwalifikacje, stanowiska pracy i zawody, a także relacje, jakie mogą zachodzić między nimi (Rys. 1).
Rys. 1. Prosta ontologia domeny „edukacja i praca” zorientowana wokół umiejętności.
Źródło: Wojciech Stęchły, materiały robocze Instytutu Badań Edukacyjnych.
Na co dzień wystarczy nam znajomość definicji najważniejszych pojęć i intuicja dotycząca powiązań między nimi. Ale skuteczne korzystanie z połączonych danych wymaga odpowiedzi na następujące pytania:
- Jakie są możliwe relacje między kwalifikacjami i zawodami?
- Na podstawie jakich kryteriów można stwierdzić, że dane stanowisko jest związane z określonym zawodem albo kierunkiem kształcenia?
- Czy kompetencje to złożone umiejętności?
Odpowiedzi na te pytania będą wpływały na wnioski wynikające z analizy danych, np. jakie będą rekomendowane kursy dla klienta, jak ocenione będzie zapotrzebowanie na pracowników w danym zawodzie.
Kompleksowość oraz dynamika zmian na rynku pracy powodują, że skuteczne doradztwo zawodowe powinno opierać się na umiejętności wykorzystania aktualnych, wszechstronnych i nowoczesnych źródeł danych o uczestnikach rynku pracy oraz odpowiadać na możliwości, jak i wyzwania współczesnego rynku pracy, np. różne metody poszukiwania pracy, wypalenie zawodowe.
Te i inne kwestie efektywnego doradztwa, z naciskiem na rozwijanie praktycznych umiejętności, są przedmiotem Studiów Podyplomowych „Nowoczesne doradztwo edukacyjne i zawodowe oparte na danych”.
Studia te mogą pomóc w zrozumieniu praktycznych aspektów doradztwa zawodowego, w szczególności w rozwoju umiejętności związanych z analizą danych, interpretacji statystyk związanych z rynkiem pracy oraz ich wykorzystania w pracy doradcy zawodowego.
Dr hab. Łukasz Arendt, prof. UŁ – ekonomista, nauczyciel akademicki, członek Komitetu Nauk o Pracy i Polityce Społecznej Polskiej Akademii Nauk kadencji 2020–2023. Specjalizuje się w badaniach rynku pracy, w szczególności w obszarze zmiany technologicznej na rynku pracy, a także w problematyce powiązań między edukacją a rynkiem pracy.
Mgr Jerzy Bielecki, IBE – doświadczony nauczyciel i doradca zawodowy. Zajmuje się badaniami edukacji, w szczególności edukacją zawodową i doradztwem zawodowym.
Dr hab. Ewa Gałecka-Burdziak, prof. SGH – ekonomistka, kierowniczka Studiów Podyplomowych Nowoczesne Doradztwo Edukacyjne i Zawodowe Oparte na Danych, naukowo zajmuje się m.in. tematyką łączenia osób poszukujących pracy oraz wolnych miejsc pracy.
Mgr Wojciech Stęchły, IBE, SGH – ekspert ds. kwalifikacji, szkolnictwa branżowego, jakości kształcenia. Współpracował przy rozwoju aplikacji dotyczących doradztwa, naukowo zajmuje się m.in. analizą uwarunkowań współpracy przedsiębiorstw i szkół zawodowych.
Dr hab. Robert Pater, prof. WSIiZ – ekonomista specjalizujący się w badaniach popytu na umiejętności i rynku wakatów, ze szczególnym uwzględnieniem ich zastosowań w praktyce gospodarczej i edukacyjnej.
