Badanie świadomości etycznej pracowników SGH – porównanie czterech edycji

W ankiecie udział wzięło 160 pracowników, najmniej ze wszystkich edycji badania. Mogło to być spowodowane dwoma czynnikami. Po pierwsze, ustawienia ankiety (ograniczenie do jednego wypełnienia na osobę) sprawiły, że ankieta automatycznie zwracała się do pracowników po imieniu, co u niektórych mogło wzbudzić niesłuszne obawy (na co kilka osób zwróciło uwagę w komentarzach), że mimo zapowiedzi nie jest anonimowa. Po drugie, nowością w tej edycji ankiety była część ewaluacyjna wartości i Kodeksu etyki, dodana w związku z kończącą się w sierpniu br. kadencją rzeczniczki etyki. Element ten wydłużył formularz, zmuszając do głębszej refleksji, na którą nie każdy mógł mieć ochotę (na co wskazuje liczba odpowiedzi udzielonych w otwartych pytaniach ewaluacyjnych).

Odsetek pracowników potrafiących wymienić wszystkie wartości SGH wzrósł od I edycji badania prawie trzykrotnie i wynosi obecnie 25%. W trakcie kolejnych edycji spadał odsetek pracowników znających większość wartości, zaś utrzymywał się na podobnym poziomie odsetek pracowników, którzy słyszeli, że mamy wartości, ale nie wiedzą, jakie one są. Wzrósł zaś do poziomu 2,5% odsetek pracowników, którzy nigdy o wartościach SGH nie słyszeli.

Odsetek pracowników korzystających z Kodeksu etyki SGH w codziennej pracy spadł nieco w stosunku do zeszłorocznej edycji i wynosi obecnie 21,25% (jest jednak nadal wyższy niż w dwóch pierwszych edycjach badania). Odsetek pracowników, którzy przejrzeli kodeks, ale nie korzystają z niego, jest najniższy ze wszystkich edycji badania i wynosi 45%. Wzrósł natomiast odsetek pracowników uważających, że kodeks jest potrzebny, ale nie mieli okazji się z nim zapoznać, do poziomu 21,25% (choć w II edycji badania był on nieznacznie wyższy). Wzrósł niestety zarówno odsetek pracowników nieznających tego dokumentu, jak i uważających, że jest on zbędny (oba wskaźniki wzrosły do poziomu 6,25% – najwyższego ze wszystkich edycji badania).

W porównaniu do III edycji badania wzrósł odsetek pracowników obserwujących nieetyczne zachowania w SGH zarówno wobec siebie (29% – najwyższy był on jednak w II edycji badania), jak i innych pracowników (36% – ponownie najwyższy był w II edycji). Spadł natomiast nieznacznie odsetek pracowników będących świadkami nieetycznych zachowań wobec studentów (4%).

Najczęściej wymieniane w badaniu nieetyczne zachowania wobec innych pracowników w SGH to: mobbing (14 wskazań, w poprzedniej edycji badania – 13), dyskryminacja (10, w poprzedniej edycji – 9), używanie niecenzuralnych słów (3), nadużywanie władzy (3), dyskredytowanie (3), krzyki (2), manipulowanie (2).

Najczęściej wymieniane w badaniu nieetyczne zachowania, które dotknęły pracowników osobiście to: mobbing (22 wskazania, w poprzedniej edycji badania – 10), dyskryminacja (12, w poprzedniej edycji – 11), używanie niecenzuralnych słów (2), krzyki (2), nieuczciwość (2), kłamstwo (2). Dwóch respondentów wskazało na mobbing i dyskryminację w CNJO.

Wymieniane w badaniu nieetyczne zachowania wobec studentów w SGH to: dyskryminacja (2 wskazania), mobbing, niewłaściwy język, krzyki, niestosowne żarty.

Podsumowując, negatywne zmiany zaobserwowane w IV edycji badania nie napawają optymizmem. Trudno jednak ocenić, na ile przedstawione negatywne zmiany są trwałe, zwłaszcza, że grupa respondentów była tak mała – na to pytanie odpowie dopiero kolejna edycja badania.
Nowym elementem w czwartej edycji badania była ewaluacja wartości i Kodeksu etyki, dodana w związku z kończącą się w sierpniu br. kadencją rzeczniczki etyki. Wyniki badania mogą stanowić punkt wyjścia do podjęcia prac nad procesem aktualizacji wartości i kodeksu przez nowego rzecznika/rzeczniczkę.

Zdaniem większości pracowników wartości SGH i ich definicje są aktualne (62,5% respondentów wyraziło taką opinię). Przeciwnego zadania było tylko 5,5% badanych, przy czym duży był odsetek niezdecydowanych.

Pracownicy uważający, że wartości wymagają zmiany (9 osób), wskazywali w tym kontekście przede wszystkim na wartość szacunek (35%) i współpracę (30%), dużo rzadziej na profesjonalizm i uczciwość (po 13%).

Niższy odsetek badanych pracowników uznał za aktualny Kodeks etyki (48%), przy czym odsetek pracowników uważających, że wymaga on zmiany, kształtował się na podobnym poziomie co w przypadku wartości (6%). Wyższy w tym kontekście był odsetek pracowników niemających zdania.

Pracownicy uważający, że Kodeks etyki wymaga zmiany (9 osób), wskazywali, że brakuje w nim następujących zagadnień:

• wolności jako wartości
• dotyczących stosowania sztucznej inteligencji
• zapisów o dobrym zachowaniu
• etycznej odpowiedzialności przełożonego wobec swoich podwładnych: bezwzględne nałożenie na dziekanów/dyrektorów obowiązku natychmiastowego zgłaszania wszelkich przejawów dyskryminacji, nierównego traktowania, mobbingu do JM Rektora jako naszego pracodawcy; konsekwencje dla szefów jednostek wobec bagatelizowania zgłoszeń pracowników; konkretne, rzeczywiste działania podejmowane przez komisje powoływane przez rektora w celu ochrony osób zgłaszających dyskryminację czy mobbing; bezwzględny zakaz omawiania kwestii prac komisji przez szefów jednostek z innymi pracownikami, bo skutkuje to kolejnym etapem mobbingu.

Dwie osoby w tym pytaniu zaznaczyły, że wartości i kodeks są jedynie deklaratywne („fikcja literacka”), nie są stosowane w praktyce („zamiatanie spraw pod dywan”).

Wszystkim, którzy zdecydowali się wziąć udział w tegorocznej edycji badania, bardzo dziękuję. Zachęcam Państwa do zaglądania na stronę Etyka w SGH (www.sgh.waw.pl/etyka-w-sgh), a przede wszystkim do korzystania z obowiązującego nas wszystkich Kodeksu etyki pracowników SGH, który wyjaśnia co dokładnie w praktyce oznaczają kluczowe wartości SGH: profesjonalizm, współpraca, uczciwość, szacunek i prawda. Korzystając z okazji, przypominam o zamieszczonym na platformie e-sgh.pl szkoleniu „Przeciwdziałanie mobbingowi, dyskryminacji i molestowaniu w organizacji” – pomoże ono Państwu zidentyfikować zachowania, których nie należy praktykować oraz którym należy mówić zdecydowane „nie”. Bo milczenie oznacza przyzwolenie.

DR EWA JASTRZĘBSKA, rzeczniczka etyki SGH