System szkolnictwa wyższego w Polsce stoi u progu wprowadzenia powszechnie uznawanych dyplomów elektronicznych. Wdrożenie e-dyplomów jako elementu ekosystemu rozwiązań dla cyfrowych usług publicznych było przedmiotem obrad spotkania eksperckiego zorganizowanego w formule okrągłego stołu, które odbyło się 19 września 2025 r. z inicjatywy Forum Administracji Akademickiej (FAA) w siedzibie Fundacji Rozwoju Systemu Edukacji. To wspólne spotkanie przedstawicieli uczelni, instytucji odpowiedzialnych za cyfryzację i rynku pracy uwidoczniło szeroki konsensus w zakresie potrzeby digitalizacji, a równocześnie pokazało, jak wiele wyzwań technicznych, prawnych i organizacyjnych niesie ta zmiana.
W spotkaniu brała udział silna reprezentacja SGH. Kanclerz SGH dr Marcin Dąbrowski przywołał pionierskie wprowadzenie przez SGH kwalifikowanej pieczęci elektronicznej do dyplomów. Cyfrowe dokumenty są wydawane studentom od roku akademickiego 2019/2020, co przyspiesza, upraszcza i automatyzuje proces uznawania dyplomów m.in. w postępowaniu rekrutacyjnym oraz dalszej edukacji. Dzięki temu już teraz absolwenci SGH kontynuujący kształcenie na studiach magisterskich SGH nie muszą osobiście składać dokumentów papierowych przy ponownej rekrutacji, gdyż uwierzytelnione kwalifikowaną pieczęcią cyfrowe odzwierciedlenie dyplomu jest wystarczające dla spełnienia tego kryterium formalnego.
Andrzej Langer z Centrum Technologii Informatycznych i Infrastruktury omówił istotę i przygotowania paneuropejskiego projektu DC4EU (Digital Credentials for Europe), który testuje rozwiązania techniczne i prawne pozwalające na wdrażanie, uznawanie i wymianę cyfrowych dyplomów oraz innych kwalifikacji na poziomie europejskim, m.in. w oparciu o blockchain i portfel tożsamości cyfrowej. Celem programu DC4EU jest budowa interoperacyjnego, bezpiecznego i transgranicznego ekosystemu cyfrowych poświadczeń, zgodnych z najnowszymi regulacjami unijnymi, co pozwoli na jeszcze bardziej płynne przemieszczanie się między rynkami pracy oraz instytucjami edukacyjnymi Unii Europejskiej. W projekcie tym SGH ma swój udział.
Wdrażanie dyplomów cyfrowych wymaga otwartości na dialog z interesariuszami, którymi są:
- uczelnie jako instytucje, które muszą dostosować tradycyjne procesy rekrutacji, dyplomowania i „analogowej” obsługi archiwalnej do cyfrowej logiki e-dyplomów;
- kandydaci na studia i absolwenci (a zatem kandydaci do pracy), którzy mają być beneficjentami tej usługi;
- oraz pracodawcy, którzy podobnie jak uczelnie będą korzystać z e-dyplomów do weryfikacji wykształcenia.
Istniejące obecnie ramy prawne umiarkowanie adaptują cyfrowy świat (wraz z charakterystycznymi tylko dla niego wyzwaniami) do wciąż analogowego/„papierowego” myślenia o dyplomach i procesów ich wydawania i archiwizowania. Jednym z kluczowych wyzwań jest określenie statusu i relacji wobec siebie dyplomu elektronicznego (i jego wydruku) oraz dyplomu w formie papierowej, a także dyplomu dostępnego w aplikacji mObywatel. Innym wyzwaniem jest pogodzenie wielości wzorów dyplomów wydawanych przez różne uczelnie z koniecznością utworzenia centralnego rejestru z określonym zestawem danych.
Problematyczne jest także pogodzenie potrzeby innowacyjności z chęcią hołdowania tradycji. Dyplom elektroniczny cechuje się wiarygodnością, weryfikowalnością (nie da rady wyrobić e-dyplomu „kolekcjonerskiego”) i dostępnością – można go będzie wydać niemalże natychmiast i załadować do cyfrowego portfela. Jednak dyplom papierowy niesie ze sobą pewien majestat, można go pokazywać rodzinie, a na poważnie – z pewnością niejeden pracodawca czy uczelnia na świecie będzie wymagał od kandydata papierowego dyplomu, a nie zestawu danych.
E-dyplomy, uznawane w międzynarodowym środowisku, stają się narzędziem zwiększającym konkurencyjność absolwentów europejskim i globalnym rynku pracy oraz edukacji. Jako współorganizatorki, z ramienia FAA, Okrągłego Stołu e-Dyplomowego cieszymy się, że nasza uczelnia jest w tym zakresie swoistą akuszerką innowacyjnych rozwiązań, z których wkrótce – jak tylko zakończone zostaną prace informatyczne i legislacyjne – korzystać będą nasi studenci.
prof. dr hab. Katarzyna Górak-Sosnowska, kierownik Zakładu Bliskiego Wschodu i Azji Środkowej w Instytucie Studiów Międzynarodowych SGH, Kolegium Ekonomiczno-Społeczne SGH; prezes Forum Administracji Akademickiej
zastępca kanclerza SGH Beata Mierzejewska
