Co to jest crowdfunding? Jak opisać swój projekt by przekonać darczyńców?

Crowdfunding oznacza finansowanie różnych projektów małymi kwotami, przez wiele nieznających się osób („społeczność”). Obecnie najwięcej zbiórek odbywa się za pośrednictwem internetu, który zdecydowanie ułatwia rozpowszechnianie informacji o organizowanym przedsięwzięciu.

Rodzaje crowdfundingu

Crowdfunding jest dość nowym zjawiskiem, a już wykształciło się jego kilka odmian. Jedną z form crowdfundingu jest crowdfunding charytatywny, przykładem którego może być zbiórka prowadzona przez Wielką Orkiestrę Świątecznej Pomocy.

Dynamicznie rozwija się także crowdfunding ekonomiczny, np. współudzielanie pożyczek przedsiębiorcom i osobom fizycznym, czy też finansowanie działalności spółek, w ramach nabywania w nich udziałów przez wielu inwestorów. Inną formą crowdfundingu jest też gromadzenie środków na tworzenie dzieł sztuki i projektów muzycznych, za co wpłacający otrzymują często, jako pierwsi wynik pracy twórcy.

Niedawno pojawił się crowdfunding polegający na wykupywaniu przyszłych przychodów z niezapłaconych faktur (odpowiednik faktoringu). W zależności od charakteru inicjatywy, wspierających nazywa się często darczyńcami, inwestorami, pożyczkodawcami, czy też nabywcami.

Technicznie zbiórki najczęściej organizowane są z pomocą platform crowdfundingowych – internetowych serwisów, które służą do przedstawienia projektów, przez osoby zgłaszające zapotrzebowanie na kapitał, gdzie fundatorzy mogą znaleźć komplet informacji potrzebnych do podjęcia decyzji, czy finansować dane przedsięwzięcie czy też nie.

W Polsce crowdfunding dopiero się rozwija

W wielu krajach, platformy podlegają specyficznej legislacji i nadzorowi. W Polsce dedykowana legislacja dopiero powstaje. W Stanach Zjednoczonych i w Europie Zachodniej crowdfunding ekonomiczny rozwija się już od ponad 10 lat.

W Europie, liderem jest Wielka Brytania, gdzie ta forma finansowania jest często wykorzystywana przez start-upy. W Europie kontynentalnej największy jest segment zbierania środków na pożyczki dla osób fizycznych. Porównując do reszty kontynentu możemy powiedzieć, że w Polsce crowdfunding dopiero raczkuje. Istnieje tylko kilka platform crowdfundingowych, więc rozwój jest jeszcze przed nami. Wspierany jest zarówno przez wciąż wzbogacane legislacje unijne, jak i działania podejmowane przez Komisję Nadzoru Finansowego na polu krajowym.

Crowdfunding w finansowaniu startupów

Crowdfunding, jako finansowanie działalności jest szczególnie korzystny dla startupów – początkujących przedsiębiorstw, które nie mają jeszcze historii swoich operacji, więc nie otrzymałyby kredytu bankowego. W tej formie mogą być finansowane projekty, charakteryzujące się różnym poziomem ryzyka, także te z bardzo wysokim – jeśli tylko znajdą się inwestorzy, spodziewający się stosownie wysokich korzyści.

Forma inwestycji

Patrząc z innej perspektywy, crowdfunding jest też interesującym segmentem, dla wszystkich mających wolne zasoby gotówki. Jeszcze kilka lat temu, inwestycje w startupy były niedostępne dla inwestorów indywidualnych, a większość takich projektów trafiała do wyspecjalizowanych funduszy inwestycyjnych.

Kampanie crowdfundingowe mają charakter otwarty, tj. kierowany do wszystkich zainteresowanych, osób fizycznych i prawnych.

Inwestycja w pojedynczą spółkę teoretycznie jest bardziej ryzykowana, niż w jednostkę uczestnictwa w funduszu, która już sama w sobie jest zdywersyfikowanym portfelem. Niemniej wyższe ryzyko wiąże się często ze zdecydowanie większą perspektywą zyskowności.

Jednocześnie możliwość inwestowania małych kwot pozwala zdywersyfikować własny portfel inwestycyjny (oraz jego ryzyko). To wszystko może być szczególnie kuszące dla osób, których nie satysfakcjonują obecnie proponowane przez banki przychody z lokat, jak 0,01% rocznie – szczególnie jeśli porównamy je z przychodami, z jakimi można się spotkać, w przypadku crowdfundingu pożyczkowego. W tej formie inwestycji, często oczekiwana stopa zwrotu z udzielanych pożyczek jest w dużej mierze przewidywalna, choć ryzyko jest dużo wyższe, niż w przypadku lokat.

Nie można zapominać o tym, że przychody od beneficjentów często charakteryzuje wysoka niepewność. Nie bez powodu, nie ubiegali się oni lub nie zostali zaakceptowani przez bank – przyczyną jest wyższe ryzyko ich projektów.

W odróżnieniu od lokat bankowych, środki zainwestowane w crowdfunding nie są zabezpieczane przez Bankowy Fundusz Gwarancyjny. Zatem inwestor może zarobić więcej, niż zakładając lokatę bankową lub kupując obligację Skarbu Państwa, ale także łatwiej może stracić zainwestowany kapitał.

Powinien on więc mieć wystarczającą wiedzę finansową oraz dobre rozeznanie rynku crowdfundingowego w swoim kraju i mieć na uwadze także np. reputację poszczególnych platform crowdfundingowych.

Jak przekonać inwestorów?

Przedsiębiorca chcący przekonać inwestorów do zainwestowania pieniędzy w jego projekt, powinien położyć nacisk na jego treściwą i interesującą prezentację. Ważnym elementem jest sama natura projektu – może być adresowany np. do osób zamieszkujących na danym terenie i zainteresowanych jego rozwojem, albo też do osób lubiących gry komputerowe, czy np. nowoczesną gastronomię.

Często społeczność i entuzjaści, zgromadzeni wokół projektu, jako pierwszi go wspierają. Autorzy projektu powinni także pamiętać, że poza zainteresowaniem samą inicjatywą, inwestorzy liczą też na korzyści pieniężne. Przedsiębiorca powinien więc, nie tylko ciekawe przedstawić swój projekt, ale też zrobić rzetelną symulację kosztów, perspektyw rozwoju oraz jasno określonych korzyści, zwłaszcza dla tych, którzy dostarczają swój kapitał.

Pierwsze doświadczenia możliwe już w SGH

W SGH, tego wszystkiego nauczyli się w ubiegłym roku akademickim studenci przedmiotu Crowdfunding – innowacja finansowa i instytucjonalna. W ramach wykładu, nie tylko poznali cechy crowdfundingu, ale zdobyli też pewne doświadczenie praktyczne. Zadaniem małych grup projektowych było utworzenie i przedstawienie własnego wymyślonego projektu i zebranie od pozostałych kolegów wirtualnych pieniędzy. Projekty były naprawdę ciekawe, a praca nad nimi pouczająca.

Studenci wykazali się dużą pomysłowością i m. in. opracowali projekty dla inwestowania w innowacyjne automaty paczkowe, w smakowe kapsułki do nakładania na papierosy, w utworzenie browaru czy winnicy, w produkcję prętów zbrojeniowych z kompozytów, czy też w automat śledzący daty przydatności do spożycia, produktów znajdujących się w lodówce. Jedna z grup pomyślała o zainwestowaniu w aplikację obsługującą adopcje zwierząt (powiązaną z zarobkowaniem poprzez własny sklep internetowy). Pojawiły się też propozycje różnego rodzaju gier i użytecznych aplikacji. Tematy nie były narzucane, a studenci mieli w tym zakresie pełną swobodę. Mieli też pełną dowolność, w dobieraniu się w grupy (co w warunkach ograniczeń kontaktu spowodowanych koronawirusem nie było proste). Tak więc, mogli się oni oprzeć na własnych wiadomościach, zainteresowaniach i pasjach, ale musieli pamiętać o potrzebach inwestorów – a więc o pozyskaniu odpowiedniego zwrotu z zainwestowanych pieniędzy. Tego pilnował nasz konsultant – praktyk crowdfundingu.

Wyniki przeszły oczekiwania. Niektóre projekty nadawałyby się, po niewielkim przepracowaniu i sprawdzeniu możliwości technicznych, do publikacji na rzeczywistej platformie crowdfundingowej. Studenci „złapali melodię” crowdfundingu i będą mogli wykorzystać zdobyte doświadczenie w przyszłej pracy.

PROF. DR HAB. MARIA LISSOWSKA,
profesor w Zakładzie Ekonomii Instytucjonalnej i Politycznej,
w Katedrze Ekonomii II,
Kolegium Gospodarki Światowej

MGR PIOTR MAJEWSKI,
doktorant SGH, dyrektor zarządzający platformą crowdfundingową FindFunds.pl, która jest jedną z pierwszych i największych w Polsce, zajmujących się crowdfundingiem udziałowym wspierającym startupy. Jest także członkiem zespołu pracującego nad powstaniem zespołu dobrych praktyk crowdfundingu dla rynku polskiego, który powstaje przy współpracy z Komisją Nadzoru Finansowego oraz Konferencją Przedsiębiorstw Finansowych w Polsce.