W ubiegłym roku 45-lecie pracy naukowej i swoje 70. urodziny obchodził prof. Marek Bryx. Wiele lat temu jako studenci kierunku finanse i bankowość uczęszczaliśmy na prowadzone przez niego seminarium magisterskie, co ze względu na prostudenckość, zaangażowanie i wiedzę naszego promotora było bardzo wartościowym doświadczeniem.
Chcąc wnieść mały merytoryczny wkład w jubileusz, oprócz wzięcia udziału w powiązanej z nim konferencji naukowej „Budować – Myśleć – Mieszkać”, zorganizowanej w czerwcu 2023 r. przez zespół Katedry Miasta Innowacyjnego, postanowiliśmy również napisać artykuł naukowy, który połączyłby SGH z pasją prof. Bryxa, czyli rynkiem mieszkaniowym.
Pomysł na temat podsunęło nam zapytanie Houses of the Oireachtas (parlamentu Irlandii), skierowane w 2022 r. w ramach Europejskiego Centrum Badań i Dokumentacji Parlamentarnej (European Centre for Parliamentary Research and Documentation, ECPRD) do parlamentów państw członkowskich UE i Zjednoczonego Królestwa, dotyczące uregulowania w tych państwach kwestii minimalnej powierzchni nowych mieszkań. Uznaliśmy, że jest to bardzo ciekawe zagadnienie ze względu na obowiązujący w Polsce od 2018 r. przepis, zgodnie z którym nowe mieszkanie powinno mieć powierzchnię użytkową nie mniejszą niż 25 m2, zwłaszcza w kontekście toczącej się dyskusji o mikromieszkaniach, „patodeweloperce” i bardzo trudnej sytuacji młodych ludzi na warszawskim rynku mieszkaniowym. Postanowiliśmy zapytać o opinię na temat tego przepisu studentów SGH.
Badanie ilościowe z wykorzystaniem kwestionariusza ankiety zrealizowaliśmy w roku akademickim 2022/2023 między 15 kwietnia a 24 czerwca 2023 r. w 19 grupach studenckich na ostatnich zajęciach lub egzaminach w sesji letniej. Było to możliwe dzięki pomocy 14 wykładowców, którzy prowadzili zajęcia dla studentów studiów pierwszego i drugiego stopnia (licencjackich i magisterskich) różnych rodzajów i lat studiów, co określiło strukturę próby. Otrzymaliśmy 722 kompletnie wypełnione ankiety (597 w wersji papierowej i 125 w wersji elektronicznej). W badaniu wzięło zatem udział ok. 7,5% badanej populacji studentów SGH (7,8% w przypadku studiów stacjonarnych i 7,1% – studiów niestacjonarnych). Szczegółowe dane o próbie wraz z wynikami badania przedstawiliśmy w artykule opublikowanym w numerze 4(76)/2023 kwartalnika „Studia BAS”. Zapraszamy do jego lektury wszystkich czytelników „Gazety SGH” zainteresowanych tematem mikromieszkań oraz czynnikami wpływającymi na poglądy studentów SGH na budowę tego typu lokali1. W niniejszym artykule chcielibyśmy natomiast przedstawić podstawowe dane o aktualnej sytuacji mieszkaniowej i dochodowej studentów SGH, których dostarczył nasz projekt.
POŁOWA WYNAJMUJE
W semestrze letnim roku akademickiego 2022/2023 prawie połowa studentów SGH (49,7%) wynajmowała mieszkania lub domy (wykres 1)2, trochę częściej wynajmującymi byli studenci studiów niestacjonarnych (52,3%) niż stacjonarnych (47,7%). We własnych mieszkaniach (domach) mieszkało 22,4% studentów, najwięcej na najliczniejszym ostatnim roku studiów (31,6%)3. W ich przypadku różnica między studentami studiów niestacjonarnych a tymi studiującymi w trybie stacjonarnym była jeszcze większa (odsetki wynosiły odpowiednio 27% i 19%). Najbardziej prawdopodobnym wytłumaczeniem jest to, że znacznie więcej studentów z tej pierwszej grupy pracuje, a zatem osiągają oni przeciętnie wyższe dochody. Dzięki temu wcześniej zaczynają generować nadwyżki finansowe i mają wyższą zdolność kredytową, co pozwala im na zakup nieruchomości. Z kolei studenci studiów stacjonarnych (24,1%) częściej niż ich studiujący w trybie niestacjonarnym koledzy (19,1%) mieszkali z rodzicami lub opiekunami prawnymi. W ubiegłym roku akademickim SGH była najprawdopodobniej także uczelnią o najniższym odsetku (2,7%) studentów mieszkających w domach studenckich spośród wszystkich uczelni publicznych w Warszawie4. Byli to głównie studenci studiów stacjonarnych pierwszego stopnia.
Brak jest większych różnic w kwestii miejsca zamieszkania kobiet i mężczyzn. Czynnikiem różnicującym są natomiast uzyskiwane dochody. We własnych mieszkaniach (domach) mieszkała bowiem ponad połowa (51%) najlepiej zarabiających studentów SGH (powyżej 10 tys. brutto w roku poprzedzającym badanie), a tylko 2% z nich mieszkało z rodzicami. Trochę zaskakuje z kolei to, że we własnych mieszkaniach (domach) mieszkało również 18,6% studentów nieosiągających dochodów.
ZDECYDOWANA WIĘKSZOŚĆ PRACUJE
Dane potwierdzają, że aktywność zawodowa i dochody studentów zwiększają się z każdym rokiem studiów. Zdecydowana większość (86,5%) studentów SGH w roku poprzedzającym badanie (2022) uzyskała dochody z pracy (świadczonej w dowolnej formie prawnej), a w przypadku 9,9% z nich były to dochody przekraczające 10 tys. zł brutto miesięcznie. Studenci studiów niestacjonarnych zarabiają przy tym zdecydowanie lepiej niż ich koledzy na studiach stacjonarnych (w 2022 r. 58,3% z nich uzyskało dochody od 5 tys. zł do 10 tys. zł brutto, a 18,7% – powyżej 10 tys. zł, podczas gdy w przypadku studentów studiów stacjonarnych te odsetki wynosiły odpowiednio 28,1% i 3,4%). Kobiety trochę częściej niż mężczyźni podejmowały pracę w trakcie studiów, za to ich koledzy wyraźnie częściej uzyskiwali w tym czasie dochody powyżej 10 tys. zł.
Chcielibyśmy bardzo podziękować wszystkim studentom za udział w badaniu, koleżankom i kolegom za możliwość jego realizacji na ich zajęciach i egzaminach, pracownikom Biura Rektora za udostępnione dla celów porównawczych dane statystyczne o studentach, a redakcji „Gazety SGH” − za możliwość podzielenia się zaprezentowanymi danymi z czytelnikami.
DR ADRIAN GRYCUK, Zespół Oceny Skutków Gospodarczych, Biuro Ekspertyz i Oceny Skutków Regulacji, Kancelaria Sejmu
DR PIOTR RUSSEL, Zakład Finansów Przedsiębiorstwa, Instytut Finansów, Kolegium Zarządzania i Finansów SGH
1A. Grycuk, P. Russel, Minimalna powierzchnia użytkowa nowych mieszkań w Polsce w ocenie studentów Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie, „Studia BAS” 2023, nr 4(76), s. 123−148, https://orka.sejm.gov.pl/WydBAS.nsf/0/3685E0A0047D90E7C1258AB7002CA09E/… [dostęp: 22.03.2023 r.].
2Przy czym z innych badań wynika, że duży odsetek studentów wynajmuje mieszkania nie samodzielnie, ale wspólnie z innymi osobami. Zob. np. W. Przypaśniak, K. Sawczuk, Studenci na rynku nieruchomości. Raport 2023, Centrum AMRON, Warszawa 2023, s. 14.
3W SGH istnieje duże zróżnicowanie liczebności studentów na poszczególnych latach i rodzajach studiów (te dane przedstawiliśmy w tabeli 2 w artykule opublikowanym w „Studiach BAS”), o czym należy pamiętać przy interpretacji wyników badań wykorzystujących średnią ważoną. W roku akademickim 2022/2023 studenci ostatniego roku studiów drugiego stopnia stanowili nieproporcjonalnie duży odsetek wszystkich studentów SGH pierwszego i drugiego stopnia, bo aż 32,7%. Głównym tego powodem jest ujmowanie w danych dla tego roku dużej grupy studentów, którzy przedłużają termin złożenia pracy magisterskiej i jej obrony.
4Wyniki badania są spójne z oficjalnymi danymi na ten temat: w ubiegłym roku akademickim 9619 studentów pierwszego i drugiego stopnia miało do dyspozycji tylko 250 miejsc w jedynym czynnym w tamtym czasie domu studenckim uczelni (DS Sabinki). Korzystają oni jednak także z prywatnych akademików w Warszawie, o czym napisał w komentarzu jeden z respondentów.
