W czerwcu br. SGH opublikowała we współpracy z Amerykańską Izbą Handlową w Polsce (AmCham) raport Firmy amerykańskie w Polsce. Kapitał dla rozwoju i bezpieczeństwa, przestawiający działalność firm z udziałem kapitału amerykańskiego w naszym kraju.
Raport wskazuje, że wartość inwestycji firm amerykańskich w Polsce wynosi 26 mld dolarów i stanowi 12% wszystkich inwestycji zagranicznych w Polsce. Firmy amerykańskie to druga, po przedsiębiorstwach niemieckich, najważniejsza grupa inwestorów zagranicznych. W ostatnich latach pojawiają się nowe firmy, w usługach biznesowych, logistyce oraz IT. W latach 2010–2021 dynamika napływu do Polski inwestycji amerykańskich była o 50% wyższa niż napływ inwestycji zagranicznych ogółem.
Oprócz tego wiele przedsięwzięć finansowanych jest z wypracowanych zysków – dzięki reinwestycjom rozwijają się m.in. centra usług wspólnych.
Całkowite zatrudnienie w firmach z udziałem kapitału amerykańskiego w Polsce wynosi 327 tys., a co czwarte miejsce pracy powstało po 2018 r. W zatrudnieniu dominują firmy usługowe. Największym pracodawcą wśród firm amerykańskich nie jest często kojarzony jako największy pracodawca – McDonald’s. Firma ta ma w 70% placówki franczyzowe, których nie uwzględnia się w działalności korporacji. Pierwsze miejsce na liście pracodawców w Polsce zajmuje firma Amazon. Warto jednak bliżej przyjrzeć się tworzonym miejscom pracy – tu najdynamiczniej rośnie zatrudnienie w usługach biznesowych. Amerykańskie firmy są najliczniejszą grupą zagranicznych inwestorów i pracodawców w tej branży.
FIRMY AMERYKAŃSKIE W POLSCE
* z wyłączeniem bankowości
Źródło: Firmy amerykańskie w Polsce. Kapitał dla rozwoju bezpieczeństwa, AmCham/SGH, 2023.
W raporcie podkreślono, że wyróżnikiem tych inwestycji jest większe zróżnicowanie branżowe niż wszystkich inwestycji zagranicznych, które koncentrują się w usługach oraz w handlu: amerykańskich – 50% jest w przemyśle, a wszystkich BIZ – 36% w przemyśle. Największe aktywa w przemyśle posiadają firmy z branży motoryzacyjnej i lotniczej.
Polska jest ważnym miejscem na mapie lokalizacji biznesu amerykańskiego w Europie Środkowej i Wschodniej. W naszym kraju znajduje się ¼ wszystkich inwestycji amerykańskich ulokowanych w regionie EŚW. W niektórych branżach Polska przejęła nawet wszystkie projekty inwestycyjne amerykańskich inwestorów lokalizowane w tej części Europy. Dla przykładu są to produkcja żywności czy produkcja metali.
Najliczniejszą pod względem liczby firm branżę wśród firm amerykańskich stanowi działalność związana z oprogramowaniem, w której operuje 137 przedsiębiorstw. Firmy w tym sektorze poszukują w Polsce przede wszystkim wysoko wykwalifikowanych pracowników.
STRUKTURA GŁÓWNYCH RODZAJÓW DZIAŁALNOŚCI WEDŁUG WARTOŚCI AKTYWÓW, PRZYCHODÓW, INWESTYCJI I ZATRUDNIENIA (W PROC.).
Źródło: Firmy amerykańskie w Polsce. Kapitał dla rozwoju bezpieczeństwa, AmCham/SGH, 2023.
Prawie 80% inwestycji firm amerykańskich w Polsce zlokalizowanych jest w czterech województwach: mazowieckim, małopolskim, podkarpackim i wielkopolskim. Wraz ze śląskim, łódzkim i dolnośląskim grupa ta obejmuje ponad 97% inwestycji amerykańskich w Polsce. Największą więc koncentrację kapitału mamy w regionie centralnym, południowym i południowo-zachodnim.
Zatrudnienie w firmach amerykańskich w Polsce jest znacznie mniej skoncentrowane niż inwestycje, aktywa czy przychody. Nieco ponad jedna trzecia miejsc pracy znajduje się w województwie mazowieckim, ale drugie tyle znajduje się w województwach wielkopolskim, małopolskim i dolnośląskim.
Publikacja wskazuje pewne kierunki, jeśli chodzi o inwestycje w przyszłości. Napływowi kapitału amerykańskiego do naszego kraju sprzyjać będzie na pewno potrzeba transformacji energetycznej, a firmy związane z rozwojem technologii alternatywnych źródeł (wodór, atom) i magazynowaniem energii będą obecne wśród inwestorów.
Poza tym utrzyma się napływ inwestycji w branży IT oraz usług biznesowych, ponieważ utrzymujemy swoje przewagi, jeśli chodzi o rynek pracy, choć coraz częściej inwestorzy biorą pod uwagę dostępność i kwalifikacje pracowników, a rzadziej koszty.
Obecna wartość kapitału amerykańskiego w Polsce to zaledwie 0,65% inwestycji podmiotów z USA w Europie, która jest dla firm amerykańskich najważniejszym miejscem na świecie, jeśli chodzi o lokalizację biznesu. Jest tu ponad cztery razy więcej inwestycji amerykańskich niż w Azji. Można więc oczekiwać, że w przyszłości Polska będzie ważnym rynkiem dla firm amerykańskich, a ich zaangażowanie kapitałowe w regionie EŚW wzrośnie w efekcie realizacji przez Stany Zjednoczone strategii przeciwdziałania dominacji Chin przez rozwój współpracy transatlantyckiej i zastąpienia dostaw od producentów azjatyckich, przede wszystkim chińskich, sieciami dostawców europejskich, w tym z Polski. W tym kontekście, w odniesieniu do inwestycji amerykańskich w Europie, a także w Polsce, pojawia się termin „friendshoring”.
Ponadto, po zakończeniu wojny w Ukrainie będziemy mieli szansę na zagospodarowanie strumieni kapitału na odbudowę, ponieważ ze względu na korupcję środki finansowe w ograniczonym zakresie płynąć będą bezpośrednio do Ukrainy. Inwestycje „frontowe” mogą więc mieć bezpieczny przyczółek w Polsce.
Dla polsko-amerykańskiej współpracy inwestycyjnej najistotniejsza jest przede wszystkim stabilność otoczenia biznesowego, a w szczególności stabilność regulacyjna. Przewidywalność prawa, możliwość wdrażania nowych przepisów z odpowiednim wyprzedzeniem oraz udział przedstawicieli biznesu w konsultacjach legislacyjnych to elementy, które decydują o tym, czy inwestować w danym kraju. Na te uwarunkowania zwracają uwagę firmy zrzeszone w Amerykańskiej Izbie Handlowej w Polsce.
DR HAB. ELIZA PRZEŹDZIECKA, prof. SGH, dyrektor Instytutu Ekonomii Międzynarodowej, Kolegium Gospodarki Światowej SGH
