Innowacje w e-zdrowiu stały się inspiracją do zainicjowania współpracy w przygotowaniu badania międzynarodowego, które przeprowadzono w Czechach, Finlandii, Niemczech, Polsce w grudniu 2023 roku we współpracy z ARC Rynek i Opinia, na łącznej próbie 3594 respondentów, techniką CAWI. Innowacje w usługach e-zdrowia przekształcają tradycyjne modele opieki zdrowotnej, bezpośrednio wpływając na konsumentów-pacjentów, którzy stają się bardziej zaangażowani i świadomi w zarządzaniu swoim zdrowiem. Coraz bardziej zaawansowane rozwiązania technologiczne sprzyjają powstawaniu innowacji w usługach e-zdrowia, wpływając na poprawę dostępności, jakości i wydajności usług zdrowotnych.
Dostrzegając te zmiany prof. dr hab. Anna Dąbrowska (SGH), dr hab. Katarzyna Szalonka, prof. Uniwersytetu Wrocławskiego, dr Alicja Fandrejewska (Uniwersytet Warszawski) i dr Elżbieta Stańczyk (UWr) podjęły wspólne badanie o zasięgu międzynarodowym, którego celem było rozpoznanie różnorodnych innowacyjnych rozwiązań, które mogą poprawić życie pacjentów i wspierać zarządzanie zdrowiem.
Wyniki badań posłużyły do opublikowania dwóch monografii w wydawnictwie Routledge Taylor & Francis Group.
Pierwsza monografia – Consumer and Innovations in e-Health Services. Examples of European Countries autorstwa A. Dąbrowska, A. Fandrejewska, E. Stańczyk i K. Szalonka – przedstawia istotne aspekty związane z wdrażaniem innowacji technologicznych na rynku e-zdrowia. Autorki dokonały analizy innowacji technologicznych, które zostały wdrożone w ostatniej dekadzie XXI wieku. Na podstawie wyników badania międzynarodowego (Estonia, Finlandia, Polska, Hiszpania) dokonały analizy porównawczej poziomu znajomości innowacyjnych narzędzi e-zdrowia przez pacjentów i zidentyfikowały bariery we wdrażaniu nowych rozwiązań technologicznych, które przyczyniają się do lepszego zdrowia i dłuższego życia w wybranych krajach europejskich.
Monografia składa się z czterech rozdziałów. W pierwszym rozdziale „Sytuacja opieki zdrowotnej w Europie” omówiono czynniki wpływające na stan zdrowia populacji europejskiej oraz ofertę i jakość usług. W drugim rozdziale „Innowacje w elektronicznych usługach zdrowotnych” przedstawiono rolę cyfrowego zdrowia jako innowacji społecznej, koncentrując się na wpływie nowoczesnych technologii informacyjno-komunikacyjnych na dostępność, jakość i inkluzywność opieki zdrowotnej. W rozdziale trzecim „Zachowania konsumentów w wybranych krajach europejskich wobec innowacyjnych usług e-zdrowia”, na podstawie własnych badań empirycznych, przeprowadzono analizę porównawczą zachowań konsumentów na rynku e-zdrowia w wybranych krajach europejskich oraz poziomu akceptacji i barier we wdrażaniu narzędzi e-zdrowia. Rozdział czwarty „Wytyczne dotyczące rozwoju usług e-zdrowia” poświęcony jest kierunkom rozwoju e-zdrowia.
Druga monografia – E-Phatmaceutical Care and E-Health Operacional Framworks autorstwa K. Szalonka, A. Dąbrowska, M. Jabłoński, M. Drozd, A. Fandrejewska, E. Stańczyk i K. Żak – porusza bardzo aktualne zagadnienia związane z cyfryzacją systemów opieki zdrowotnej, przedstawiając przegląd narzędzi, modeli i regulacji prawnych, które zmieniły się i nadal wpływają na sektor ochrony zdrowia w ostatnich latach. Stanowi ona studium wpływu nowoczesnych technologii na sposób świadczenia usług i jakość usług oferowanych w systemach opieki zdrowotnej zarówno medycznej, jak i farmaceutycznej.
Autorzy podjęli próbę stworzenia modelowego podejścia do wykorzystania cyfryzacji, które może służyć integracji rozproszonych podmiotów w systemie opieki zdrowotnej. Ma to na celu poprawę jakości usług medycznych oraz skrócenie czasu ich realizacji. Ważne jest również wykorzystanie sztucznej inteligencji w diagnozowaniu jednostek chorobowych.
Monografia składa się z pięciu rozdziałów. W rozdziale pierwszym „Mechanizmy funkcjonowania rynku medycznego i farmaceutycznego” autorzy dokonali analizy wpływu Internetu i innowacji cyfrowych na dostawców usług medycznych i farmaceutycznych, podkreślając znaczenie regulacji prawnych w zapewnieniu bezpieczeństwa danych pacjentów.
W rozdziale drugim „Ochrona danych osobowych w koncepcji modelu systemu e-zdrowia” skoncentrowali się na konsekwencjach rozporządzenia EHDS dla administratorów danych oraz na sposobach wzmocnienia ochrony prywatności w kontekście cyfrowego systemu opieki zdrowotnej. Zwrócili uwagę na potrzebę zrównoważenia wymogów prawnych z efektywnością operacyjną systemów e-zdrowia oraz na etyczne implikacje związane z zarządzaniem danymi wrażliwymi.
Rozdział trzeci „Technicyzacja medycyny i cyfryzacja usług medycznych i farmaceutycznych” przedstawia podstawowe zasady wdrażania technologii cyfrowych w medycynie i farmacji, w tym wykorzystanie robotów farmaceutycznych i sztucznej inteligencji. Autorzy omawiają również wyzwania związane z interakcją człowiek–maszyna oraz potencjalne ryzyka związane z dehumanizacją opieki zdrowotnej. Zwrócono uwagę na rolę edukacji i szkolenia personelu medycznego w procesie wdrażania nowych technologii.
W rozdziale czwartym „Instrumenty e-zdrowia” przedstawiono wyniki międzynarodowych badań ankietowych dotyczących postaw konsumentów wobec innowacyjnych narzędzi e-zdrowia, takich jak telemedycyna i platformy mobilne. Autorzy przedstawiają zarówno zalety, jak i wady tych narzędzi, podkreślając znaczenie badań empirycznych dla dalszego rozwoju sektora e-zdrowia. Poruszane są również kwestie związane z dostępnością narzędzi e-zdrowia dla osób starszych oraz mieszkańców obszarów wiejskich.
W rozdziale piątym „Telefarmacja” autorzy omawiają korzyści i wyzwania związane z usługami telefarmaceutycznymi, wskazując na potencjał zwiększenia dostępności farmaceutów oraz poprawy opieki interdyscyplinarnej. Szczególną uwagę zwrócono na aspekty prawne i organizacyjne, które determinują skuteczność wdrażania telefarmacji w różnych systemach opieki zdrowotnej. Autorzy podkreślają znaczenie zaufania pacjentów do usług świadczonych w modelu zdalnym.
Warto podkreślić, że wyniki badania międzynarodowego zawierają praktyczne rekomendacje dotyczące wdrażania technologii cyfrowych, które mogą być przydatne dla decydentów politycznych oraz menedżerów służby zdrowia. Obie monografie są dostępne w Bibliotece Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie. Osobom zainteresowanym życzę miłej lektury.
Prof. dr hab. Anna Dąbrowska, Katedra Badań Zachowań Konsumentów, Instytut Zarządzania, Kolegium Zarządzania i Finansów SGH
