Mgr Michał Kulbacki laureatem XXIV Konkursu im. prof. Wincentego Stysia

Państwowe fundusze majątkowe – ważne narzędzie antykryzysowej polityki gospodarczej

Państwowe fundusze majątkowe (PFM; sovereign wealth funds, SWF) w najprostszym ujęciu są publicznymi funduszami inwestycyjnymi, których celem jest lokowanie powierzonych im środków w długim horyzoncie czasowym. Stanowią one jedną z najważniejszych kategorii inwestorów instytucjonalnych na świecie. Zgodnie z danymi SWF Institute, na koniec 2021 r. wartość aktywów znajdujących się w ich zarządzaniu wyniosła prawie 10 mld USD. To oznacza, że zarządzają aktywami ok. dwukrotnie większymi niż fundusze hedgingowe oraz trzykrotnie większymi niż fundusze typu private equity. Największy na świecie PFM – Norway Government Pension Fund Global zarządza aktywami, których wartość przekracza 1,3 mld USD i jest jednym z największych na świecie akcjonariuszy – posiada akcje ok. 9,2 tys. spółek w ponad 70 krajach.

Dlaczego państwa decydują się na tworzenie państwowych funduszy majątkowych? Motywy powstawania tych funduszy są zróżnicowane i aby je zrozumieć trzeba spojrzeć na źródła pochodzenia ich kapitału. Pierwszym są dochody z eksploatacji surowców naturalnych, w szczególności ropy naftowej, gazu ziemnego oraz metali, które są przekazywane w celu tworzenia oszczędności na wypadek silnego spadku ich cen na rynkach światowych, a także wyczerpania się ich złóż w przyszłości. Fundusze powstałe z dochodów z surowców określane są funduszami surowcowymi. Drugim źródłem są dochody niezwiązane z surowcami, np. część środków z rezerw walutowych kraju, a także dochody z prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych czy z wybranych podatków. Są one przekazywane do PFM w celu bardziej efektywnego zarządzania w długim okresie, co zwykle oznacza realizację ważnych z perspektywy państwa celów, np. inwestycji w sektorach gospodarki uznawanych za strategiczne (infrastruktura, energetyka, przemysł high-tech, itp.). Tego typu fundusze określane są funduszami niesurowcowymi. W przypadku obu rodzajów PFM ważnym celem jest także uzyskiwanie wysokich stóp zwrotów z zarządzanych aktywów.

PFM stanowią zatem element polityki gospodarczej państwa, a przykłady z wielu krajów posiadających takie fundusze pokazują, że są one wykorzystywane jako element polityki w czasach kryzysów gospodarczych. Celem pracy magisterskiej mojego autorstwa była analiza możliwości ich wykorzystania, w szczególności w ramach polityki antykryzysowej. Zastosowana została autorska metoda Pięciokąta potencjału makroekonomicznego (PPM), który pozwala na ocenę potencjału wykorzystania istniejących w danym kraju państwowych funduszy majątkowych w warunkach kryzysu gospodarczego. Pozwala także na analizę zmian tego potencjału w czasie i porównań pomiędzy krajami. W pracy przeprowadzone zostało badanie dla lat 2015–2019 na próbie 32 państw, w których łącznie funkcjonowało 69 PFM (które w sumie zarządzały ponad 85% aktywów wszystkich PFM na świecie).

Analiza wykazała, że potencjał PFM w całej analizowanej grupie państw w tym okresie pozostawał na podobnym poziomie, jednak w części przypadków istotnie się zmieniał. Największy potencjał makroekonomiczny PFM osiągnęły Norwegia, Timor Wschodni oraz Zjednoczone Emiraty Arabskie. Z kolei najmniejszy potencjał cechował Angolę, Nigerię oraz Rwandę. Analiza pokazała również, że fundusze surowcowe cechowały się wyraźnie wyższym potencjałem niż fundusze niesurowcowe. Pokazuje to, że środki zgromadzone w PFM tej grupy państw stanowią̨ dla nich bardzo solidny bufor bezpieczeństwa, dzięki któremu stanowią̨ one bardzo istotne narzędzie dla polityki antykryzysowej, nawet w przypadkach bardzo gwałtownych i głębokich kryzysów gospodarczych.

Mgr Michał Kulbacki

Na zdjęciu: prof. Krzysztof Falkowski i Michał Kulbacki

Kilka słów od promotora pracy:

Praca stanowi niezwykle ciekawą i bardzo rzetelnie przygotowaną analizę znaczenia państwowych funduszy majątkowych jako elementu polityki antykryzysowej państwa. Zarówno od strony merytorycznej, jak i redakcyjnej, została ona przygotowana na bardzo wysokim, wręcz wzorowym, poziomie. Na podkreślenie zasługuje fakt wykorzystania w przedmiotowej analizie autorskiej metody badawczej – pięciokąta potencjału makroekonomicznego, po uprzednim krytycznym przeglądzie istniejącej literatury w przedmiotowym obszarze. Wyjątkowo istotnym wnioskiem z przeprowadzonego badania jest to, że państwowe fundusze surowcowe cechują się większym potencjałem makroekonomicznym niż fundusze niesurowcowe.

Współpracę z mgr. Michałem Kulbackim będę wspomniał wyjątkowo dobrze. Dał się on bowiem poznać jako osoba niezwykle sumienna, naukowo dociekliwa i zaangażowana w cały proces przygotowania pracy magisterskiej.

Korzystając z okazji, raz jeszcze bardzo serdecznie gratuluję Michałowi  Kulbackiemu tego znaczącego wyróżnienia, jakim jest zajęcie I miejsca w XXIV Konkursie im. prof. Wincentego Stysia na najlepszą pracę magisterską z dziedziny nauk społecznych w dyscyplinie naukowej: ekonomia i finanse oraz nauki o zarządzaniu i jakości. Chciałbym też życzyć wszelkich sukcesów na dalszej drodze rozwoju, zarówno tego zawodowego, jak i myślę – naukowego.

Przedmiotowa nagroda jest także wyróżnieniem dla SGH. Możemy być dumni, iż kształcimy absolwentów, którzy fantastycznie radzą sobie na niełatwym współcześnie rynku pracy, ale także osiągają sukcesy na polu naukowym, czego jednym z licznych dowodów jest niniejsze wyróżnienie w ogólnopolskim konkursie pracy magisterskiej naszego absolwenta kierunku międzynarodowe stosunki gospodarcze.

Dr hab. Krzysztof Falkowski, prof. SGH