Lato (374) 2023

Szanowni Państwo,
Czy już po nas? Czy sztuczna inteligencja prześcignie człowieka i ten w rezultacie okaże się tylko jej słabszą, wcześniejszą wersją? A jeśli tak się stanie, to kiedy? Czy pomyślny rozwój scenariusza, do pisania którego przystąpiła ludzkość, jest w ogóle możliwy? „Dobrze poinformowanym realistą” w tej sprawie jest – jak sam o sobie mówi – fizyk z Uniwersytetu Warszawskiego, dr hab. Andrzej Dragan, którego diagnozy polecam wszystkim hurra optymistom wobec rozwoju AI. Wskazuje on na „wywrotowość” obecnych zmian, których nie sposób przewidzieć ani w czasie, ani jeśli chodzi o ich konsekwencje. Według prof. Dragana jest to co najmniej niepokojące.

Nie bez powodu sztuczna inteligencja jest tematem najnowszego numeru Gazety SGH. Odmieniana przez wszystkie przypadki, przez jednych uważana za zagrożenie, przez innych za kolejny krok w postępie cywilizacyjnym, z którym trzeba się oswoić, od lat jest przedmiotem zainteresowania fizyków, matematyków, programistów, filozofów, psychologów, neurologów, etyków i badaczy nauk społecznych. Problem polega na tym, że o ile dotąd człowiek miał względną kontrolę nad wymyślanymi przez siebie wynalazkami i narzędziami, to teraz, po raz pierwszy w historii, pojawiła się obawa, że narządzie uzyska autonomię i samo zdecyduje, co ma robić i jak dalej się rozwijać.

Jednym z kluczowych problemów, jaki wiąże się ze stosowaniem narzędzi AI, jest to, że zarządza nim obecnie i finansuje jego rozwój przede wszystkim sektor prywatny oraz autorytarne rządy niektórych państw. W krajach demokratycznych konieczne jest dziś większe zaangażowanie sektora publicznego, jeśli sztuczna inteligencja nie ma nam zagrozić i mieć trwałe oparcie w systemie wartości, poszanowaniu praw człowieka i własności intelektualnej. Mówiła o tym na tegorocznej konferencji EUPRIO w Wiedniu przedstawicielka niemieckiej interdycyplinarnej platformy dyskusyjnej o AI Siggener Kreis, prof. dr hab. Elisabeth Hofmann z Uniwersytetu w Kolonii. O konferencji EUPRIO w nieco innym kontekście pisze w swym oknie rzecznik SGH.

Sztuczna inteligencja już zaczyna przebojem wchodzić w sferę zarezerwowaną dotychczas dla fotografów, grafików, copywriterów i analityków danych. Szerzej traktuje o tym wywiad z dr. Andrzejem Sobczakiem Rewolucja AI. Nie ma innej drogi. Rozmowa jest jak najbardziej na czasie: od 15 czerwca br. w SGH zaczęło oficjalnie działać AI Lab – Międzykolegialne Centrum Sztucznej Inteligencji i Platform Cyfrowych. Jest to jednostka naukowa skupiająca badaczy zainteresowanych tematyką AI i transformacji cyfrowej w gospodarce. Pisze prof. dr hab. Bogumił Kamiński. Działalność AI Lab w naszej uczelni właściwie zapoczątkował jeszcze w listopadzie ub.r. dr hab. Tymoteusz Doligalski cyklem webinariów intoDIGITAL. Omówienie tego cyklu również weszło do niniejszego numeru. Analiza danych w praktyce? Jak zastosować tę umiejętność w rozwiązywaniu realnych problemów społecznych? O tym w tekście Od SGH do MindMatch pisze studentka po licencjacie z metod ilościowych w ekonomii i systemów informacyjnych (MIESI) Zofia Smoleń, która założyła startup MindMatch, czyli chatbot, który za pomocą AI łączy psychoterapeutów z pacjentami.

Dylemat, czy sztuczna inteligencja to potwór czy raczej dobrodziejstwo, rozważa w swym felietonie prof. dr hab. Elżbieta Mączyńska, honorowa prezes Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego. Profesor Mączyńska, której teksty będą pojawiać się odtąd regularnie w Gazecie SGH, zapoczątkowała stałą rubrykę CO W EKONOMII PISZCZY – MĄCZYŃSKA. Na początek zaplanowaliśmy cykl felietonów AI, jej wpływie na gospodarkę, w tym na rynek pracy.

Zagadnienia związane m.in. z rynkiem pracy objęła konferencja „Pokolenie 50+ w Polsce i w Europie: aktywność, stan zdrowia, warunki pracy, relacje międzypokoleniowe i wykluczenie”. Więcej szczegółów i wniosków z analiz w tekście prof. dr hab. Ireny Kotowskiej.

O tym, jakie są negatywne konsekwencje zróżnicowanego wieku emerytalnego w Polsce, jakie działania warunkują jego zrównanie na poziomie 65 lat i jak Polska przedstawia się w tym kontekście na tle innych państw UE pisze dr Piotr Russel. Tematykę inwestycji USA w Polsce podjęła zaś dr hab. Eliza Przeździecka, rekapitulując wnioski ze wspólnego raportu SGH i Amerykańskiej Izby Handlowej w Polsce (AmCham).

Trudno rozumieć różnego typu zmiany zachodzące w naszym kraju bez szerszego kontekstu międzynarodowego. Taką możliwość z pewnością daje Forum Ekonomiczne w Karpaczu, gdzie od lat spotykają się przedstawiciele biznesu, polityki, organizacji pozarządowych i mediów z regionu Europy Środkowo-Wschodniej. Wydarzenie, którego SGH jest głównym partnerem merytorycznym, co roku przyciąga kilka tysięcy uczestników, dając im możliwość wymiany doświadczeń i idei, o czym szerzej w tekście podsumowującym obecność SGH w Karpaczu. W tym roku Nagrodę Gospodarczą SGH odebrał organizator Tour de Pologne i założyciel Lang Team, olimpijczyk, wicemistrz świata Czesław Lang, z którym ekskluzywna rozmowa również na naszych łamach.

Polecamy też wywiad z kierownikiem Katedry Miasta Innowacyjnego prof. Markiem Bryxem, który w tym roku obchodził swoje 70. urodziny i 45-lecie pracy w SGH. Podwójny jubileusz prof. Bryxa towarzyszył interdyscyplinarnej konferencji naukowej „BUDOWAĆ – MIESZKAĆ – MYŚLEĆ”.

Są postacie, które na trwałe i w istotnym wymiarze związały swój los z SGH. Historię prof. Edwarda Lipińskiego, Patrona Roku 2023 w SGH, nieformalnego lidera Komitetu Obrony Robotników, przywołuje prof. Andrzej Friszke. Zaś bogatą biografię niezłomnego obrońcy Warszawy 1939 roku, legionisty, a zarazem absolwenta i wykładowcy SGH, prezydenta Stefana Starzyńskiego – przedstawiają w dwóch odrębnych tekstach wybitny varsavianista prof. dr hab. Marian Marek Drozdowski z Instytutu Historii PAN oraz dr Anna Jarosz-Nojszewska z Katedry Historii Gospodarczej i Społecznej SGH.

Życzymy przyjemnej lektury!

Karolina Cygonek
redaktor naczelna wraz z zespołem