Wyzwania dla współczesnych finansów międzynarodowych i gospodarki światowej – jubileusz prof. E. Chrabonszczewskiej

Podczas przemówienia rozpoczynającego konferencję rektor i profesor SGH dr. hab. Piotr Wachowiak podziękował prof. Chrabonszczewskiej za osiągnięcia i za wiele lat owocnej współpracy oraz wręczył jubileuszowy list gratulacyjny. 

W części merytorycznej konferencji jubilatka skoncentrowała się na trzech zagadnieniach: równym dostępie do nowych technologii, zagrożeniach nowej infrastruktury rynków finansowych i sztucznej inteligencji. Prof. Chrabonszczewska zwróciła uwagę, że odkrycia technologiczne i nowe wynalazki mogą być zarówno rewolucyjne dla człowieka, jak i destrukcyjne, gdyby były kontrolowane przez nieodpowiedzialne jednostki. Pieniądz cyfrowy zaś może stać się narzędziem zniewolenia i kontroli, które pozwoli rządom szpiegować obywateli poprzez wgląd w ich wszelkie wydatki. AI jest dla ludzkości źródłem kreatywności i powinna być traktowana jako narzędzie powiększające ludzki potencjał. 

Prof. dr hab. Dariusz Rosati w wystąpieniu zatytułowanym Czy obecna inflacja w Polsce jest importowana czy homemade? stwierdził, że wzrost poziomu inflacji w Polsce, znacznie wyższy niż w krajach strefy euro, w około dwóch trzecich wynikał z czynników krajowych, związanych z polityką wewnętrzną, a jedynie w jednej trzeciej był spowodowany czynnikami zewnętrznymi. W odpowiedzi na kryzys wywołany pandemią COVID-19, NBP podjął bezprecedensowy program luzowania ilościowego, polegający na skupie obligacji skarbowych, przyczyniając się w ten sposób do znacznego zwiększenia masy pieniądza w gospodarce. Obniżenie przez NBP stóp procentowych pociągnęło za sobą gwałtowny spadek depozytów terminowych, jak również osłabienie złotego przyczyniło się do wzrostu inflacji w Polsce. 

Ludwik Kotecki, członek rady Polityki Pieniężnej NBP, przedstawił problem stale rosnącego długu publicznego. Wzrostowi poziomu tego długu towarzyszą coraz wyższe koszty obsługi, przy czym są one tym wyższe, im większe ryzyko związane jest z danym krajem. Nie ma jednoznacznej definicji bezpiecznego poziomu długu publicznego. Bezpieczeństwo finansów publicznych zależy od bardzo wielu czynników. Ludwik Kotecki przypomniał, że nie wolno zapominać o efekcie kuli śnieżnej, czyli narastaniu długu publicznego w sytuacji, kiedy tempo wzrostu PKB jest niższe niż oprocentowanie tego długu.

Przedmiotem wystąpienia kierownik Katedry Finansów Międzynarodowych (KFM) prof. dr hab. Leokadii Oręziak była kwestia finansowania wydatków obronnych. Profesor przypomniała, że państwa NATO zobowiązały się w 2014 r. przeznaczać na obronę co najmniej 2% swojego PKB. W sytuacji, kiedy zakończyła się zimna wojna, wiele państw ograniczyło wydatki na obronę. Państwa europejskie, uznając gwarancje bezpieczeństwa ze strony Stanów Zjednoczonych, ograniczyły swoje zdolności obronne. Korzystały z tzw. pokojowej dywidendy, która wraz z atakiem Rosji na Ukrainę faktycznie się zakończyła. Państwa UE stanęły przed dylematem określanym obrazowo jako „broń kontra masło” (ang. guns vs. butter). 

Prof. Cezary Wójcik z KFM podzielił się z uczestnikami konferencji wynikami badań na temat wpływu populizmu na gospodarkę i finanse publiczne. Badanie wpływu ruchów populistycznych jest o tyle ważne, że nie są one tylko obecne w debacie politycznej, ale dlatego, że w niektórych krajach (w Polsce po 2015 r.) zdobyły udział we władzy i mają wpływ na politykę i realizowane cele gospodarcze. 

Dr Sławomir Miklaszewicz, adiunkt w Katedrze Finansów Międzynarodowych, Kolegium Gospodarki Światowej SGH