Na EKF w Sopocie zaprezentowano założenia raportu „Gościnna Polska 2022+” – SGH jednym z patronów projektu

Raport przygotowuje Fundacja WiseEuropa we współpracy z szerokim zespołem badaczy i ekspertów, w tym ze Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie, Uniwersytetu Warszawskiego i Uniwersytetu SWPS oraz kilku organizacji pozarządowych.

Raport „Gościna Polska 2022+” powstał w odpowiedzi na kryzys migracyjny, z którym obecnie mierzy się Polska, a który jest po transformacji politycznej i gospodarczej przełomu lat 80 i 90 XX wieku największym wyzwaniem ostatnich kilkudziesięciu lat. Wymaga on przygotowania całościowego i spójnego planu zarządzania poszczególnymi politykami publicznymi przez rząd, samorządy lokalne, organizacje pozarządowe oraz w ramach oddolnych inicjatyw społeczeństwa obywatelskiego. Tylko takie podejście pozwoli  mierzyć się z wyzwaniami oraz wykorzystać stojące przed Ukrainą i Polską szanse – czytamy w krótkim opisie raportu.

Zarys tej białej księgi prezentował 6 czerwca na EKF w Sopocie dr Maciej Bukowski, prezes zarządu Fundacji WiseEurope.

Raport ma na celu postawienie dobrej diagnozy, ma być kluczowym głosem w debacie o modelu i zasadach reakcji państwa na bezprecedensową sytuację spowodowaną masową migracją. Dokument ma być także pomocny przy planowaniu działań po zakończeniu wojny, tak aby środki, potrzebne dla odbudowy Ukrainy, były odpowiednio skierowane i wykorzystane.

„Jest wielu współautorów raportu, którzy chcą, żeby ten projekt się ziścił. Jako think-tank WiseEuropa, w koalicji z trzema czołowymi warszawskimi uczelniami, czyli Szkołą Główna Handlową w Warszawie, Uniwersytetem Warszawskim i Uniwersytetem SWPS, oraz wieloma organizacjami pozarządowymi, zebraliśmy dobrych analityków, którzy napisali teksty o tym, w jaki sposób powinniśmy, my jako Polska, polska sfera pozarządowa, rządowa, samorządowa, a także inne instytucje, jak KE czy międzynarodowi donorzy, podejść do ważnego problemu, jakim jest absorpcja bardzo dużej liczby uchodźców wojennych z Ukrainy w wyniku rosyjskiej agresji. To są miliony ludzi, wielkie wyzwania dla wielu sfer usług publicznych, wielkie wyzwania także dla społeczeństwa. Nie można tego zostawić biegowi rzeczy. Wielu różnych aktorów będzie się bowiem musiało odnaleźć w tej rzeczywistości, nie tylko sami uchodźcy, nie tylko indywidualne polskie rodziny, ale także instytucje publiczne. I o tym jest ten raport”  –  powiedział Gazecie SGH prezes Bukowski, pracownik naukowy UW.

Pytany o to, jak oszacowano działania, skoro sytuacja związana z wojną i jej skutkami jest dynamiczna i długofalowa, Bukowski odparł, że „ocena od strony wydatkowej może być trudna, gdyż zależy od wielu okoliczności, np. od koniunktury gospodarczej, od tego, jak dobrze odnajdą się migranci wojenni na polskim rynku pracy”. „Zaczęliśmy od oszacowania scenariuszowego, z jaką skalą wyzwania będziemy się mierzyli. W zależności od przebiegu konfliktu możemy mieć więcej migrantów wojennych w Polsce albo mniej. Szacujemy, łącznie z migrantami ekonomicznymi, którzy już w Polsce są, od 1,5 mln do ponad 3 mln osób. W tej chwili samych migrantów wojennych mamy 1,5 mln i ok. 1 mln osób, które już przebywały na polskim terytorium z przyczyn ekonomicznych. A ta liczba może wzrosnąć, jeżeli konflikt wojenny będzie się przedłużał (…). Ale może też zmaleć, jeżeli wojna szybko się zakończy i jakaś część osób, które w tej chwili przebywają w Polsce, powróci na terytorium Ukrainy” – wskazał Bukowski.

Trzy najbardziej prawdopodobne scenariusze sytuacji:

1. Scenariusz tlącego się konfliktu – kontynuacja wojny (ze zmienną intensywnością, zakresem i skalą działań) przez kolejne kilka lat. Będzie to oznaczać ciągły napływ uchodźców i migrantów zarobkowych z Ukrainy do Polski: w Polsce będzie stale przebywać ok. 3,1 mln Ukraińców (24% dzieci, ok. 37% kobiet, 37% mężczyzn; ok. 74% z dorosłych będzie w wieku aktywności zawodowej - jest to struktura demograficzna zbliżona do obecnej).

2. Scenariuszu szybkiego i trwałego pokoju - zawarcie pokoju do jesieni 2022, stabilizującego sytuację, przynoszącego zarazem relatywnie korzystne warunki dla Ukrainy (terytorialne, reparacji, możliwości dołączenia do UE itp.). Liczba obywateli Ukrainy przebywających w Polsce średnio w roku ustabilizuje się na poziomie ok. 1,75 mln, z czego 1,1 mln stanowiliby imigranci „przedwojenni”, a 0,65 mln uciekający przed wojną, przekształcający się w imigrantów „powojennych”. Struktura demograficzna wyglądałaby następująco: 11% dzieci, ok. 37% kobiety, ok. 49% mężczyźni; osoby aktywne zawodowo wśród dorosłych - ok. 86%).

3. Scenariusz intensywnej i długiej wojny - wojna będzie trwać dłużej i prowadzić do większych zniszczeń. W tym wariancie należałoby założyć wzrost liczby Ukraińców przebywających na stałe w Polsce do ok. 3,4 mln (32% dzieci, 40% kobiet, ok. 25% mężczyzn; osoby aktywne zawodowo wśród dorosłych - ok. 65%).

W raporcie zostanie zaprezentowane spektrum działań przeprowadzających Polskę i przebywających w naszym kraju obywateli Ukrainy przez proces „miękkiej integracji” i budowę fundamentów ich „twardej integracji” w przyszłości. Działania mają w krótkiej perspektywie włączyć uchodźców w codzienne życie społeczeństwa, ale pozostawią im pełną swobodę co do miejsca, w którym będą chcieli funkcjonować po wojnie.

Bukowski precyzuje, że „miękka integracja” to integracja na początku, gdy uchodźcy przyjeżdżają do kraju, gdzie muszą znaleźć mieszkanie, pracę, zorientować się w prawach i obowiązkach, zdobyć odpowiednie dokumenty. Część migrantów zostaje na dłużej i nie powinna zostawać na obrzeżach społeczeństwa. A więc o „twardej integracji”, czyli wejściu w normalny obieg społeczny, można mówić w dłuższej perspektywie.

W raporcie skoncentrowano się na działaniach w najbliższych kilkunastu miesiącach – do końca roku 2023, przedstawiając zarazem nieco szerszą wizję wykraczającą poza ten horyzont czasowy.

Obszary tematyczne i rozdziały raportu Gościnna Polska 2022+:

• Imigranci i uchodźcy wojenni a demografia Polski
• Rynek pracy i gospodarka (autor prorektor ds. nauki SGH dr hab. Agnieszka Chłoń-Domińczak, prof. SGH)
• Mieszkania i akomodacja
• Edukacja
• Ochrona zdrowia i inne usługi publiczne
• Administracja i prawo
• Rząd, samorząd i społeczeństwo obywatelskie
• Polityka integracyjna
• Dezinformacja i cyberbezpieczeństwo

Premiera białej księgi „Gościnna Polska 2022+”, opracowanej po polsku, ukraińsku i angielsku, odbędzie się 21 czerwca w Warszawie.

„Raport nie jest jeszcze złożony. W Warszawie współorganizujemy całość przedsięwzięcia nie tylko z naszą drużyną – WISE Europa, SGH, UW i SWPS oraz NGO’s-ami, które zaangażowały się w napisanie tego raportu, ale także z ambasadą Ukrainy w Polsce, która jest naszym patronem honorowym i bardzo nas wspiera” – wyjaśnił Gazecie SGH prezes Maciej Bukowski. „Organizujemy wspólne wydarzenie, podczas którego chcemy rozmawiać o sprawach zawartych w raporcie. To jest wielkie wyzwanie nie tylko dla nas, dla Polaków, dla polskiego państwa, ale także dla Ukrainy. Teraz główna uwaga rządu Ukrainy skupiona jest na prowadzeniu działań wojennych, ale administracja/ rząd nie zapomina o swoich obywatelach przebywających za granicą. Władzom Ukrainy bardzo zależy, żeby oni się tam odnajdywali” – zaznacza prezes.

Jak dodaje, „jest wielka wdzięczność w samej diasporze ukraińskiej, po stronie czynników oficjalnych, dla państwa polskiego, dla Polaków za przyjmowanie Ukraińców w ciągu ostatnich trzech miesięcy”. „Ale mówimy o dalszym przyjmowaniu w ciągu następnych trzech miesięcy, kolejnego roku, być może nawet dłużej. (…) Gdy wojna się zakończy, to nie od razu sytuacja gospodarcza na Ukrainie będzie idealna, nawet przy założeniu dużej pomocy europejskiej czy państw rozwiniętych na odbudowę. Wielu ludzi będzie wciąż poszukiwało szans zarobkowych poza granicami kraju – wskazuje rozmówca Gazety SGH. – Zależy nam, żeby pobudzać w Polsce dyskusję. W ciągu ostatnich miesięcy mieliśmy do czynienia z falą entuzjazmu wobec uchodźców z Ukrainy, ale nadeszła pragmatyczna rzeczywistość – trzeba organizować przyszłość, przygotować polską sferę do wielkich wyzwań, np. w edukacji, służbie zdrowia, mieszkalnictwie, na rynku pracy itd.”.

Zespół projektowy „Gościnna Polska 2022+”: Marek Balicki, Maria Baran, Jakub Bińkowski, Olga Bochkar, Michał Boni, Maciej Bukowski, Agnieszka Chłoń-Domińczak, Iwona Ciećwierz, Maciej Duszczyk, Olgierd Dziekoński, Tomasz Gajderowicz, Marta Gorczyńska, Halina Grzymała-Moszczyńska, Maciej Jakubowski, Paweł Kaczmarczyk, Witold Klaus, Adam Kozierkiewicz, Iuliia Lashchuk, Radomir Matczak, Jacek Michałowski, Jakub Michałowski, Ignacy Niemczycki, Robert Pater, Oleksandr Pustovy, Michał Sęk, Filip Szulik-Szarecki, Rafał Trzeciakowski, Jędrzej Witkowski, Jerzy Wiśniewski i Jakub Wygnański.

Projekt „Gościnna Polska 2022+” wsparli: Fundacja im. Stefana Batorego, Polsko-Amerykańska Fundacja Wolności oraz Fundacja Liderzy Przemian.

Patron Honorowy: Ambasada Ukrainy w Polsce.

Patroni projektu: Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Uniwersytet SWPS, Uniwersytet Warszawski, Unia Metropolii Polskich im. Pawła Adamowicza, Związek Przedsiębiorców i Pracodawców, Evidence Institute, Ośrodek Badań nad Migracjami, Centrum Edukacji Obywatelskiej, Fundacja Geremka, Fundacja Stocznia, Fundacja „Nasz Wybór”, Ukraiński Dom w Warszawie oraz Fundacja Związku Polaków m. Kijowa.