Konferencja „Prakseologia, etyka, gospodarka" poświęcona pamięci prof. Wojciecha Gasparskiego

Prakseologia, etyka, gospodarka to trzy obszary tematyczne dobrze charakteryzujące pole zainteresowań naukowych profesora Wojciecha Gasparskiego. Był on uczniem Tadeusza Kotarbińskiego, twórcy oryginalnej szkoły filozofii praktycznej, a mianowicie prakseologii.

Prakseologia zawierała w swej teorii skutecznego działania postulat jego etyczności. Na tej podstawie profesor Gasparski stworzył regułę oceny działania w obszarze gospodarki, słynne 3xE; tj. efektywności, ekonomiczności i etyczności. Można by było zadać pytanie: o ile świat byłby lepszy, gdyby stosowano nie tylko do projektowania działań gospodarczych, ale i wielu dziedzinach naszego życia tę prostą formułę oceny naszych planów?

Po odzyskaniu suwerenności ujawnił się dar organizacyjny prof. Gasparskiego. Kiedy nastały czasy transformacji, która została przeprowadzona w duchu neoliberalnym, aby choć trochę ucywilizować nowe relacje biznesowe, profesor przyczynił się do powstania środowiska etyków biznesu. 

Stworzył on Centrum Etyki Biznesu (CEBI), w założeniu międzyuczelniany ośrodek krzewienia idei etyczności biznesu, w którego pracach publikacyjnych i konferencyjnych aktywnie uczestniczyłem.

Profesor Wojciech Gasparski realizował ideę opiekuna godnego zaufania. Zawsze starał się zachęcić do podejmowania wysiłków na rzecz tego, czego nazwę zresztą sam stworzył, a mianowicie rozwijania infrastruktury etycznej.

Czwartkowe spotkania w Polskiej Akademii Nauk dały okazję nie tylko do zapoznania się i dyskusji o etycznym charakterze działań gospodarczych, ale również właśnie były bardzo pomocne w próbach wprowadzania etycznych regulacji w praktyce, a mianowicie powstania i wdrażania pierwszych kodeksów etycznych.

Sam profesor wielokrotnie uczestniczył w konferencjach odbywających się na naszej uczelni, zawsze dane nam było wysłuchać mądrych, wygłaszanych ze swadą i dowcipem wypowiedzi czy referatów.

Po części wspomnieniowej na konferencji Prakseologia, Etyka, Gospodarka przedstawiono 10 referatów, które można byłoby pogrupować w trzech sekcjach. Po pierwsze, w sekcji historycznej – rzetelnie i interesująco przedstawiającej sylwetkę Tadeusza Kotarbińskiego na tle szkoły lwowsko-warszawskiej i samą szkołę prakseologiczną, w tym mniej znanych przedstawicieli jak Jan Zieleniewski. W drugiej sekcji tematycznej przestawiono rozważania wokół racjonalności działań, by wreszcie w trzeciej zarysować możliwe kierunki dalszego rozwijania idei prakseologii.

I tak szczególnie interesujące były trzy wystąpienia, jedno na temat działań rutynowych, drugie o trzech postaciach racjonalności, jakie obowiązują w obszarze współpracy, rywalizacji i walki i trzecie o wzajemnych związkach koncepcji społecznej odpowiedzialności biznesu i idei zrównoważonego rozwoju. Program konferencji ze streszczeniem referatów jest dostępny na stronie Zakładu Filozofii IFSISE KES.

Na koniec przytoczmy jeszcze wypowiedź prof. Wojciecha Gasparskiego charakteryzującą uprawianą przez niego odmianę prakseologii: „Po pierwsze, prakseologia służy, czy służyć może, do stosowania w działaniu, ale (…) w sensie intelektualnym, przez przemyślenie, przez refleksję nad tym, co prakseologia jako filozofia praktyczna konstatuje; po drugie, prakseologia służy unikaniu korzystania z niewłaściwych środków; po trzecie (służy), do obrony przed działaniami przeciwników bezwzględnych w stosowaniu metod (innymi słowy sprawność działań niegodziwych trzeba znać po to, żeby się móc przed nimi bronić); po czwarte, do odróżniania konieczności praktycznej od złej woli (…); po piąte wreszcie, do poznania warunków praktyczności działań (…)”.

Życzliwej porady profesora w sprawach etyki biznesu będzie nam brakowało w tych trudnych czasach nękanych kolejnymi kryzysami.

dr hab. Grzegorz Szulczewski, prof. SGH – współorganizator konferencji i jej prowadzący.