Modernizacja i odbudowa Ukrainy

W dniach 8–9 maja 2023 r. w Szkole Głównej Handlowej w Warszawie odbyło się CIVICA Ambassadors Forum on Recovery and Modernisation of Ukraine. Na zorganizowanym przez SGH – Centrum Współpracy Międzynarodowej we współpracy z SKN Odbudowy Ukrainy, w ramach finansowanego przez NAWA projektu CIVICA for Ukraine – forum spotkali się ambasadorzy CIVICA, studenci SGH i pięciu uczelni ukraińskich: Kijowskiego Narodowego Uniwersytetu Ekonomicznego im. Wadyma Hetmana (KNEU), Kijowskiej Szkoły Ekonomii (KSE), Narodowego Uniwersytetu Akademii Kijowsko-Mohylańskiej (NaUKMA), Ukraińskiego Uniwersytetu Katolickiego we Lwowie (UKU) i Donieckiego Uniwersytetu Narodowego im. Wasyla Stusa (DonNU).

Ważnym rezultatem tej inicjatywy jest raport, przygotowywany wspólnie przez ukraińskich studentów i ambasadorów CIVICA, przedstawiający punkt widzenia młodzieży na temat odbudowy Ukrainy. Raport zawiera wnioski i rekomendacje, które mogą zainspirować młodych ludzi na Ukrainie i w Europie do większego zaangażowania w dyskusje na poziomie uniwersyteckim, lokalnym, krajowym i międzynarodowym, a także do udziału w konkretnych działaniach na rzecz odbudowy Ukrainy. Raport zostanie opublikowany przez SGH w 2023 r. Również w SGH od roku trwają prace nad książką Odbudowa gospodarki i integracja europejska Ukrainy, przygotowywaną przez SKN Odbudowy Ukrainy pod kierunkiem dr. Jakuba Karnowskiego.

Ukraińscy i europejscy studenci przede wszystkim opowiadają się za kompleksowym i strategicznym podejściem do odbudowy Ukrainy, podkreślając przy tym konieczność dokonania zmian transformacyjnych, a nie jedynie przywrócenia status quo sprzed wojny. Po pierwsze, silne podstawy długookresowego dobrobytu można stworzyć dzięki kompleksowym strategiom w kontekście przyszłej integracji europejskiej i euroatlantyckiej Ukrainy. Po drugie, w świetle niepewności i nieprzewidywalności w czasie wojny, kluczowe jest nadanie priorytetu natychmiastowej odbudowie i modernizacji Ukrainy, które muszą rozpocząć się bez zbędnej zwłoki. Według studentów, aby to osiągnąć, istotne są następujące elementy:

1. Niezbędne zmiany na rzecz innowacyjnej odbudowy. Ukraina powinna wykorzystać szansę stworzenia podstaw do trwałego i długookresowego dobrobytu poprzez innowacyjne strategie odbudowy; należy skoncentrować się na pozytywnej transformacji, a nie tylko na samej odbudowie.
2. Długofalowa holistyczna wizja i odporność. Odbudowa Ukrainy winna być postrzegana jako wzajemnie powiązane działania umożliwiające synergiczne reformy i wdrażanie regulacji w różnych sektorach. Wymaga strategicznego, kompleksowego i długoterminowego podejścia oraz planowania. Dzięki zaangażowaniu społeczności lokalnych, działaniom antykorupcyjnym, reformie sektora edukacji i innowacyjności samorządy mogą stać na czele odbudowy Ukrainy.
3. Transparentność w procesie odbudowy. Konieczne są jasne wytyczne, mechanizmy monitorowania, raportowanie i przejrzystość w celu zapewnienia sprawiedliwej dystrybucji środków i zwalczania korupcji. Wdrożenie działań antykorupcyjnych i zwiększających transparentność ma kluczowe znaczenie dla efektywnego wykorzystania zasobów i inwestycji.
4. Lokalne zaangażowanie i przedsiębiorczość. Zaangażowanie lokalnych społeczności i organizacji w planowanie, wdrażanie i monitorowanie projektów odbudowy ma zasadnicze znaczenie. Zaangażowanie regionalnych firm w wysiłki na rzecz odbudowy pozwolą zidentyfikować pilne potrzeby i podjąć skuteczne działania.
5. Walka z korupcją a cyfryzacja. Skuteczne ściganie przypadków korupcji, w tym spraw związanych z łapówkarstwem i oszustwami, ma główne znaczenie dla utrzymania integralności instytucji antykorupcyjnych, wspieranych przez inicjatywy takie jak Prozorro. Potrzebne jest rozszerzenie funkcjonalności i integracja zaawansowanych narzędzi antykorupcyjnych. Wykorzystanie postępu cyfrowego może zoptymalizować biurokrację, zwiększyć demokratyczne uczestnictwo i poprawić jakość usług publicznych.
6. Reformy polityki fiskalnej i monetarnej. Rozwój gospodarczy Ukrainy zależy od odpowiedzialnej i strategicznie zaplanowanej polityki fiskalnej, uproszczenia systemu podatkowego, obniżenia stawek i promowania konkurencyjnego otoczenia biznesowego. Wzmocnienie zarządzania finansami publicznymi i przejrzystego nadzoru ma kluczowe znaczenie dla efektywnego wykorzystania zasobów.
7. Odbudowa oparta na technologiach. Powiązanie zarządzania publicznego i technologii usprawni odbudowę, optymalizując procesy biurokratyczne, demokratyczne uczestnictwo i efektywność usług publicznych. Modernizacja oparta na technologii ma wpływ na wiele sektorów, co czyni ją kluczowym narzędziem dla wszechstronnej skuteczności i postępu.
8. Strategie dla sektora energetycznego. Reforma sektora energetycznego obejmuje dywersyfikację dostaw energii, inwestowanie w krajowe źródła energii oraz działania na rzecz zielonej transformacji. Współpraca z wiarygodnymi partnerami, szczególnie w obszarze rozwoju energetyki jądrowej, i propagowanie odnawialnych źródeł energii przyczynią się do zrównoważonego rozwoju energetycznego.
9. Usprawnienie funkcjonowania rynku. Deregulacja rynków, ściganie korupcji, reprywatyzacja aktywów energetycznych i wspieranie prywatnych inwestycji to niezbędne kroki, aby usprawnić funkcjonowanie gospodarki rynkowej na Ukrainie. Wspieranie małych przedsiębiorstw, udoskonalenie regulacji dotyczących konkurencji i rozwój energii odnawialnej będą stymulować wzrost gospodarczy.
10. Szkolnictwo wyższe i innowacje. Wzmocnienie pozycji uczelni ukraińskich jest niezbędne dla zrównoważonego wzrostu, innowacji i rozwoju kapitału ludzkiego. Kluczowe znaczenie ma sprostanie takim wyzwaniom, jak zestarzała i zrujnowana przez wojnę infrastruktura naukowa, popandemiczne i wojenne problemy systemu oświaty, niewystarczające zasoby finansowe i osobowe w systemie, a także nieuczciwośc akademicka. Właściwe procedury licencyjne, surowe standardy etyczne, rozwój kadry akademickiej i zachęty do osiągania lepszych wyników podnoszą jakość nauczania. Wspieranie badań naukowych w uczelniach i współpraca z renomowanymi partnerami międzynarodowymi i biznesem może utorować drogę do budowy nowoczesnych europejskich uniwersytetów.
11. Równość i integracja. Plany odbudowy powinny być ukierunkowane na zmniejszenie nierówności edukacyjnych, wspieranie miast i regionów znajdujących się w trudnej sytuacji oraz zapewnienie nowoczesnych standardów dostępności i inkluzywności. Stan zdrowia psychicznego społeczeństwa wymaga szczególnej uwagi i monitorowania. Specjalne programy powinny także wdrażać instytucje edukacyjne.
12. Wzmocnienie działań na poziomie lokalnym. Zwiększenie roli samorządów poprzez optymalizację polityki podatkowej, zapewniania usług, stymulowanie i wspieranie inicjatyw przedsiębiorczych, biznesowych, rozwój infrastruktury są kluczem do wzmocnienia pozycji społeczności lokalnych i lokalnego wzrostu gospodarczego, co będzie napędzało odbudowę Ukrainy.
13. Rozwój infrastruktury. Priorytetem powinien być rozwój wysokiej jakości infrastruktury, przebudowa dróg, gospodarka zarządzania odpadami i inne usługi skierowane na zrównoważony rozwój. Kluczowa jest infrastruktura krytyczna na rzecz poprawy jakości życia, rozwoju gospodarczego i ochrony środowiska przy efektywnej alokacji zasobów.
14. Rozwój przywództwa w samorządach. Budowanie potencjału liderów i administratorów społeczności lokalnych poprzez rozwój wiedzy i umiejętności zarządzania strategicznego ma zasadnicze znaczenie dla skutecznego zarządzania, współpracy i dostępu do wsparcia zewnętrznego. Władze samorządowe powinny priorytetowo traktować myślenie strategiczne. Wspierając wiedzę, rozwijając umiejętności finansowe i współpracę z mieszkańcami i partnerami zewnętrznymi, władze lokalne mogą skutecznie napędzać zrównoważony rozwój i zapewnić wsparcie zewnętrzne.
15. Podejmowanie wyzwań środowiskowych i promowanie ekologicznego sposobu myślenia. Po wojnie niezbędne jest rozminowanie kraju i przywrócenie bezpieczeństwa. Kluczowym krokiem jest wspieranie przedsiębiorczości w zakresie zielonych technologii poprzez zachęcanie małych i średnich przedsiębiorstw, w tym startupów, do opracowywania rozwiązań w tym obszarze. Niezbędna będzie tu także rola państwa we wspieraniu i promowaniu innowacyjnych rozwiązań. Świadomość ekologiczna, uwzględniająca poszanowanie dla natury i zrównoważony rozwój, winna być rozpowszechniana poprzez edukację i działania komunikacyjno-promocyjne.

Młodzi ludzie na Ukrainie i w Europie zwracają uwagę na potencjał zmian transformacyjnych. Stawiając na przejrzystość życia publicznego, angażując lokalne społeczności, wspierając innowacje, postęp technologiczny, rozwój kapitału ludzkiego i wdrażając strategiczne reformy, Ukraina może sprostać najtrudniejszym wyzwaniom: odbudować się ze zniszczeń wojennych, przezwyciężyć problemy społeczne i zapewnić bezpieczną przyszłość swoim mieszkańcom, należącym do rodziny europejskiej. Według studentów, którzy uczestniczyli w Forum Ambasadorów CIVICA, stabilizacja w Europie zostanie przywrócona m.in. również w następstwie pociągnięcia Rosji do odpowiedzialności za dokonanie zbrojnej agresji na Ukrainę, zbrodnie i zniszczenia wojenne, przestępstwa wobec Ukrainy, narodu ukraińskiego oraz środowiska naturalnego.  

Iryna Dehtiarowa, Julija Metalnikowa oraz studenci: Konstantin Bogatyrjew (Uniwersytet Bocconiego), Solomija Hnidan (UKU), Olha Iwasiuk (DonNU), Mahmud Dżawadi (EUI), Emma Summer Johnson (Wyższa Szkoła Ekonomiczna w Sztokholmie, SSE), Ksenija Kwitka (UKU), Artem Melnyk (KSE), Olha Tolmaczowa (UKU), Anna Ustenko (NaUKMA), Ołena Wol (SGH); Nelli Jaszczenko (KSE)

Fot. Freepik