Raport (373) 2023

Przedmowa
Przed Państwem szósta edycja Raportu SGH i Forum Ekonomicznego – cyklicznej publikacji, która od 2018 r. kompleksowo podsumowuje najważniejsze procesy gospodarcze i społeczne zachodzące w Polsce oraz w krajach regionu Europy Środkowo-Wschodniej (EŚW).

Raport składa się z 12 rozdziałów merytorycznych, stworzonych przez kilkudziesięciu ekspertów ze Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie, oraz dodatku specjalnego, przygotowanego przez przedstawicieli Europejskiego Banku Inwestycyjnego.

Do ważniejszych wątków poruszanych w tegorocznym Raporcie należą wzrost gospodarczy i trajektorie rozwojowe krajów naszego regionu. Przedmiotem analizy są również czynniki wpływające na rozwój gospodarczy, w tym niepokojący badaczy spadek inwestycji, inflacja (wyższa w naszym regionie niż w strefie euro), sięganie po odnawialne źródła energii i dążenie do zrównoważonego rozwoju.

Z Raportu wynika, że mimo recesji w 2020 r. i spowolnienia wzrostu gospodarczego w 2022 r. wszystkie 11 państw EŚW odnotowało w latach 2020–2022 przeciętnie szybsze tempo wzrostu gospodarczego w stosunku do średniej unijnej. Wśród krajów EŚW najszybszy wzrost gospodarczy w całym analizowanym okresie osiągnęła Polska. Jednakże pod względem inwestycji nasz kraj pozostaje znacząco w tyle za innymi państwami regionu i trend ten ma charakter długofalowy.

Trzeba też zauważyć, że w 2022 r. w EŚW odnotowano ponad dwukrotnie wyższą inflację niż na obszarze tzw. starej Unii. W naszym regionie można zaobserwować także wzrost kosztów obsługi długu publicznego, co stanowi wyzwanie dla polityki fiskalnej poszczególnych państw w warunkach kryzysu. W związku z nasilaniem się od początku XXI w. anomalii pogodowych i towarzyszących im nieurodzajów, załamujących produkcję rolną, rośnie również zagrożenie bezpieczeństwa żywnościowego w wymiarze globalnym. Trwająca od lutego 2022 r. wojna w Ukrainie, będącej czołowym producentem i eksporterem pszenicy, jęczmienia i kukurydzy na świecie, pogłębiła dodatkowo ten stan w wielu krajach. Podejmowana z rozmysłem przez Rosję dewastacja ukraińskiej gospodarki oraz infrastruktury krytycznej będzie mieć długofalowe negatywne skutki dla rozwoju EŚW i świata.

Nie sposób oczywiście na nieco ponad 400 stronach Raportu scharakteryzować i przeanalizować wszystkich problemów i zagrożeń dzisiejszego świata, mamy jednak nadzieję, że dogłębne badanie wybranych obszarów opisanych przez naszych ekspertów Państwa zaciekawi i Państwu posłuży. Liczymy, że Raport trafi również w ręce decydentów, którzy znajdą w poszczególnych rozdziałach konkretne rekomendacje na przyszłość. Jesteśmy zdania, że specjalistyczna diagnoza ekspercka, powstająca w ramach sprawdzonej od lat współpracy z Fundacją Instytut Studiów Wschodnich, jest w tym przypadku nie do przecenienia.

dr hab. PIOTR WACHOWIAK, prof. SGH
rektor Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie

ZYGMUNT BERDYCHOWSKI
przewodniczący rady programowej Forum Ekonomicznego

Preface
This is already the sixth edition of the Report of SGH and Economic Forum – a cyclical publication that has been comprehensively summarizing the most important economic and social processes in Poland and Central and Eastern Europe (CEE) since 2018.

The report consists of 12 chapters created by experts from the Warsaw School of Economics, as well as a special addendum prepared by representatives of the European Investment Bank.

Key topics addressed in this year's Report include economic growth and development trajectories of countries in our re-gion. The analysis also covers factors affecting economic development, such as worrisome decline in investments, inflation (higher in our region than in the eurozone), adoption of renewable energy sources, and pursuit of sustainable development.

According to the report, despite the recession in 2020 and the economic slowdown in 2022, all 11 CEE countries recorded, a faster economic growth in the years 2020–2022 than the EU average. Among the CEE countries, Poland had the fastest economic growth throughout the analysed period. However, in terms of investments, our country significantly lags behind other countries in the region, and this trend seems to be long-term.

It should also be noted that in 2022, the CEE region experienced inflation more than twice as high as in the so-called old EU countries. The region is also struggling with an increase in the costs of servicing public debt, which poses a challenge for the fiscal policies of individual countries in times of crisis. Furthermore, extreme weather phenomena that have been intensifying since the beginning of the 21st century, accompanied by crop failures, are raising global food security risks. Since February 2022, the war in Ukraine, a leading global producer and exporter of wheat, barley, and corn, has further exacerbated this situation in many countries. Deliberate destruction of Ukraine's economy and critical infrastructure by Russia will have long-term negative consequences for the development of the CEE region and the world.

Obviously, it is impossible to describe and analyse all the contemporary problems and threats in just over 400 pages of the Report. However, we hope that the in-depth examination of selected areas by our experts will capture your interest and prove useful. We also hope that the Report will reach decision-makers who will find in it specific recommendations for the future. We believe that the expert diagnosis, arising from years-long established cooperation with the Foundation Institute for Eastern Studies, is invaluable.

Doctor Habilitatus, Associate Professor of SGH PIOTR WACHOWIAK,
Rector of SGH Warsaw School of Economics

ZYGMUNT BERDYCHOWSKI
Chairman of the Programme Board of the Economic Forum