W ramach przygotowań do XXXIV Forum Ekonomicznego w Karpaczu (2–4 września) rozpoczynamy serię cotygodniowych publikacji odnoszących się do opracowań ekspertów SGH, jakie złożyły się na 8. edycję Raportu SGH i FE. Prezentacja Raportu SGH i FE to jedno z najważniejszych wydarzeń w programie Forum Ekonomicznego. Wydarzenie to jest uważane tradycyjnie za oficjalną inaugurację obrad kongresu.
Na tegorocznym Forum Szkołę Główną Handlową w Warszawie będzie reprezentować liczna delegacja złożona z ekspertów, przedstawicieli studentów i doktorantów oraz władz uczelni. Co czwartek będziemy publikować krótkie filmy zawierające wypowiedzi ekspertów na temat Raportu oraz infografiki w przystępny sposób przedstawiające ustalenia badaczy. Inforgrafiki będą pojawiać się w kanałach informacyjnych SGH co wtorek.
Prof. Paweł Felis: Polityka fiskalna w dobie konfliktów zbrojnych
W opracowaniu „Wyzwania polityki fiskalnej dla państw EŚW w dobie konfliktów zbrojnych”, które weszło do najnowszego Raportu, autorzy przeanalizowali, jak państwa Europy Środkowo-Wschodniej zwiększały wydatki obronne w ostatnich latach i skąd brały na to środki. W prezentowanym tutaj materiale filmowym o badaniu mówi dr hab. Paweł Felis, prof. SGH oraz student studiów magisterskich Wojciech Decewicz.
Z ich ustaleń wynika, że w większości państw EŚW wydatki na obronę narodową stanowiły w 2023 r. od 2,5 do 7,2% całkowitych wydatków publicznych. W krajach bałtyckich ich udział był najwyższy i stanowił średnio ok. 6,8%. Wydatki na obronę w Polsce były nieco wyższe (4,4%) niż średnia dla EŚW (4,3%).
W zasadzie we wszystkich państwach EŚW wydatki na obronę per capita systematycznie rosły w latach 2014–2023, jednak między poszczególnymi państwami występują znaczące różnice: najwyższe są w Estonii, na Litwie i Łotwie (ponad 600 euro na osobę), zaś w Bułgarii, Chorwacji, Słowacji i Rumunii (200–300 euro). W Czechach, Polsce, Słowenii i na Węgrach w ostatnim roku było to ok. 400 euro per capita.
W analizie wielkości wydatków na obronę punktem odniesienia jest poziom relacji tego typu wydatków do PKB wynoszący 2%. W większości państw EŚW w całym badanym okresie poziom ten nie był osiągany. W Estonii, Łotwie i Litwie można było w ostatnich latach zaobserwować zwiększenie wydatków na obronę. Także w Polsce wypracowano niedawno poziom referencyjny. Interesująca sytuacja zaistniała w Rumunii, gdzie próg wymagany w NATO osiągnięto już kilka lat temu, w ostatnim czasie odnotowano jednak pewien spadek rzeczonej relacji.
Na Węgrzech można było zaobserwować z kolei wzrost wydatków na obronę w stosunku do PKB: w ostatnim roku objętym analizą ich wielkość zbliżyła się do poziomu referencyjnego. Bułgaria, Słowacja i Rumunia to natomiast jedyne państwa, które w ostatnich latach odnotowały widoczny spadek wydatków na obronę w relacji do PKB. W Słowenii i Czechach ich poziom był zaś najniższy.
Kraje EŚW stosują konkretne podatki albo zdecydowanie częściej różnego rodzaju preferencje podatkowe, których podmiot lub przedmiot jest bezpośrednio powiązany z kwestiami militarnymi. Z jednej strony, dotyczą one bezpośrednio personelu wojskowego jako podatników, z drugiej – podatników realizujących określone wydatki na cele zbrojeniowe.
Więcej w rozdziale „Wyzwania polityki fiskalnej dla państw Europy Środkowo-Wschodniej w dobie konfliktów zbrojnych” przygotowanym przez dr. hab. Michała Bitnera, Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego; Wojciecha Decewicza, studenta studiów magisterskich w SGH; dr. hab. Pawła Felisa, prof. SGH, Zakład Rynków Kapitałowych i Finansów Behawioralnych SGH; dr. hab. Marcina Jamrożego, prof. SGH, dyrektora Instytutu Finansów SGH; dr Elżbietę Malinowską-Misiąg, Katedra Systemu Finansowego SGH; Grzegorza Otczyka, Ministerstwo Finansów; dr. Piotra Russela, Zakład Finansów Przedsiębiorstwa SGH; dr. hab. Adama Wyszkowskiego, Wydział Ekonomii Uniwersytetu w Białymstoku.
Dr Tomasz Wiśniewski: Transformacja energetyczna – motor wzrostu czy wyzwanie dla gospodarki?
Eksperci SGH w najnowszym raporcie na Forum Ekonomicznym 2025 przeanalizowali, jak zmiany w miksie energetycznym – w szczególności rosnący udział OZE – wpływają na wzrost gospodarczy krajów Europy Środkowo-Wschodniej.
📈 Wynik? Transformacja energetyczna działa jak strukturalny impuls rozwojowy – napędza gospodarki regionu i wspiera ich modernizację.
⏳ Ale uwaga – samo tempo zmian nie zwiększa efektu wzrostowego. W krótkim okresie zbyt szybkie przejście na nowe źródła energii niekoniecznie przekłada się na dodatkowe korzyści gospodarcze.
📘 Gdzie leży punkt równowagi między dynamiką transformacji a trwałym rozwojem? Odpowiedzi szukaj w raporcie SGH i Forum Ekonomicznego 2025!
Więcej w rozdziale „Wpływ transformacji energetycznej na wzrost gospodarczy krajów Europy Środkowo-Wschodniej”, przygotowanym przez: dr. Macieja Mroza, Katedra Geografii Ekonomicznej SGH; dr. Tomasza P. Wiśniewskiego, kierownika Zakładu Unii Europejskiej SGH; prof. dr. hab. Bartosza Witkowskiego, dyrektora Instytutu Ekonometrii SGH; dr hab. Grażynę Wojtkowską-Łodej, prof. SGH, Zakład Unii Europejskiej SGH.
Dr Konrad Walczyk: Gospodarka EŚW jest w cieniu globalnej niepewności
Rok 2024 przyniósł początkowy wzrost w regionie, ale już w połowie roku dały się zauważyć pierwsze symptomy spowolnienia. Nastroje konsumenckie i producenckie gwałtownie się pogorszyły, nie nadążając za realnymi wskaźnikami – ocenia dr Konrad Walczyk, wicedyrektor Instytutu Rozwoju Gospodarczego SGH, który kierował zespołem autorów rozdziału Koniunktura gospodarcza w Europie Środkowo-Wschodnie (EŚW), jaki wszedł do tegorocznego Raportu @WarsawSchoolofEconomicsSGH oraz @economicforumforumekonomic5916
💥 Co osłabiło persystencję trendów gospodarczych? Zapowiedzi wojen handlowych, przedłużające się konflikty zbrojne i coraz częstsze zmiany kierunku w koniunkturze. Taka skala wahań to znak naszych czasów – epoki gospodarczej niepewności – mówi dr Walczyk w prezentowanym tu materiale filmowym. 🎬
📈 Mimo to realna konsumpcja gospodarstw domowych wzrosła – dzięki niższej inflacji i rosnącym dochodom. Czy to wystarczy, by utrzymać dynamikę regionu? 📊
⏩ jak przedstawiała się koniunktura gospodarcza w 2024 r. w krajach EŚW?
⏩ czy rok 2024 był rokiem koniunktury dla regionu i co przyniesie 2025 rok?
⏩ jak odbudowywała się konsumpcja w EŚW po kryzysie COVID-19
📘 Odpowiedzi na powyższe, analizy i scenariusze dotyczące koniunktury znajdą Państwo w Raporcie SGH i FE 2025, a w szczególności w rozdziale, który przygotowali: dr Barbara Cieślik – Zakład Badań nad Wzrostem Gospodarczym, Instytut Rozwoju Gospodarczego, Kolegium Analiz Ekonomicznych SGH, dr Sławomir Dudek – Zakład Badań Koniunktury Gospodarczej, Instytut Rozwoju Gospodarczego, Kolegium Analiz Ekonomicznych SGH, dr Grzegorz Konat – Zakład Badań Koniunktury Gospodarczej, Instytut Rozwoju Gospodarczego, Kolegium Analiz Ekonomicznych SGH, dr hab. Marcin Łupiński – Zakład Badań Koniunktury Gospodarczej, Instytut Rozwoju Gospodarczego, Kolegium Analiz Ekonomicznych SGH, dr hab. Katarzyna Majchrzak, prof. SGH – dyrektor Instytutu Rozwoju Gospodarczego, Kolegium Analiz Ekonomicznych SGH, dr Łukasz Olejnik – Zakład Badań nad Wzrostem Gospodarczym, Instytut Rozwoju Gospodarczego, Kolegium Analiz Ekonomicznych SGH, dr hab. Tomasz Przybyciński, prof. SGH – Zakład Badań nad Wzrostem Gospodarczym, Instytut Rozwoju Gospodarczego, Kolegium Analiz Ekonomicznych SGH, dr Marek Radzikowski – kierownik Zakładu Badań nad Wzrostem Gospodarczym, Instytut Rozwoju Gospodarczego, Kolegium Analiz Ekonomicznych SGH, dr hab. Ewa Ratuszny – kierownik Zakładu Badań Koniunktury Gospodarczej, Instytut Rozwoju Gospodarczego, Kolegium Analiz Ekonomicznych SGH, prof. dr hab. Marek Rocki – Zakład Badań nad Wzrostem Gospodarczym, Instytut Rozwoju Gospodarczego, Kolegium Analiz Ekonomicznych SGH i dr Konrad Walczyk – wicedyrektor Instytutu Rozwoju Gospodarczego, Kolegium Analiz Ekonomicznych SGH.
Prof. Elżbieta Kawecka-Wyrzykowska: Kraje EŚW w obliczu multikryzysu
Jak kraje EŚW poradziły sobie z kryzysami ostatnich lat? 🌍
COVID-19, wojna w Ukrainie, brexit, szoki surowcowe – mimo ogromnych wyzwań, nowe państwa UE zaskakująco dobrze dostosowały się do zmian w globalnych powiązaniach gospodarczych – twierdzi prof. dr hab. Elżbieta Kawecka-Wyrzykowska, współautorka rozdziału „Państwa Europy Środkowo-Wschodniej (EŚW) w architekturze nowych międzynarodowych relacji gospodarczych".
📦 Eksport towarów z krajów regionu rósł szybciej niż średnia unijna – w niektórych przypadkach aż o 70%! 📉 Spadek znaczenia Rosji, 📈 utrzymująca się rola Wielkiej Brytanii, dominacja wyrobów przemysłowych – to tylko niektóre z wniosków przedstawionych przez panią profesor.
Z opracowania przygotowanego przez ekspertów SGH czytelnik dowie się:
⏩ jakie wydarzenia w istotny sposób zmieniły postrzeganie polityki interwencjonistycznej (w kontekście polityki konkurencji UE, otwartej polityki handlowej i polityki migracyjnej całej UE, a w tym państw EŚW)?
⏩ jak na przestrzeni lat zmieniał się bilans migracji krajów EŚW?
⏩ kiedy wzrost migracji przyspieszył i dlaczego?
🎬 W prezentowanym tutaj filmie prof. dr hab. Elżbieta Kawecka-Wyrzykowska, która przygotowała część dotyczącą udziału krajów EŚW w wymianie międzynarodowej, analizuje, jak wygląda dziś struktura handlu krajów EŚW i co czeka ten region w przyszłości, zwłaszcza w kontekście kończących się przewag kosztowych i rosnącej roli innowacji.
Eksperci, którzy przygotowali opracowanie: dr hab. Adam A. Ambroziak, prof. SGH – kierownik Katedry Integracji i Prawa Europejskiego, Kolegium Gospodarki Światowej SGH (kierownik zespołu badawczego), prof. dr hab. Elżbieta Kawecka-Wyrzykowska – Katedra Integracji i Prawa Europejskiego, Kolegium Gospodarki Światowej SGH, dr hab. Michał Schwabe, prof. SGH – Katedra Integracji i Prawa Europejskiego, Kolegium Gospodarki Światowej SGH, dr Dariusz Mongiało – Katedra Integracji i Prawa Europejskiego, Kolegium Gospodarki Światowej SGH.
Dr Piotr Maszczyk: Czy Europa Środkowo-Wschodnia dogoni „starą” Unię?
Jakie scenariusze rozwoju czekają kraje naszego regionu w nadchodzącej dekadzie? Czy Polska utrzyma tempo wzrostu i zbliży się do średniego poziomu życia w UE-15? A może czeka nas spowolnienie i pogłębiająca się luka?
W prezentowanym filmie dr Piotr Maszczyk opowiada o najnowszym raporcie SGH i Forum Ekonomicznego 2025, który analizuje instytucjonalne fundamenty wzrostu oraz unikalny patchworkowy model kapitalizmu w 11 krajach post-socjalistycznych Unii Europejskiej.
W jego ocenie istnieją trzy możliwe ścieżki rozwoju regionu – optymistyczna, realistyczna i ostrzegawcza. Prezentuje przy tym rekomendacje zmian, które mogą przesądzić o przyszłości polskiej i środkowoeuropejskiej gospodarki.
Dr Piotr Maszczyk (Zakład Makroekonomii i Ekonomii Sektora Publicznego) jest kierownikiem zespołu naukowców odpowiadających za opracowanie rozdziału: „Perspektywy rozwoju krajów Europy Środkowo-Wschodniej w latach 2025–2035 – zmiany instytucjonalne i wzrost gospodarczy w patchworkowym modelu kapitalizmu”.
Dr Albert Tomaszewski: Czy AI może dodać 8 proc. do polskiego PKB?
Wdrażanie sztucznej inteligencji to nie przyszłość – to szansa, którą możemy (i powinniśmy) wykorzystać już teraz – podkreśla dr Albert Tomaszewski, kierownik zespołu badaczy, który przygotował na potrzeby Raportu SGH i FE opracowanie na temat "Wpływu technologii AI na rozwój gospodarki – wyzwania i rekomendacje".
Jakie działania powinno podjąć państwo? Jak przygotować do tego firmy? Co robić, by zbudować efektywny ekosystem AI w Polsce?
W filmie dr Albert Tomaszewski (SGH, Instytut Zarządzania, AI Lab) opowiada o wynikach najnowszego raportu przygotowanego przez interdyscyplinarny zespół ekspertów SGH. Publikacja analizuje wpływ AI na trzech poziomach: makro (państwo), mezo (ekosystem), mikro (firmy) – oraz diagnozuje, co blokuje, a co może przyspieszyć wdrożenia w praktyce.
Dr Alberta Tomaszewskiego (Instytut Zarządzania, AI LAB), jest kierownikiem zespołu naukowców odpowiadających za opracowanie rozdziału: „Wpływ technologii AI na rozwój gospodarki – wyzwania i rekomendacje”.
