20 lutego 2025 r. odbyła się IV Konferencja „Perspektywy rozwojowe samorządów – Wskaźnik WARS”, podczas której zaprezentowano wyniki 4. edycji Wskaźnika Aktywności Rozwojowej Samorządu (WARS). To nowatorskie badanie realizowane przez SGH ma na celu pokazanie, na ile jednostki samorządu terytorialnego (JST) są gotowe do podejmowania inwestycji i zaciągania zobowiązań na cele rozwojowe. Najnowszy wskaźnik WARS wynosi 0,202.
Wskaźnik WARS – oparty o reprezentatywne badania ankietowe – odnosi się do procesów rozwojowych JST w zakresie możliwości gromadzenia dochodów, zapewnienia wydatków na inwestycje, skali usług świadczonych przez JST, zatrudnienia w JST oraz zmian zadłużenia budżetowego.
WARS z założenia jest wskaźnikiem ogłaszanym co pół roku w oparciu o cykliczne badania. Wyniki 1. edycji zostały ogłoszone i opublikowane w lipcu 2023 r, a wyniki kolejnych edycji w lutym 2024 r. oraz w lipcu 2024 r.
Czwarta edycja WARS obejmuje przewidywania dotyczące kolejnych kwartałów 2025 roku. WARS pozwala dostrzec trendy, jakim w najbliższych miesiącach będą podlegać procesy rozwojowe samorządu terytorialnego, dzięki zebranym opiniom na temat:
• przewidywanego poziomu wydatków na inwestycje,
• poziomu realizowanych usług,
• zatrudnienia,
• opłat od mieszkańców
• oraz zmian zadłużenia budżetowego.
WARS wyliczany jest na podstawie opinii zebranych wśród wójtów, burmistrzów, prezydentów miast, starostów powiatów i marszałków województw. Badanie obejmuje wszystkie samorządy w Polsce.
Analiza czterech ostatnich edycji badania pokazuje względną stabilizację wskaźnika z lekką tendencją wzrostową:
Utrzymująca się dodatnia wartość wskaźnika świadczy o umiarkowanym optymizmie samorządów, choć widoczna jest pewna ostrożność w prognozach. JST wciąż mierzą się z istotnymi problemami, mając jednak nadzieję na poprawę swojej sytuacji.
Ogólne wnioski z poszczególnych pytań:
1. Wydatki inwestycyjne
- Znaczący spadek optymizmu inwestycyjnego w porównaniu z poprzednimi edycjami
- Szczególnie widoczny spadek w powiatach, gminach wiejskich
- Utrzymujący się wysoki poziom w województwach
2. Zakres i jakość usług
- Stabilny wzrost wskaźnika w kolejnych edycjach
- Szczególnie pozytywne prognozy w dużych miastach
3. Zatrudnienie
- Wyraźne obniżenie prognoz wzrostu zatrudnienia
- Największy przewidywany spadek w województwach
- Relatywnie stabilna sytuacja w gminach wiejskich
4. Opłaty lokalne
- Systematyczny wzrost opłat lokalnych we wszystkich typach JST
- Najwyższa dynamika wzrostu w gminach miejskich
- Stabilny wzrost w gminach wiejskich
5. Poziom zadłużenia
- Wyraźna poprawa prognoz w porównaniu z poprzednimi edycjami
- Największa poprawa w powiatach
- Utrzymujące się obawy w miastach na prawach powiatu
6. Pozyskiwanie środków
- Znacząca zmienność wskaźnika między edycjami
- Niski optymizm co do możliwości pozyskiwania środków w przyszłości we wszystkich JST
Dodatkowym elementem tej edycji badania WARS jest pytanie o wskazanie trzech najważniejszych wyzwań dla samorządów oraz dla całej polskiej gospodarki w perspektywie najbliższych 12 miesięcy. Ponad 550 odpowiedzi, pogrupowane zostało w następujące kategorie:
Wyzwania dla polskiej gospodarki na 2025 rok.
1. Inflacja i finanse (222 wskazań)
2. Energia i transformacja (165 wskazań)
3. Demografia i rynek pracy (86 wskazań)
4. Inwestycje i konkurencyjność (86 wskazań)
5. Bezpieczeństwo (62 wskazania)
6. Cyfryzacja i technologie (29 wskazań)
7. Środki zewnętrzne (28 wskazań)
NIETYPOWE POJEDYNCZE WSKAZANIA:
„Współpraca ze Stanami Zjednoczonymi"
„Kryzys gospodarczy w Niemczech"
„Chaos prawny w kraju"
„Zapobieganie prywatyzacji np. Lasów
Państwowych"
„CPK Elektrownie jądrowe"
8. Służba zdrowia (22 wskazania)
Na zdjęciu od lewej prezentujący wskaźnik WARS dr hab. Jacek Sierak, prof. SGH, na pierwszym planie siedzą: dyrektor Centrum Przedsiębiorczości i Transferu Technologii SGH Bartosz Majewski, rektor SGH Piotr Wachowiak, prezes PAP Marek Błoński, FOT. Mariusz Sielski, SGH
Wskaźnik Aktywności Rozwojowej Samorządu jest inicjatywą realizowaną przez Szkołę Główną Handlową w Warszawie. Partnerem strategicznym badania jest Bank Gospodarstwa Krajowego. Partnerami badania jest Związek Banków Polskich oraz najważniejsze organizacje samorządowe, w tym:
• Unia Metropolii Polskich,
• Związek Powiatów Polskich,
• Związek Miast Polskich,
• Unia Miasteczek Polskich,
• Związek Gmin Wiejskich RP.
Patronat medialny nad konferencją, która odbyła się w Centrum Prasowym PAP, objęła Polska Agencja Prasowa.
