W nowym cyklu RID – NAUKOWCY przedstawiamy sylwetki wybitnych badaczek związanych z SGH, których osiągnięcia naukowe mają wpływ na naszą rzeczywistość. Celem inicjatywy realizowanej w ramach programu RID jest pokazanie szerszemu gronu, w jaki sposób wyniki badań naukowych znajdują praktyczne zastosowanie. Mamy też nadzieję, że historie te staną się inspiracją dla społeczności uczelni, zwłaszcza dla młodych badaczek i badaczy rozpoczynających karierę akademicką.
Dr hab. Iga Magda, prof. SGH – kierowniczka Katedry Ekonomii 1 i pełnomocniczka rektora SGH ds. równego traktowania. Jest też związana z Fundacją Naukową Instytut Badań Strukturalnych oraz członkinią sieci IZA Research Fellows. Pod względem badawczym interesuje ją ekonomia pracy, w szczególności tematyka nierówności płci na rynku pracy, polityka rodzinna i polityka społeczna. Kierowała projektami badawczymi finansowanymi m.in. przez Komisję Europejską, Fundusze Norweskie i Narodowe Centrum Nauki (NCN). Publikowała m.in. w „Feminist Economics”, „Journal of Comparative Economics”, „IZA Journal of Labor Policy”, „Empirical Economics”, „Integrated Land and Resource Registry (ILRR)”.
W swoich badaniach w ostatnich latach prof. Iga Magda skupiała się na różnych wymiarach nierówności kobiet i mężczyzn w zatrudnieniu i dochodach, analizując poszczególne etapy karier zawodowych. Przykładowo, w artykule opracowanym wspólnie z dr Anną Knapińską, dr Marzeną Feldy i dr. Jackiem Bieleckim i przyjętym do druku w „Journal of Economic Inequality” przeanalizowano różnice w wynagrodzeniach absolwentów studiów doktoranckich, koncentrując się na wpływie rodzicielstwa na zarobki. Badanie oparto na pochodzących z systemu ELA danych całej populacji doktorantów zatrudnionych na polskich uczelniach w latach 2014–2018. Wyniki wykazały małą, ale stabilną różnicę w wynagrodzeniach między kobietami i mężczyznami już na początku kariery akademickiej, która znacząco się powiększa po uwzględnieniu dochodów spoza środowiska akademickiego. Podstawowe dochody matek w środowisku akademickim są o 18–20% niższe niż osób bez dzieci, podczas gdy ojcowie otrzymują znaczną premię płacową wynoszącą 33–37%. Badanie dowodzi, że środowisko akademickie nie jest wolne od nierówności płacowych ze względu na płeć i rodzicielstwo. Artykuł ten powstał w ramach projektu OPUS „Dlaczego kobiety zarabiają mniej? Początki losów zawodowych mężczyzn i kobiet”, finansowanego przez NCN.
Drugi artykuł Gender pay gaps across STEM fields of study, przygotowany w ramach tego projektu wspólnie z dr. Tomaszem Zającem, dr hab. Agnieszką Chłoń-Domińczak, dr. Markiem Bożykowskim i dr. hab. Mikołajem Jasińskim, dotyczył różnic w wynagrodzeniach kobiet i mężczyzn na kierunkach STEM (nauki ścisłe, technologia, inżynieria i matematyka). Badanie dowodzi, że już w pierwszym roku po ukończeniu studiów kobiety zarabiają o ponad 20% mniej niż mężczyźni. Różnica ta powiększa się wraz z upływem czasu. Stwierdzono również znaczne zróżnicowanie w różnych dziedzinach STEM zarówno pod względem wielkości różnicy w wynagrodzeniach kobiet i mężczyzn, jak i tego, jak zmienia się ona w czasie. Różnica ta jest największa wśród absolwentów matematyki i wynosi ponad 25%, podczas gdy wśród absolwentów nauk chemicznych i nauk o Ziemi nie przekracza 3%. Ponieważ różnice te zmniejszają się tylko nieznacznie w ciągu pierwszych czterech lat kariery zawodowej absolwentów, wysiłki decydentów mające na celu zwiększenie liczby kobiet zdobywających stopnie naukowe w dziedzinie STEM mogą nie wystarczyć do osiągnięcia równości wynagrodzeń kobiet i mężczyzn. Artykuł ukazał się w czasopiśmie „Studies in Higher Education”.
W innym artykule prof. Magda ze współautorami z SGH (dr hab. Agnieszką Chłoń-Domińczak, dr Magdaleną Smyk, dr. hab. Pawłem Strzeleckim, prof. dr hab. Ireną Kotowską, mgr Karoliną Bolestą) bada rolę formalnej i nieformalnej opieki nad dziećmi w ramach polityk wczesnej opieki i edukacji dla zatrudnienia kobiet i mężczyzn oraz różnic w wynagrodzeniach, biorąc pod uwagę etapy życia charakterystyczne dla zadań związanych z opieką nad dziećmi. Polityki wczesnej opieki i edukacji są ujęte w ramy rodzajów strategii inwestycji społecznych zidentyfikowanych w krajach UE w celu zobrazowania zmian w inwestycjach społecznych po 2005 r. Z badań wynika, że lepsze zapewnienie i wykorzystanie wczesnej edukacji i opieki nad dziećmi nie tylko przyczynia się do wczesnego inwestowania w kapitał ludzki, ale także ułatwia zatrudnienie matek, a tym samym przyczynia się do zmniejszenia różnic w zatrudnieniu i wynagrodzeniach kobiet i mężczyzn.
Część prac badawczych prof. Magdy skupia się na perspektywie przedsiębiorstw. W opublikowanym w „Empirical Economics” artykule Gender pay gaps in domestic and foreign-owned firms, opracowanym z Katarzyną Sałach, pokazano, że luka płacowa mężczyzn i kobiet jest wyższa w przedsiębiorstwach z kapitałem zagranicznym. Z tekstu The gender wage gap in the workplace: does the age of the firm matter?, opracowanego z dr Ewą Cukrowską-Torzewską dla „European Journal of Industrial Economics”, wynika, że różnice w wynagrodzeniach kobiet i mężczyzn są najmniejsze w najmłodszych firmach. W krajach Europy Środkowej wielkość różnicy w wynagrodzeniach kobiet i mężczyzn wyraźnie rośnie wraz z wiekiem firmy; podczas gdy w starszych państwach członkowskich UE taki związek nie jest tak widoczny. Poziomy nierówności w wynagrodzeniach kobiet i mężczyzn wydają się być najwyższe w firmach, które wcześniej były własnością państwa, ale zostały sprywatyzowane w okresie transformacji.
Z kolei praca Wymiar płciowy narażenia zawodowego na zarażenie w Europie, opublikowana w „Feminist Economics”, łączy tematykę nierówności płci z kwestiami różnej pozycji kobiet i mężczyzn w systemach ochrony zdrowia. Jak wynika z badania, w Europie kobiety są bardziej narażone na zarażenie, ponieważ częściej niż mężczyźni pracują w zawodach wymagających wysokiego poziomu kontaktu i fizycznej bliskości w pracy. Kobiety są również mniej skłonne do pracy zdalnej, co przyczynia się do ich zwiększonego narażenia. Badanie wykazało, że płeć jest ważniejszym czynnikiem narażenia pracowników na zarażenie niż ich wykształcenie czy wiek.
W 2024 r. w czasopiśmie „Journal of Family and Economic Issues” ukazał się artykuł Igi Magdy, Ewy Cukrowskiej-Torzewskiej i Marty Palczyńskiej Co jeśli ona zarabia więcej? Normy dotyczącepłci, nierówność dochodów i podział prac domowych, badający związek między wkładem kobiet w dochód gospodarstwa domowego a podziałem prac domowych między partnerami, przy jednoczesnym uwzględnieniu ich postaw wobec ról płciowych.
Iga Magda w swoich pracach badawczych podejmuje także problematykę aktywnej polityki rynku pracy i sytuacji osób młodych na ryku pracy. Zagadnieniom tym poświęcony jest artykuł Polityka rynku pracy dla młodzieży w Polsce, opracowany z Karolem Madoniem, Martą Palczyńską i Mateuszem Smoterem, opublikowany w „Gospodarka Narodowa. The Polish Journal of Economics”.
Wyniki badań prof. Magdy były wielokrotnie prezentowane na międzynarodowych konferencjach i seminariach. Oprócz wkładu do nauki mają one też wymiar praktyczny, wspierając uprawianie polityki opartej o dowody w zakresie równouprawnienia kobiet i mężczyzn na rynku pracy. Przykładowo, realizacja projektu „Dlaczego kobiety zarabiają mniej? Początki losów zawodowych mężczyzn i kobiet” pozwoliła pogłębić wiedzę o źródłach nierówności płacowych kobiet i mężczyzn; wiedza ta niezbędna jest np. do wdrożenia unijnej dyrektywy o przejrzystości płac. Dyrektywa wymaga od decydentów zbudowania systemu monitorowania płac mężczyzn i kobiet w różnych wymiarach. Zdobyta wiedza pozwoliła ponadto na współpracę przy opracowaniu projektu ustawy o luce płacowej. Przykładem praktycznego upowszechniania wyników badań może być prezentacja rezultatów badań i analiz luki płacowej podczas spotkania w lutym 2024 r. Rady do spraw Kobiet na Rynku Pracy w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, odpowiedzialnym za transpozycję dyrektywy.
