Rozwój społeczny w Polsce na tle krajów UE – Wskaźnik Catch-up 2024

Idea wskaźnika catch-up powstała w 2019 r., kiedy w raporcie ekonomicznym przygotowanym przez zespół SGH ukazały się analizy dotyczące perspektyw zrównania poziomu gospodarczego Polski i rozwiniętych krajów europejskich. Wskaźnik catch-up skupia się na szeroko rozumianych warunkach i ocenie jakości życia w Polsce, w porównaniu do krajów Unii Europejskiej, z uwzględnieniem wszystkich 27 krajów, tych krajów, które tworzyły UE przed 2004 r. (obecnie 14 krajów – bez Wielkiej Brytanii), a także 13 krajów które wstąpiły do UE wraz z Polską lub później. 

„Raport odpowiada na pytanie: jakie jest to nasze tempo doganiania Europy Zachodniej. Skupiamy się na rozwoju społecznym czy na sprawach, które dotykają wszystkich obywateli i są ważne z punktu widzenia percepcji, jak wygląda życie każdego z nas, jak kształtują się warunki naszego życia” – mówi jedna z autorek dr hab. Agnieszka Chłoń-Domińczak, prof. SGH, prorektorka ds. nauki.

W 2022 r. wartość wskaźnika grupowego catch-up ujawniła ciągle utrzymujący się dystans pomiędzy Polską a 27 krajami UE i 14 krajami, które uzyskały członkostwo przed 2004 r. Natomiast w porównaniu do 13 krajów, które uzyskały członkostwo w UE w 2004 r. lub później, pod względem poziomu rozwoju społecznego, sytuacja w Polsce była powyżej średniej – wynika z przeprowadzonych badań. 

Autorzy raportu podkreślają, że w ciągu dekady – od 2010 do 2020 r. – nastąpiło znaczące zmniejszenie różnic w poziomie rozwoju społecznego mierzonego wskaźnikiem catch-up, w porównaniu do wszystkich wyodrębnionych grup krajów. W 2022 r. widoczna jest poprawa wskaźnika grupowego w odniesieniu do krajów UE 14, a w konsekwencji także do krajów UE 27. W porównaniu do krajów UE 13 przewaga Polski utrzymała się na tym samym poziomie jak w latach 2020 i 2021. 

Jedynie w wymiarze dochody i deprywacja materialna, sytuacja w Polsce w 2022 r. kształtowała się relatywnie bardziej korzystnie niż we wszystkich trzech grupach krajów. W wymiarze warunki mieszkaniowe sytuacja Polski jest zbliżona do pozostałych krajów. W pozostałych wymiarach widoczny jest natomiast dystans pomiędzy Polską i krajami UE 27 i UE 14. 

Natomiast jeżeli porównamy sytuację Polski do krajów, które wraz z nią wstąpiły do Unii Europejskiej lub później, w wymiarze zdrowia i edukacji sytuacja w Polsce w 2022 r. była bardziej korzystna. W 2022 r., w porównaniu do 2021 r., dystans Polski do krajów UE 27 zmalał w wymiarze dochody i deprywacja materialna, a wzrósł w wymiarach edukacja i ochrona środowiska. W pozostałych wymiarach nie nastąpiły istotne zmiany. 

Najnowszy raport prezentuje wyniki trzeciej edycji wskaźnika, która dotyczy porównania warunków życia w 2022 r. W pierwszej edycji zaprezentowano wyniki wskaźnika w latach 2010, 2015 i 2020, w drugiej – w 2021 r., co pozwalało na ocenę zmian zachodzących w dłuższym czasie. Trzecia edycja (i kolejne w przyszłości) pozwala na coroczne kontynuowanie monitorowania zmian w wybranych, uwzględnionych we wskaźniku, obszarach warunków życia. 

Wskaźnik catch-up obejmuje siedem wymiarów. Są to: dochody i deprywacja materialna, rynek pracy, warunki mieszkaniowe, zdrowie, edukacja, transport i infrastruktura oraz ochrona środowiska. W ramach każdego z siedmiu wymiarów zespół autorów wybrał wskaźniki cząstkowe, pochodzące głównie z bazy danych Eurostat. 

Eksperci: dr hab. Agnieszka Chłoń-Domińczak, prof. SGH; prof. dr hab. Tomasz Panek, dr hab. Paweł Bartoszczuk, prof. SGH; dr hab. Adam Czerniak, prof. SGH; dr hab. Iga Magda, prof. SGH, dr hab. Paweł Strzelecki, prof. SGH; dr hab. Adam Szulc, prof. SGH; dr hab. Barbara Więckowska, prof. SGH.

Szkoła Główna Handlowa w Warszawie jest głównym partnerem merytorycznym Forum Ekonomicznego.