Franciszek Nowicki (1889-1944) – matematyk i buchalter z SGH, rozstrzelany 24 stycznia 1944 r.
24 stycznia 1944 r. w Warszawie został rozstrzelany Franciszek Nowicki – wykładowca arytmetyki handlowej w Szkole Głównej Handlowej i Miejskiej Szkole Handlowej w latach 1934-1941.
26 stycznia 1944 r. dowódca SS i policji na dystrykt warszawski Franz Kutschera (1904-1944) w obwieszczeniu rozplakatowanym na ulicach stolicy poinformował o rozstrzelaniu dwa dni wcześniej w publicznej egzekucji 50 Polaków (mężczyzn), przewidzianych wcześniej do ułaskawienia, w następstwie powtarzających się w stolicy zamachów na funkcjonariuszy granatowej policji, Niemców i SS-manów.
W trzech starciach zbrojnych żołnierzy naszego podziemia (według Kutschery bandytów) zabici zostali policjant i dwaj Niemcy, w tym SS-man. Rany odnieśli ponadto dwaj inni Niemcy (także SS-man)1. Jak widać, niemiecki dowódca sił bezpieczeństwa w okupowanej Warszawie stosował wysoki przelicznik, siejąc terror wśród mieszkańców miasta. Nie przypuszczał, choć miał poczucie zagrożenia, że jemu samemu pozostało zaledwie kilka dni. Zginął 1 lutego 1944 roku w wyniku zamachu ulicznego dokonanego na niego przez oddział Armii Krajowej.
Wśród pięćdziesięciu rozstrzelanych 24 stycznia 1944 r. był Franciszek Nowicki, wykładowca arytmetyki handlowej w Szkole Głównej Handlowej i Miejskiej Szkole Handlowej w latach 1934-19412. W styczniu 1939 r. Nowicki został wysłany przez władze wojskowe do Rumunii. Do listopada tegoż roku pracował w tamtejszym urzędzie do spraw uzbrojenia, a następnie powrócił do Polski. Nawiązał kontakt z Kasą Kredytową Rolników, w której pracował aż do momentu zatrzymania przez Niemców. Nastąpiło ono najprawdopodobniej 10 stycznia 1944 roku3.
Nowicki urodził się w 1889 r. Szpirowie w powiecie bracławskim na Ukrainie. Na Ukrainie ukończył gimnazjum i wydział matematyczny uniwersytetu kijowskiego, zdając w 1911 r. egzamin państwowy. Napisał pracę dyplomową „Funkcje eliptyczne w ujęciu Jacobiego”. Otwierała się przed nim w tym momencie możliwość kariery naukowej, z której musiał jednak zrezygnować ze względu na konieczność podjęcia pracy zarobkowej. Szybko zainteresował się księgowością, zwłaszcza bankową. W 1920 r. zamieszkał w Warszawie, zdobywając uznanie nie tylko jako dyrektor Oddziału Miejskiego Banku Ziemiańskiego i główny księgowy w Państwowych Wytwórniach Uzbrojenia 4, ale też i nauczyciel księgowości i arytmetyki handlowej w Szkole Wieczorowej Zgromadzenia Kupców w Warszawie. Jeden z jego przełożonych w tej placówce dydaktycznej wydał o Nowickim następującą opinię: „Jegomość b. inteligentny, bystry i znający życie. (…) talent pedagogiczny duży”5, co pokazał wydając podręczniki arytmetyki handlowej6.
Franciszek Nowicki posiadał stopień porucznika rezerwy7.
Matematyk, księgowy i nauczyciel trafił na Pawiak i 24 stycznia 1944 r. stanął przed plutonem egzekucyjnym8. Pozostawił żonę Helenę z Dowgirdów herbu Łabądź (1888-1975), i syna Jana (1915-1978), żołnierza konspiracji, ps. „Długi”, chirurga, po wojnie profesora medycyny. Rodzina pochodziła z kijowszczyzny, ale na trwałe związała się z Warszawą.
Niestety, nie dysponujemy fotografią Franciszka Nowickiego. Zdjęcie można znaleźć na amerykańskiej stronie genealogicznej.
1 Obwieszczenie, w: W. Bartoszewski: Warszawski pierścień śmierci 1939-1944, Wydawnictwo Intrerpress, Warszawa 1970, s. 352-353.
2 Skład osobowy i spis wykładów na rok akademicki 1934/35 i 1938/39, wyd. SGH, Warszawa 1934 i 1938 , s. 26 i 32.
3 https://www.geni.com/people/Franciszek-Ksawery-Nowicki/6000000000121578… Dostęp z dnia 12 stycznia 2024 roku.
4 Centralne Archiwum Wojskowe (375, prac. cyw. 15.12.1889). Akta te niestety zaginęły lub też są w CAW trudno dostępne.
5 F. Nowicki: Życiorys, w: Teczka osobowa F. Nowickiego ozn. 39/290, k. 4.
6 F. Nowicki: Arytmetyka handlowa. Semestr I, Sekcja Wydawnicza Tow. „Bratnia Pomoc” Stud. SGH, Warszawa [ca 1933]. Arytmetyka handlowa. Semestr 2/wg wykładów Nowickiego, Sekcja Wydawnicza Tow. „Bratnia Pomoc” Stud. SGH, Warszawa [ca 1933].
7 Akta personalne Franciszka Nowickiego w CAW oznaczone AP, 3598 i AP, 1510.
8 https://www.geni.com/people/Franciszek-Ksawery-Nowicki/6000000000121578… dostęp z dnia 8 stycznia 2024 roku. Cmentarz Powązkowski kw. 151, rząd 3-4, grób 28. symb.
