W debacie o rozwoju gospodarczym Polski często pojawia się pytanie, jak skutecznie wspierać inwestycje tam, gdzie są one najbardziej potrzebne. Regionalna Pomoc Inwestycyjna (RPI) jest jednym z kluczowych narzędzi polityki spójności UE, ale jej zasady i zróżnicowanie regionalne wciąż nie dla wszystkich są zrozumiałe – warto więc przyjrzeć się temu mechanizmowi bliżej.
Regionalna Pomoc Inwestycyjna stanowi kategorię dopuszczalnej w Unii Europejskiej pomocy publicznej. Jest udzielana m.in. przedsiębiorcom na realizację nowych inwestycji lub tworzenie miejsc pracy. Może przybierać różne formy, m. in. dotacji, ulg i zwolnień podatkowych czy ulg lub preferencyjnych warunków wynajmu czy dzierżawy terenów. Warunki ubiegania się o pomoc regionalną o wartość możliwej do uzyskania takiej pomocy zależy od różnych czynników, w tym lokalizacji przedsięwzięcia.
Dlaczego przedsiębiorca w Lublinie może otrzymać dofinansowanie w wysokości 70%, a w Warszawie nie otrzyma jej wcale?
Zróżnicowanie poziomu dofinansowania w ramach RPI w poszczególnych regionach wynika głównie z potrzeby wyrównywania szans rozwojowych między terenami o różnym poziomie zamożności. Podstawą tego systemu jest polityka spójności UE, której celem jest wspieranie słabiej rozwiniętych obszarów i przeciwdziałanie nadmiernemu skoncentrowaniu inwestycji w najbogatszych ośrodkach. Kluczowym kryterium przy określaniu intensywności pomocy jest poziom produktu krajowego brutto (PKB) per capita w danym regionie w porównaniu do średniej unijnej:
• regiony słabiej rozwinięte, których PKB na mieszkańca jest niższy niż 75% średniego PKB UE,
• regiony w okresie przejściowym, których PKB na mieszkańca wynosi między 75% a 100% średniego PKB UE,
• regiony lepiej rozwinięte, których PKB na mieszkańca jest wyższy niż 100% średniego PKB UE.
Intensywność pomocy jest ustalana nie tylko na podstawie danych gospodarczych, ale też z uwzględnieniem czynników społecznych, takich jak poziom bezrobocia, migracje czy atrakcyjność inwestycyjna. Dodatkowo, zgodnie z unijnymi zasadami, mniejsze przedsiębiorstwa mogą otrzymać wsparcie wyższe o 10–20 pp. niż duże firmy, co dodatkowo wspiera lokalną przedsiębiorczość.
Mapa pomocy regionalnej
Dostępny na danym obszarze w Polsce poziom wsparcia RPI można sprawdzić na mapie pomocy regionalnej na lata 2022–27, która podzielona jest na regiony według klasyfikacji NUTS-2, odpowiadającej zazwyczaj województwom, choć w przypadku Mazowsza uwzględnia się odrębnie Warszawę z powiatami ościennymi od pozostałej części województwa z uwagi na znaczące różnice w poziomie rozwoju (podobnie podregion poznański z Poznaniem i Wrocław).
Poniższa mapa RPI przedstawia aktualnie obowiązującą maksymalną intensywność pomocy (z uwzględnieniem zwiększenia dla MŚP).
Źródło: opracowanie własne TPA Sp. z o.o. S.k.
RPI – ważne wsparcie rozwoju regionalnego
Celem takiego systemu jest nie tylko przyciąganie inwestycji do mniej rozwiniętych regionów, ale także przeciwdziałanie nadmiernej koncentracji kapitału w dużych miastach oraz wspieranie zrównoważonego rozwoju całego kraju. Zróżnicowanie poziomu pomocy ma więc charakter zarówno gospodarczy, jak i społeczny – stanowi narzędzie wspierania konkurencyjności i innowacyjności w regionach, które bez zewnętrznego wsparcia mogłyby pozostać na uboczu procesów inwestycyjnych.
Regionalna Pomoc Inwestycyjna to przykład skutecznej polityki regionalnej, łączącej interesy państwa i biznesu. Dla studentów SGH to temat wart zgłębienia – ukazuje, jak w praktyce działa polityka spójności UE, jak projektuje się mechanizmy wsparcia publicznego i jaką rolę odgrywa państwo w rozwoju gospodarczym.
Magdalena Stachera, starsza konsultantka w zespole podatkowym TPA Poland – członek Klubu Partnerów SGH
