Raport Think Tanku SGH dla ochrony zdrowia „10 nowych źródeł finansowania NFZ”

Publiczna ochrona zdrowia stoi przed koniecznością pozyskania nowych źródeł finansowania. Teza ta nie jest sprzeczna z zasadnością reformy modelu realizacji świadczeń zdrowotnych. Autorzy raportu koncentrują się jednak na poszukiwaniu odpowiedzi, kto poniesie ciężar zwiększonych wpływów do budżetu NFZ. 

Raport ma na celu wywołać dyskusję – trudną, ale nieuniknioną – jaki model publicznej opieki zdrowotnej będziemy mieć w Polsce w kolejnych latach. Eksperci proponują 10 rozwiązań możliwych do wdrożenia samodzielnie lub w kombinacjach.

Trudna sytuacja finansowa Narodowego Funduszu Zdrowia jest przedmiotem dyskusji publicznej nie od dziś. W 2024 r. domknięcie budżetu NFZ było możliwe dopiero po zasileniu go ponad 13-miliardową dotacją z budżetu państwa. Jak wskazuje plan finansowy NFZ na rok kolejny, zależność od dotacji będzie jeszcze większa. Wynika ona przede wszystkim z tego, że poziom wydatków publicznych na zdrowie powinien rosnąć docelowo do poziomu 7% PKB (choć, jak powszechnie się wskazuje, pewnym trikiem kalkulacyjnym jest wyliczanie go na podstawie bazy sprzed dwóch lat, a nie z roku poprzedzającego).

Dyskusja publiczna w szczególności koncentruje się na niezwykle ważnym wątku reorganizacji opieki zdrowotnej tak, by za przeznaczane środki móc nabyć wyższą wartość świadczeń zdrowotnych i innych usług publicznej ochrony zdrowia. Starzejące się społeczeństwo, rosnące potrzeby zdrowotne oraz pojawiające się nowe rozwiązania w zdrowiu powodują jednak, że trudno oczekiwać spadku nominalnych wydatków na zdrowie. Zobowiązanie ustawowe dotyczące 7-procentowych wydatków publicznych plasuje nas bliżej wydatków w innych krajach regionu, np. Czechach czy Słowacji. Jak wskazują prognozy, wpływy do NFZ – przede wszystkim z tytułu składki zdrowotnej, a także podatków celowych – są niższe niż założony próg wydatków, a w kolejnych latach luka finansowa będzie się pogłębiać. Autorzy raportu szacują, że w latach 2025–2027 wyniesie ok. 110 mld zł.

Eksperci proponują szereg różnorodnych rozwiązań, których wdrożenie pozwoliłoby zmniejszyć wartość luki zdrowotnej. Część dotyczy zmian w samej stopie składki i rozszerzenia bazy składkowej, inne szukają pozaskładkowych źródeł finansowania NFZ. 

Nominalnie największy zastrzyk do budżetu Funduszu wprowadziłoby podniesienie stopy składki dla wszystkich grup społecznych i zrównanie obciążenia między grupami społecznymi. Kolejnym postulowanym rozwiązaniem jest obciążenie częścią składki pracodawców – Polska jest jedynym krajem, w którym całość obciążenia spoczywa na pracownikach. Autorzy zaproponowali, by wprowadzić finansowanie składek dzieci z budżetu państwa – obecnie bowiem składki są odprowadzane za ok. 70% korzystających ze świadczeń.

Autorzy proponują ponadto zrównanie wieku emerytalnego kobiet i mężczyzn, a także rozwiązania zwiększające strumień wpływów od tzw. podatków od grzechów zdrowotnych – „cukrowego” i nowego „tłuszczowego”, a także akcyzy. Ostatnia grupa rozwiązań dotyczy wprowadzenia niewielkich płatności ze strony pacjentów oraz wykorzystania ubezpieczeń prywatnych jako komplementarnego źródła finansowania usług realizowanych w systemie publicznym. 

Raport „10 nowych źródeł finansowania NFZ”

dr hab. Monika Monika Raulinajtys-Grzybek, prof. SGH, kierownik Katedry Rachunkowości Menedżerskiej, Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie SGH; kieruje pracami Think Tanku SGH dla ochrony zdrowia.

Autorami raportu są: Monika Raulinajtys-Grzybek, Barbara Więckowska, Zuzanna Świerc, Artur Białoszewski

Prezentacja raportu znajduje się pod linkiem.

Think Tank SGH dla ochrony zdrowia.

Patronat medialny nad wydarzeniem objęła Polska Agencja Prasowa.