Indeks wiarygodności ekonomicznej Polski – IV edycja. Choć wciąż negatywnie, to najlepiej od 2015 r.

Czy Polska jest krajem wiarygodnym ekonomicznie i jak wypada na tle innych państw? Co oznacza wiarygodność ekonomiczna państwa? Jak ta wiarygodność zmieniła się od ostatniej edycji indeksu? Jakie obszary wymagają zmian lub korekty? 

Autorzy raportu „Indeks wiarygodności ekonomicznej Polski – edycja IV” to tytułowe pojęcie, jakim jest wiarygodność ekonomiczna państwa, zinterpretowali na dwa sposoby. „Po pierwsze ocenili, czy i na ile polityka gospodarcza sprzyja efektywności gospodarki i jej pozostawaniu na ścieżce stabilnego wzrostu. Po drugie dokonali analizy tego, czy decyzje dotyczące polityki gospodarczej są podejmowane w sposób zgodny z zasadami demokratycznego państwa” – czytamy.

Autorzy raportu są zdania, że „tylko demokracja stwarza warunki, w których polityka gospodarcza w długim okresie prowadzona jest w interesie wszystkich grup społecznych i uwzględnia dobrobyt przyszłych pokoleń”.

„Ograniczaniu demokracji towarzyszyły niekorzystne zmiany w polityce fiskalnej po 2015 r., gdy stała się procykliczna, a część wydatków publicznych była realizowana przez rządzących poza demokratyczną kontrolą Sejmu, co przyczyniło się do nadmiernego wzrostu długu publicznego – ocenili eksperci. – Nie sprawdziła się ekspansywna polityka monetarna i fiskalna jako metody na poprawę koniunktury i na wzrost inwestycji prywatnych. Chaotyczny sposób prowadzenia polityki publicznej doprowadził do wzrostu ogólnej niepewności gospodarczej, inwestycje prywatne w Polsce spadły do poziomu niższego niż w innych krajach regionu i całej Unii Europejskiej. 

Na Indeks składa się osiem obszarów analizujących i oceniających osiem dziedzin życia gospodarczego i społecznego. Są to: 
•    Praworządność, 
•    Swoboda działalności gospodarczej, 
•    Wiarygodność finansów publicznych, 
•    Stabilność pieniądza i systemu finansowego,
•    Ochrona i bezpieczeństwo pracy, 
•    Jakość usług publicznych, 
•    Klimat i środowisko, 
•    Respektowanie zobowiązań międzynarodowych.
 

I teraz tak odnosząc się po kolei do poszczególnych obszarów:
•    Polska znajduje się w stanie strukturalnego kryzysu praworządności, który – mimo pewnych kosmetycznych korekt – nie został opanowany.

•    Jeśli ludzie mają zaufanie do państwa, że prowadzenie działalności gospodarczej nie jest nadmiernie narażone na turbulencje wynikające z działalności polityków, to chętniej decydują się na prowadzenie biznesu. W Polsce wciąż robi to niewiele osób, przeciętnie dwie na 1000.

•    Polska nie jest wiarygodna w przypadku finansów publicznych. Na relatywnie niską pozycję Polski wpływają szczególnie: brak jakości ram fiskalnych, zagmatwanie przy zarządzaniu finansami publicznymi oraz skomplikowanie systemu podatkowego.

•    Stabilność zarówno pieniądza, jak i systemu finansowego może być zapewniona tylko przez państwo, które jest w stanie zarządzać oczekiwaniami.

•    Ochrona i bezpieczeństwo pracy ponownie wyróżnia się korzystnymi wynikami na tle pozostałych obszarów. Jednak wciąż nierozwiązane pozostają wyzwania demograficzne: starzenie się ludności i spadek liczby osób w wieku produkcyjnym. Wymaga to lepszej mobilizacji grup niedoreprezentowanych pracowników platformowych i pracowników domowych. Dodatkowo pojawiły się nowe czynniki wpływające na rynek pracy od rosnącego udziału cudzoziemców po coraz szersze wykorzystanie sztucznej inteligencji. 

•    Wysoka jakość usług publicznych sprzyja równości, wyrównuje szanse startu w dorosłość, wzmacnia zaufanie do państwa i jego instytucji, a tym samym wpływa na to, czy obywatele czują się częścią wspólnoty.

•    Gdy chodzi o klimat i środowisko, to Polska oraz Czechy wypadają w tym obszarze najgorzej, a tempo pozytywnych zmian jest najmniejsze.

•    Wiarygodność Polski w zakresie przestrzegania zobowiązań międzynarodowych zależy głównie od polityki władz. Jednak ma wpływ nie tylko na wizerunek na arenie międzynarodowej, ale także na międzynarodową współpracę gospodarczą, a tym samym na warunki gospodarowania przedsiębiorców. Jest to ten wymiar wiarygodności, w którym nie udaje się nam poprawa. 

Indeks wiarygodności ekonomicznej Polski (IWEP) analizuje wiarygodność dla sześciu krajów Europy Środkowej: Polski, Czech, Litwy, Rumunii, Słowacji, Węgier oraz dwóch państw, które nie mają za sobą czasu komunizmu i gospodarki planowanej centralnie: Hiszpanii oraz Włoch. 

W stosunku do poprzedniej edycji raportu w badaniu poddano analizie Litwę, Hiszpanię i Włochy. Dlaczego? Ponieważ Litwa reprezentuje region bałtycki, charakteryzujący się prowadzeniem odpowiedzialnej polityki fiskalnej. „Zaś włączenie do analizy Hiszpanii i Włoch wynika z przekonania, iż w Europie Środkowej będą stopniowo wyczerpywać się możliwości modelu wzrostu opartego na eksporcie w ramach międzynarodowych sieci wytwórczych. Przyczyną tego zjawiska są rosnące koszty pracy oraz szybkie starzenie się społeczeństw. W tej sytuacji kraje z tego regionu staną przed podobnym wyzwaniem jak pozostałe kraje UE – koniecznością przezwyciężenia pułapki przedłużającej się dominacji tradycyjnych branż produkcji przemysłowej i niedostatecznego rozwoju branż zaawansowanych technologicznie” – czytamy. 

Polska, Węgry i Rumunia wyraźnie gorzej radzą sobie z kształtowaniem wiarygodności ekonomicznej niż inne kraje. Ich wiarygodność nieznacznie się podwyższyła w zeszłym roku w porównaniu do sytuacji sprzed dwóch lat, ale wciąż jest ujemna.

Polska (-0,21) zajmuje środkowa pozycję w naszym regionie. Wyższa jest wiarygodność ekonomiczna Czech (0,59), Słowacji (0,30) i Litwy 1,09), niższa: Węgier (-0,38) i Rumunii (-0,56). 
Wiarygodność dwóch nowych krajów spoza regionu w rankingu jest zróżnicowana: dla Włoch to -0,13 (ale się poprawia, jest to najwyższa wartość od 2018 r.), a dla Hiszpanii 0,29, gorsza niż rok wcześniej, ale przewyższająca wskaźniki od 2015 r. do 2022 r.

Jak wskazano w raporcie, wiarygodność nie jest zero-jedynkowa (jest lub jej nie ma): można ją stopniować. Końcowa wartość indeksu jest syntetyczną informacją o tym, jakie zmiany nastąpiły w danym roku w porównaniu do przeciętnego poziomu wszystkich ośmiu krajów. W raporcie przyjęto, że ujemna wartość indeksu oznacza regres w stosunku do wartości przeciętnej z lat 2008–2024, dodatnia – poprawę w stosunku do tak określonej wartości przeciętnej. Natomiast 0 oznacza brak obserwowanych zmian. Wyniki zostały przedstawione za pomocą mapy ciepła, gdzie odcień zielony oznacza podniesienie wiarygodności państwa, a czerwony jej obniżenie.

„Indeks wiarygodności ekonomicznej Polski – edycja IV” 

Raport przygotowali eksperci: Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, szkoły Głównej Handlowej w Warszawie, Centrum Myśli Strategicznych, Kolegium Europy Wschodniej im. Jana Nowaka-Jeziorańskiego, Uniwersytetu Gdańskiego. 

Ze strony SGH nad raportem pracowali: prorektorka ds. nauki dr hab. Agnieszka Chłoń-Domińczak, prof. SGH, dr Sławomir Dudek – prezes i główny ekonomista Instytutu Finansów Publicznych, dr hab. Andrzej Rzońca, prof. SGH, prof. dr hab. Andrzej Sławiński. 

Koordynatorem projektu i redaktorem merytorycznym raportu  jest prof. dr hab. Jerzy Hausner, przewodniczący Rady Programowej OEES, Fundacja Gospodarki i Administracji Publicznej.

Szkoła Główna Handlowa w Warszawie jest jednym z trzech głównych partnerów merytorycznych Open Eyes Economy Summit 2025.

SGH na OEES 2025 – ekonomia wartości motywem przewodnim kongresu | Gazeta SGH

Miasto bez dachu nad głową – co dalej z polityką mieszkaniową? | Gazeta SGH

Bezpieczeństwo zdrowotne Polski w kontekście sytuacji geopolitycznej | Gazeta SGH