20 listopada 2025 r. odbyło się webinarium pt. „Dylematy finansowania obronności” zorganizowane przez Instytut Bankowości SGH. Podczas spotkania prelegenci omówili uwarunkowania i instrumentarium finansowania przemysłu obronnego, integrację ryzyka geopolitycznego w procesie oceny ryzyka kredytowego oraz potencjał zaangażowania banków komercyjnych w finansowanie potrzeb obronnych państwa.
W słowie wstępnym prof. dr hab. Małgorzata Zaleska – dyrektor Instytutu Bankowości podkreśliła aktualność i złożoność tematu finansowania obronności. Zwróciła uwagę na wyzwania, takie jak brak spójnej długoterminowej strategii, dylemat w wyborze modelu finansowania między państwowym, prywatnym lub hybrydowym oraz konieczność uwzględniania ryzyka geopolitycznego i jego integracji z ryzykiem finansowym. Podkreśliła również znaczenie przemysłu obronnego jako motoru rozwoju gospodarczego.
Referat pt. „Zestaw narzędzi finansowych dla przemysłu obronnego Ukrainy” wygłosili naukowcy z Instytutu Ekonomii i Prognozowania NAN Ukrainy: dr hab. Jewhen Bubłyk (Yevhen Bublyk) – kierownik Biura Stosunków Monetarnych oraz dr Julija Szapował (Yuliia Shapoval). Prelegenci omówili dynamiczne przekształcenie systemu finansowania sektora obronnego oraz zwiększenie udziału wydatków wojskowych w budżecie Ukrainy po 2022 roku. Kluczowe narzędzia finansowania obecnie obejmują podwyższony do 5% podatek wojskowy i obligacje wojenne, a także preferencyjne pożyczki oraz ulgi dla przemysłu obronnego, zwłaszcza dla producentów systemów bezzałogowych UAV.
Efektywność zwiększają nowe formy współpracy międzynarodowej, m.in. Duński Model wsparcia obronności Ukrainy, a także cyfrowe platformy zamówień, takie jak np. DOT-Chain Defence. Doświadczenia Ukrainy pokazują, że finansowanie przynosi realne efekty wtedy, gdy szybko przekłada się na wzrost zdolności wojskowych. Skuteczność wymaga oparcia na zróżnicowanych źródłach finansowania – od środków budżetowych i obligacji po rozproszone zbiórki realizowane za pośrednictwem rozwiązań fintech.
W kolejnej prezentacji pt. „Finanse w cieniu geopolityki: inwestowanie w przemysł obronny oraz integracja ryzyka geopolitycznego z systemem oceny ryzyka kredytowego” dr Łada Wołoszczenko-Hołda (Lada Voloshchenko-Holda, Instytut Bankowości) zwróciła uwagę, że rosnące napięcia międzynarodowe coraz mocniej kształtują decyzje inwestorów, w tym powodując przepływ kapitału w stronę sektora obronnego. Jednocześnie podkreśliła, że stosowane obecnie w modelach oceny ryzyka kredytowego narzędzia pomiaru ryzyka geopolitycznego mają istotne ograniczenia i nie nadążają za tempem globalnych zmian, przez co mogą prowadzić do niedoszacowania faktycznego poziomu ryzyka finansowego.
W trzeciej prezentacji ujęto wyniki badań przeprowadzonych przez prof. dr hab. Małgorzatę Zaleską, dr hab. Renatę Karkowską, prof. UW, oraz dr. hab. Pawła Niedziółkę, prof. SGH. W wystąpieniu zatytułowanym „Uwarunkowania zaangażowania banków komercyjnych w finansowanie polityki obronnej w Polsce” omówiono współpracę państwa, sektora bankowego oraz instytucji odpowiedzialnych za stabilność finansową. Podkreślono, że zwiększenie zaangażowania banków w finansowanie obronności wymaga jednoczesnego osiągnięcia czterech celów: rozbudowy potencjału obronnego, utrzymania stabilności finansów publicznych, uzyskania efektu mnożnikowego oraz zapewnienia pozytywnego wpływu nowych portfeli kredytowych na wyniki banków. Zwrócono również uwagę na potrzebę przebudowy architektury ESG, tak aby włączyć w nią kwestie bezpieczeństwa i obronności przy jednoczesnym zachowaniu dotychczasowych priorytetów.
Ożywiona dyskusja po wystąpieniach odzwierciedlała aktualność i znaczenie poruszonych zagadnień. Duże zainteresowanie wywołały doświadczenia ekspertów z Ukrainy, którzy przedstawili praktyczne rozwiązania finansowania obronności w warunkach wojennych. Wiele uwagi poświęcono też potrzebie lepszego uwzględniania ryzyka geopolitycznego oraz rosnącej roli banków komercyjnych w finansowaniu bezpieczeństwa państwa.
prof. dr hab. Małgorzata Zaleska
dr hab. prof. SGH Paweł Niedziółka
dr Łada Wołoszczenko-Hołda
