Poznań, Warszawa i Gdańsk na podium

Indeks porównuje, jakie warunki dla zdrowego życia mieszkańców tworzą w Polsce miasta na prawach powiatu. Są to miasta w Polsce, w których w końcu 2022 r. mieszkało, według danych GUS prawie 12,4 mln mieszkańców, zatem niemal 1/3 ludności Polski. Indeks Zdrowych Miast jest opracowywany w grupie, składającej się z ekspertów Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie, Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, oraz Grupy LUX MED. Od początku obejmuje miasta na prawach powiatu, a zatem takie miasta, które mają podobne zadania i funkcje dla swoich mieszkańców w bardzo wielu obszarach ich życia osobistego, społecznego i zawodowego. 

Dzięki temu Indeks Zdrowych Miast jest narzędziem, który pokazuje, jak w poszczególnych obszarach miasta się między sobą różnią, ale też jak sytuacja poszczególnych miast relatywnie się zmienia. Daje to dodatkową wiedzę samorządom, na co zwracać uwagę, kształtując politykę miejską, aby kreować warunki do zdrowej i zrównoważonej przestrzeni miejskiej. Poza opracowaniem indeksu zespół przeprowadza również badanie ankietowe adresowane do władz miast oraz ich mieszkańców. Jego wyniki pozwalają na pogłębienie wniosków dotyczących działań samorządów w odniesieniu do analizowanych obszarów, a także tego, jak w poszczególnych obszarach jakość swojego życia w miastach oceniają ich mieszkańcy.

Tworzenie odpowiedniej jakości życia dla mieszkańców jest jednym z ważniejszych zadań samorządów. Warto podkreślić, że w wielu miastach uwzględnionych w badaniu liczba mieszkańców wzrasta. Od 2018 r. do 2022 r. w Warszawie, Wrocławiu, Krakowie, Gdańsku, Poznaniu i Rzeszowie przybyło w sumie około 180 tys. mieszkańców. Jednocześnie część miast traci mieszkańców; dotyczy to szczególnie Łodzi, Bydgoszczy, Zabrza, Bytomia, Radomia, Katowic i Częstochowy.

WYKRES: Wyniki Indeksu Zdrowych Miast: edycja 2024 - miasta powyżej 300 000 mieszkańców

Źródło: Raport Indeks Zdrowych Miast 2024

TABELA: Wyniki Indeksu Zdrowych Miast: edycja 2024 - miasta poniżej 300 000 mieszkańców

Źródło: Raport Indeks Zdrowych Miast 2024

„Pierwsze dwie edycje Indeksu Zdrowych Miast pokazały, że tego typu inicjatywa wpisuje się w działania podejmowane przez wiele samorządów, organizacji pozarządowych i inne instytucje na rzecz wspierania dobrej jakości życia, profilaktyki i zdrowia publicznego. Zebraliśmy również wiele uwag, sugestii i komentarzy, które są wykorzystywane do udoskonalania naszej metodyki. Coroczna aktualizacja i rozwój opracowanego indeksu pozwalają zobaczyć, jak warunki dla zdrowego życia i funkcjonowania w miastach zmieniają się” – mówi dr hab. Agnieszka Chłoń-Domińczak, prof. SGH, prorektorka ds. nauki.

„Współczesne miasta muszą odpowiadać na wyzwania związane z jakością życia i zdrowiem mieszkańców, co wymaga kompleksowego podejścia do planowania i zarządzania. Dbanie o czyste środowisko, dostępność terenów rekreacyjnych oraz wspieranie aktywnego stylu życia to kluczowe elementy rozwoju miast. Efektywne zarządzanie tymi obszarami przekłada się na poprawę jakości życia, co sprawia, że miasta stają się bardziej atrakcyjne dla mieszkańców i inwestorów. Tego typu działania nie tylko wzmacniają lokalne społeczności, ale także zrównoważony rozwój miast” – wskazuje rektor SGH dr hab. Piotr Wachowiak, prof. SGH. 

„W ramach ruchu Open Eyes Economy zachęcamy do myślenia o rozwoju jako o długoterminowej inwestycji. Jeśli zależy nam na stabilnym i zmierzającym ku lepszej przyszłości rozwoju miast, powinniśmy zastanowić się, co sprzyja produktywności, co skłania do wdrażania innowacyjnych rozwiązań i aktywnego uczestnictwa mieszkańców w rynku pracy. Jednym z kluczowych zasobów wpływających na proaktywną postawę jednostek jest zdrowie, dlatego warto je uwzględnić w strategiach miejskich” – zauważa prof. dr hab. Jerzy Hausner, przewodniczący Rady Programowej Open Eyes Economy Summit, Fundacja GAP.

„Trzecia edycja Indeksu Zdrowych Miast jest nie tylko kontynuacją naszych dotychczasowych działań, ale również wprowadza nowe, ambitne kierunki w kształtowaniu zrównoważonych miast w Polsce. Projekt, realizowany przez Grupę LUX MED we współpracy z samorządami, ma na celu wspieranie miast w dążeniu do poprawy jakości życia ich mieszkańców poprzez monitorowanie kluczowych wskaźników oraz promowanie najlepszych praktyk” – podkreśla dr Anna Rulkiewicz, prezeska Grupy LUX MED.

W tym roku w indeksie zaktualizowane zostały metody badawcze, aby jeszcze lepiej odzwierciedlały aktualne potrzeby i wyzwania stojące przed polskimi miastami. Indeks kontynuuje analizę miast w ośmiu kluczowych obszarach: zdrowia, ludności i pokoleń, usług komunalnych i społecznych, edukacji, mieszkalnictwa, środowiska, infrastruktury oraz przestrzeni. Zachowując spójność w badaniach, tegoroczna edycja umożliwia porównywanie wyników z poprzednich lat, co pozwala śledzić postępy i wprowadzać usprawnienia tam, gdzie są one najbardziej potrzebne. Dodatkowo – i to jest nowość – analizie poddano temat samotności w miastach.

Tegoroczna edycja indeksu po raz pierwszy obejmuje również pogłębione badania ankietowe, skierowane zarówno do władz miejskich, jak i bezpośrednio do mieszkańców. Wyniki tych badań dostarczają wiele cennych wniosków na temat postrzegania jakości życia w miastach przez ich mieszkańców, co jest niezwykle ważnym elementem w ocenie skuteczności polityk miejskich.

Końcowe wartości Indeksu Zdrowych Miast są średnią ważoną ocen indeksów cząstkowych w poszczególnych obszarach. Oznacza to, że maksymalna wartość 100 jest zatem poziomem teoretycznym, który oznacza miasto idealne, będące liderem we wszystkich obszarach oceny. Od tej edycji wyniki indeksu prezentowane są w dwóch grupach – miast dużych powyżej 300 tys. mieszkańców oraz miast poniżej 300 tys. mieszkańców. W pierwszej grupie mieszka około połowy mieszkańców miast objętych indeksem (6,06 mln osób), w drugiej jest to około 6,24 mln osób.

Premiera trzeciej edycji Indeksu Zdrowych Miast odbyła się podczas pierwszego Kongresu Zdrowe Miasta: Ludzie – Biznes – Środowisko, którego organizatorami byli: Grupa LUX MED, SGH oraz Fundacja Gospodarki i Administracji Publicznej (OEES). Wydarzenie zgromadziło ponad 1000 uczestników zarówno stacjonarnie, jak i online oraz ponad 100 prelegentów. Wśród gości znaleźli się ministrowie, samorządowcy, przedstawiciele biznesu, nauki oraz aktywiści, którym bliski jest zrównoważony rozwój polskich miast. 

Kongres Zdrowe Miasta: Ludzie – Biznes – Środowisko to inicjatywa, która zrodziła się z potrzeby adaptacji przestrzeni miejskich do wyzwań współczesności. Te z kolei są doskonale znane właśnie z projektu Indeks Zdrowych Miast. Naturalnym rozwinięciem projektu stał się więc kongres będący miejscem debaty, platformą do rzetelnej dyskusji, wymiany poglądów, ale też i cennych doświadczeń.

Program kongresu obejmował osiem bloków odpowiadających badanym w indeksie obszarom. Dyskusje skupiały się zarówno na wyzwaniach, jak i szansach stojących przed polskimi miastami w kontekście ich rozwoju.

Organizatorzy kongresu we współpracy z magazynem „Press” ogłosili też wyniki konkursu na dziennikarza wyróżniającego się profesjonalizmem, rzetelną i obiektywną prezentacją tematów dotyczących ESG oraz wysoką jakością publikowanych materiałów. W kapitule konkursu zasiadło znakomite grono ekspertów ESG: Joanna Dargiewicz-Rożek – członkini zarządu i współzałożycielka Polskiego Stowarzyszenia ESG, Urszula Jóźwiak – prezeska Fundacji im. XBW Ignacego Krasickiego, dr Eliza Misiecka – dyrektorka generalna Genesis PR i członkini Rady Związku Firm Public Relations, Mirella Panek-Owsiańska – ekspertka ESG&DEI oraz dr hab. Bolesław Rok, prof. Akademii Leona Koźmińskiego, z Katedry Przedsiębiorczości i Etyki w Biznesie. W tegorocznej edycji, poświęconej środowisku, nagrodę odebrała dziennikarka TVN24 Magdalena Łucyan.

Indeks Zdrowych Miast stał się także inspiracją dla nowej, skoncentrowanej na biznesie inicjatywy – Indeksu Zdrowych Firm. Przedstawiciele polskiego biznesu, obecni na kongresie, usiedli więc do okrągłego stołu, by porozmawiać o metodologii oceny przedsiębiorstw pod kątem ich wpływu na zdrowie pracowników oraz środowisko naturalne. 

„Indeks Zdrowych Firm będzie w przyszłości doceniał te firmy, które podejmują poważne, aktywne kroki na rzecz tworzenia przyjaznych i zdrowych przestrzeni do pracy” – wyjaśnił prof. Hausner.

Kongres był również okazją do premiery najnowszego badania poświęconego dobrostanowi psychicznemu mieszkańców miast. W tegorocznej edycji Indeksu Zdrowych Miast uwzględniono bowiem nowy obszar – dobrostan psychiczny. Badanie, przeprowadzone we współpracy z Kantar Polska, miało na celu zrozumienie, jak ważne jest holistyczne podejście do zdrowia, w tym również psychicznego. Wyniki pokazują, że aż 65% mieszkańców uważa, że do obowiązków miasta należy troska o dobrostan psychiczny jego mieszkańców.  

PIOTR GLEN, kierownik Zespołu Zrównoważonego Rozwoju i ESG, Biuro Rektora SGH
 

Kongres Zdrowe Miasta: Ludzie – Biznes – Środowisko został objęty patronatem honorowym prezydenta m.st. Warszawy, ministra zdrowia, ministra edukacji, ministra przemysłu, Ministerstwa Klimatu i Środowiska, Ministerstwa Rozwoju i Technologii, Ministerstwa Sportu i Turystyki, ambasady Danii i ambasady Wielkiej Brytanii. Patronaty instytucjonalne przyznały wydarzeniu następujące organizacje: 
Forum Odpowiedzialnego Biznesu, Konfederacja Lewiatan, Pracodawcy dla Zdrowia, Polski Alarm Smogowy, UNEP/GRID-Warszawa, UN Global Compact, Związek Miast Polskich.

FOT. PIOTR POTAPOWICZ