16 grudnia 2024 r. w SGH odbyła się międzynarodowa konferencja naukowa „International Development Assistance in the Contemporary World” dotycząca najnowszych ustaleń w zakresie międzynarodowej pomocy rozwojowej, ze szczególnym uwzględnieniem rosnącej roli Polski we wsparciu najuboższych krajów.
Jak podkreślił w powitaniu dyrektor Instytutu Ekonomii Politycznej, Prawa i Polityki Gospodarczej dr hab. Ryszard Bartkowiak, prof. SGH, głównym celem konferencji była pogłębiona analiza istniejącej sytuacji oraz stworzenie platformy do dyskusji pomiędzy przedstawicielami świata nauki i decydentami w zakresie polityki rozwojowej.
Konferencję otworzył rektor SGH Piotr Wachowiak, gratulując organizatorom przedsięwzięcia. Wyraził uznanie dla Banku Światowego w walce z ubóstwem na świecie i docenił doświadczenie marszałka Sejmu RP Szymona Hołowni w akcjach pomocowych w Afryce, stąd – jak wyjaśnił – decyzja o zaproszeniu do otwarcia debaty drugiej osoby w państwie. Marszałek podzielił się obserwacjami z pobytu w takich krajach, jak Demokratyczna Republika Konga, akcentując, że nierzadko występuje konieczność zapewnienia lokalnej społeczności fundamentalnych rzeczy do przetrwania. Zwrócił uwagę na funkcjonowanie fundacji pomocowych, które bardzo skutecznie potrafią rozpoznać potrzeby ludności objętej programami wsparcia, dzięki czemu możliwe jest efektywne rozwiązywanie najpilniejszych problemów.
Sesja inauguracyjna, prowadzona przez prorektorkę ds. nauki dr hab. Agnieszkę Chłoń-Domińczak, prof. SGH, objęła wystąpienie prof. Branko Milanovicia z City University of New York „Globalne nierówności”. Profesor podkreślił znaczenie pomocy międzynarodowej w niwelowaniu globalnych nierówności, czego najlepszym przykładem jest Polska, która korzystała z niej w latach 90. XX wieku, a dziś pomaga innym krajom. Obok optymistycznego obrazu rozwoju systemów wsparcia krajów ubogich pojawia się jednak pesymistyczna wizja przyszłości, gdyż z badań prof. Milanovicia wynika, że obserwujemy koniec epoki malejących nierówności wewnątrz krajów (profesor w badaniach nierówności odróżnia je wewnątrz krajów – within country inequality od nierówności między krajami – between countries inequality). W dużej mierze mają na to wpływ skutki pandemii COVID-19, wzbogacenie się Chin oraz rosnące tam nierówności.
Podczas sesji pierwszej „Polityka kapitału ludzkiego na rzecz rozwoju” (prowadzonej przez dr. Tomasza Chmielewskiego) dr Norbert Schady, główny ekonomista ds. rozwoju społecznego Banku Światowego, zaprezentował analizę sposobu kształtowania się kapitału ludzkiego jako czynnika generującego nierówności. Skoncentrował się na trzech sferach życia człowieka, które mają wpływ na jakość kapitału ludzkiego: rodzinie, sąsiedztwie i miejscu pracy. Podkreślił, że istnieją uproszczone wizje sposobu, w jaki czynniki te kształtują kapitał ludzki, sprowadzające się np. do rozpatrywania wpływu rodziny wyłącznie przez pryzmat dochodu. Dr Schady przedstawił argumenty na rzecz szerszego spojrzenia na to zagadnienie, z uwzględnieniem wzorców zachowań wyniesionych zarówno z domu rodzinnego, jak i sąsiedztwa, które mogą być wzmacniane poprzez jakość miejsca pracy.
Sesja druga „Finansowanie instytucji z Bretton Woods” (prowadzona przez prof. Zbigniewa Polańskiego z SGH), dotyczyła sposobu finansowania Banku Światowego oraz Międzynarodowego Funduszu Walutowego, czyli instytucji powstałych w 1944 r. podczas konferencji w Bretton Woods. Katarzyna Zajdel-Kurowska, dyrektor departamentu zarządzania aktywami i doradztwa z Banku Światowego, przedstawiła istotę Grupy Banku Światowego, będącej w rzeczywistości strukturą bardziej złożoną niż wskazywałaby na to powszechnie używana nazwa Bank Światowy. Prelegentka położyła nacisk na ukazanie specyfiki funkcjonowania dwóch podmiotów wchodzących w skład grupy: Międzynarodowego Banku Odbudowy i Rozwoju (IBRD), który został stworzony w celu finansowania odbudowy Europy po drugiej wojnie światowej, oraz Międzynarodowego Stowarzyszenia Rozwoju (IDA) pomagającego krajom najuboższym.
Wystąpienie dr Izabeli Rutkowskiej (senior finance officer, Międzynarodowy Fundusz Walutowy) dotyczyło ukazania sposobów finansowania IMF, czyli instytucji, której celem jest wspieranie współpracy międzynarodowej i stabilnych systemów monetarnych, a przez to przyczynianie się do wzrostu gospodarczego, co jest niezbędne w dążeniu do pokoju na świecie. Dr Rutkowska omówiła, w jaki sposób IMF dostosowuje swoją pomoc do potrzeb krajów na różnym poziomie rozwoju, przede wszystkim poprzez tworzenie funduszy powierniczych oferujących pożyczki na preferencyjnych warunkach. Pokazała również mechanizm finansowania pożyczek, akcentując fakt, iż pochodzą one ze składek krajów członkowskich IMF.
Podczas konferencji miała również miejsce sesja specjalna (prowadzona przez dr. Pawła Sameckiego, wiceprezydenta rady administracyjnej College of Europe w Bruges, byłego komisarza UE ds. polityki regionalnej) z udziałem Akihiko Nishio, wiceprezesa Banku Światowego. Podkreślił on, że Polska jest bardzo często wymieniana jako przykład sukcesu polityki IMF, o którym była mowa wcześniej, gdyż szybko z kraju-beneficjenta pomocy stała się darczyńcą. W dodatku obecnie Polska znajduje się w czołówce krajów Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD), jeśli chodzi o środki przeznaczane na pokrycie kosztów migracji. Prelegent omówił także zasady działania oraz sukcesy wspomnianego wcześniej podmiotu w ramach Grupy Banku Światowego – IDA. Dzięki IDA w ciągu ostatnich dziesięciu lat m.in. 12 mln ludzi otrzymało dostęp do wody.
Sesja trzecia „Światowa pomoc rozwojowa a Polska” prowadzona była przez dr. Michała Rutkowskiego, dyrektora ds. rozwoju społecznego na Europę i Azję Środkową w Banku Światowym. Dr Katarzyna Zalas-Kamińska z Uniwersytetu Wrocławskiego podsumowała dwudziestolecie polskiej pomocy międzynarodowej, czyli okres od wejścia Polski do Unii Europejskiej do chwili obecnej. Wskazała na scentralizowany charakter polskiej pomocy, w której niewielki udział mają samorządy oraz podmioty sektora prywatnego. Realizacją zadań w zakresie m.in. pomocy humanitarnej zajmuje się głównie Ministerstwo Spraw Zagranicznych.
Wśród panelistów znaleźli się: Paweł Karbownik – podsekretarz stanu w Ministerstwie Finansów, dr Wojciech Wilk – prezes Fundacji Polskie Centrum Pomocy Międzynarodowej oraz dr Jakub Wiśniewski – podsekretarz stanu w MSZ. Paneliści doszli do wniosku, że konieczne jest zacieśnienie współpracy pomiędzy resortami finansów i dyplomacji w celu poprawienia efektywności realizacji pomocy międzynarodowej, a także zwiększenie zaangażowania polskich organizacji pozarządowych w jej wdrażaniu.
Uwagi końcowe wygłosił Ary Naim – przedstawiciel Grupy Banku Światowego na Polskę. Zwrócił uwagę na fakt, iż w 2024 r. Polska ponownie znalazła się w gronie krajów o najwyższym dochodzie i powinna, stawiając czoło nowym wyzwaniom, jak uniezależnienie się od węgla, dbać o dalszy wzrost gospodarczy.
Rektor Piotr Wachowiak objął wydarzenie patronatem honorowym, a partnerami konferencji zostały Bank Światowy i Fundacja Polskie Centrum Pomocy Rozwojowej.
DR MAŁGORZATA KORCZYK, adiunkt w Katedrze Polityki Gospodarczej i Teorii Pieniądza, Instytut Ekonomii Politycznej, Prawa i Polityki Gospodarczej, Kolegium Zarządzania i Finansów SGH
FOT. KAROLINA CYGONEK
