W dzisiejszej złożonej i dynamicznie rozwijającej się rzeczywistości polityki publiczne ogrywają niezwykle istotną rolę w kształtowaniu społeczeństwa oraz zarządzaniu problemami społecznymi. To nie tylko precyzyjnie zaplanowane strategie, ale również interwencje państwa, które mają na celu rozwiązanie konkretnych problemów i osiągnięcie zdefiniowanych celów. Polityki publiczne jako kompleksowe strategie państwowe wymagają systematycznej analizy i oceny, by efektywnie spełniać swoje zadania. Niemniej, aby te polityki były skuteczne i efektywne, niezbędne jest odpowiednie narzędzie, jakim jest rzetelna i konstruktywna ewaluacja.
Co to są polityki publiczne?
To zorganizowane działania państwa ukierunkowane na rozwiązanie określonych problemów i osiągnięcie związanych z tym celów. Dotyczą one wszystkich sfer działania państwa. Poszczególne polityki mają swoje cele i instrumenty ich realizacji często (choć nie zawsze) określone w różnych strategiach i programach.
Skuteczne i efektywne planowanie polityk wymaga rozbudowanych działań analitycznych, w tym zaplanowania i przeprowadzenia ewaluacji.
Co to jest ewaluacja?
Ewaluacja oznacza opartą na faktach, systematyczną refleksję nad realizacją projektów, programów czy polityk. Pozwala określić, na ile cele, które staramy się osiągnąć za pomocą określonych interwencji, odpowiadają na realne, trafnie określone problemy i potrzeby, a także jakie są ich faktyczne rezultaty. Ewaluacja pomaga diagnozować istniejące deficyty w poszczególnych politykach publicznych i opisywać zmianę, która zachodzi dzięki ich wdrażaniu.
Najprostsza definicja ewaluacji mówi, że jest to po prostu sztuka zadawania pytań. Bez dobrze sformułowanych pytań, ewaluacja nie przynosi bowiem efektów.
Ewaluacja różni się od klasycznych badań społecznych. Oczywiście, w dużej mierze korzysta z tych samych metod i narzędzi, ale ma inne cele. Z reguły skoncentrowana jest wokół konkretnych kryteriów oceny takich, jak skuteczność, adekwatność czy efektywność danej interwencji. Ważnym elementem ewaluacji jest także formułowanie wniosków i rekomendacji, które pozwolą na lepsze zaadresowanie publicznych problemów i przyczynią się do ich rozwiązania.
Kiedy ewaluację polityk publicznych można uznać za rzetelną i konstruktywną?
Rzetelna i konstruktywna ewaluacja polityk publicznych zawiera wnikliwą analizę przeprowadzonych działań przy zastosowaniu możliwie odpowiednich narzędzi. Każda analiza i ewaluacja interwencji polityki publicznej powinna zawierać odpowiedzi na pytania:
- Co jest badane? Jaki jest obszar prowadzonych analiz?
- Na jakie pytania szukamy odpowiedzi?
- Dlaczego ten problem jest ważny?
- Jakie metody i narzędzia zastosowano? Czy są one dobrze dobrane/ pozwalają uzyskać odpowiedź na sformułowane pytania?
- Co wynika z przeprowadzonych analiz? Jakie są wyniki ewaluacji?
- Jakie wnioski wynikają z badania (z przekazem dostosowanym do różnych grup interesariuszy?
Odpowiedzi na powyższe pytania pozwalają nie tylko na dokładną diagnozę sytuacji zastanej, ale również sformułowanie rekomendacji dla poprawy sytuacji w przyszłości w celu bardziej efektywnego wydawania środków publicznych i skuteczniejszego rozwiązywania społecznych problemów, które stoją za poszczególnymi politykami.
Polityki publiczne finansowane są ze środków publicznych, powinny być przedmiotem rzetelnej i konstruktywnej oceny, która nie tylko określi zasadność wydatkowania środków, ale również wskaże ich skuteczność, w tym względem założonych celów oraz najlepszych rozwiązań.
Te i inne aspekty planowania oraz przeprowadzania ewaluacji programów polityk publicznych, z naciskiem na rozwijanie praktycznych umiejętności, są przedmiotem Studiów Podyplomowych „Ewaluacja Polityk Publicznych”. Jeśli chcą Państwo dowiedzieć się, co to są polityki publiczne i jak dokonywać rzetelnej ewaluacji interwencji prowadzonych w ramach polityk publicznych, serdecznie zapraszamy!
Więcej informacji pod linkiem.
Dr hab. Ewa Gałecka-Burdziak, prof. SGH – ekonomistka, kierowniczka Studiów Podyplomowych Ewaluacja Polityk Publicznych, naukowo zajmuje się m.in. tematyką łączenia osób poszukujących pracy oraz wolnych miejsc pracy.
Mgr Magdalena Kocejko – badaczka i ewaluatorka z kilkunastoletnim doświadczeniem badawczym, ekspertka ds. polityki społecznej ze specjalizacją w zakresie polityki wobec niepełnosprawności.
